Η ευσπλαγχνία ελκύει το Θείο έλεος…

Δημοσιεύθηκε: 7 Ιανουαρίου 2014 Κατηγορίες: Ορθόδοξη πίστη

Ένα πολύτιμο εισιτήριο εισόδου για τη Βασιλεία του Θεού είναι η αρετή της ευσπλαγχνίας. Η ευσπλαγχνία είναι ιδαίτερα θεοφιλής αρετή, και ελκύει το Θείο έλεος γι  αὐτόν που την έχει. Ο ευσπλαγχνικότατος Κύριος θέλει ο άνθρωπος, ο κάθε άθρωπος, να Του μοιάσει. Να είναι ευαίσθητος στον πόνο του άλλου και στην ανάγκη του. Να συμπονάει τον συνάνθρωπό του, να συμπάσχει μαζί του, να είναι πρόθυμος να θυσιαστεί προκειμένου να τον ανακουφίσει. Να τον συγχωρεί, να τον δικαιολογεί, να μακροθυμεί μαζί του. Όλα αυτά είναι ευσπλαγχνία, η βαθιά αγάπη που πηγάζει μέσα από το «είναι«, μέσα από τα σπλάγχνα του ανθρώπου.jubpls
Την διάλεξε ο Κύριος, για να μας γνωστοποιήσει πως βάσει αυτής θα κρίνει τους ανθρώπους. Αν διαβάσει κανείς το άγιο Ευαγγέλιο της Κρίσεως, θα δει πως οι σπλαγχνικοί θα ακούσουν το «δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν» (Ματθ. 25 : 34). Οι άσπλαγχνοι θα ακούσουν το «πορεύεσθε απ  ἐμοῦ οι κατηραμένοι εις το πυρ το αιώνιον…».
Όλες τις αρετές να έχει ένας άνθρωπος, αν δεν είναι εύσπλαγχνος, παράδεισο δεν μπορεί να ζήσει, γιατί ο παράδεισος είναι αγάπη. Ο άσπλαγχνος, που για μια ζωή άμεινε σκληρός και απονεκρωμένος, μακρυά από αυτό το θείο αίσθημα που πλησιάζει τον άνθρωπο στον Θεό όσο κανένα άλλο, τελικά καταστρέφει τα πνευματικά όργανα της αγάπης στην ψυχή του. Είναι σαν κάποιος να καταστρέφει με τον κακό τρόπο της ζωής του τους πνεύμονές του κι αυτοί τελικά δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Και σ  ἕνα ωραίο και θαλερό δάσος με πολύ οξυγόνο να τον βάλλεις, εκείνος δεν μπορεί να το χαρεί, γιατί δεν μπορεί να αναπνεύσει!
Ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός μας γνωστοποιεί μέσα στο άγιο Ευαγγέλιο την τραγική απώλεια δύο τέτοιων ψυχών στα πρόσωπα του άπληστου πλουσίου, που φρόντιζε να μαζεύει αγαθά μόνο για τον εαυτό του, αλλά και του άπονου πλουσίου, που άφηνε χρόνια και χρόνια στην πόρτα του τον φτωχό Λάζαρο πεινασμένο, άστεγο, πληγωμένο. Ποτέ δεν είχε κάνει μια κίνηση συμπαθείας γι  αὐτό το αξιολύπητο πλάσμα που σερνόταν δίπλα στα σκαλοπάτια του σπιτιού του. Το αποτέλεσμα; Έχασε τον παράδεισο! Δεν του επετράπη η είσοδος στη Βασιλεία του Θεού.
Τα θύματα όμως της ανθρώπινης ασπλαγχνίας, αν επιδείξουν καρτερία και ανεξικακία, τα δοξάζει ο Θεός και τους χαρίζει άπειρες φορές περισσότερη αγάπη από αυτήν που τους στέρησαν οι άνθρωποι. «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται» (Ματθ. 5 : 6). Πεινασμένοι για δικαιοσύνη;
Πεινασμένοι για ψωμί;
Για φροντίδα;
Για αγάπη;
Για κατανόηση;
Απ  ὅ,τι κι αν είναι πεινασμένοι, στη Βασιλεία Του θα χορτάσουν.
Θα είναι «πρίγκηπες του ουρανού»!
Ας γνωρίσουμε λιγάκι μερικούς από αυτούς. Έζησαν μέσα στον εικοστό αιώνα όλοι. Στερήθηκαν, ταπεινώθηκαν, υπέφεραν από την ασπλαγχνία των ανθρώπων. Τώρα τους ανήκει ο μακαρισμός του Κυρίου.
Είναι υπαρκτά πρόσωπα. Τα γνωρίσαμε στην παιδική και νεανική μας ηλικία.
Ανήμερα Χριστούγεννα στις σκάλες του αγίου Νικολάου (Πάτρα)
Ανήμερα Χριστούγεννα στην Πάτρα πριν μερικά χρόνια. Οκαιρός, όπως τις περισσότερες φορές σ  αὐτή τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης ήταν παγερός κι έριχνε ψιλό – ψιλό χιονόνερο. Μια χριστιανή κοπέλα κατηφόριζε από τον δρόμο που περνάει από το πλάϊ του αρχαίου Ωδείου, προς το κάτω μέρος της πόλεως. Οδρόμος αυτός λίγο πιο κάτω συναντάει τον Ι. Ναό του αγίου Νικολάου και τις περίφημες σκάλες, οι οποίες ενώνουν την άνω πόλη με την κάτω. Εκεί ακριβώς, στο τελευταίο πλατύσκαλο, βλέπει μια γριούλα καθισμένη κατάχαμα να σιγοκλαίει. Φαινόταν να νιώθει τόσο δυστυχισμένη, που δεν την ένοιαζε ούτε το ότι βρεχόταν ούτε ότι έκανε κρύο. Όπως ήταν φυσικό, η κοπέλα την πλησίασε, έσκυψε από πάνω της και τη ρώτησε γιατί κλαίει και κάθεται στα σκαλιά μες στη βροχή. Η γριούλα, αναθαρρεμένη από το στοργικό ενδιαφέρον, απάντησε ενώ τα δάκρυα εξακολουθούσαν να τρέχουν στα αποστεωμένα μάγουλά της:
–Παιδάκι μου! Τσακώθηκαν ο γυιός μου με τη νύφη μου και μ  ἔδιωξαν από το σπίτι! … Αλλά…, συνέχισε, αν είναι να ζήσουν αγαπημένοι, ας πεθάνω εδώ, παιδί μου. Εγώ τη χόρτασα τη ζωή!
Ανήμερα Χριστούγεννα! Ποιός θα το πίστευε; Κι όμως, έτσι έγινε ακριβώς. Δεν είναι το παραμύθι του Άντερσεν «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα». Είναι ένα γεγονός μιας απίστευτης ασπλαγχνίας. Τα ήμερα ματάκια της γερόνισσας και τα ανεξίκακα λόγια της αποδείκνυαν την αθωότητά της. Δεν φαινόταν να είναι ο άνθρωπος της οργής και της κακίας, που δημιουργεί προβλήματα. Απλώς πλήρωνε εκείνη ξένες αμαρτίες αδιαμαρτύρητα. Μόνο έκλαιγε, έκλαιγε και οι σταγόνες της βροχής αναμειγνύονταν με τα δάκρυά της.
Τι απέγινε η γριούλα; Δόξα τω Θεώ που η Πάτρα μέχρι πρότινος διέθετε πτωχοκομείο. Εκεί η γιαγιά μαζί με άλλες γιαγιάδες και παπούδες κοιτάνε – οι περισσότερο μάταια – προς την πόρτα, μήπως φανεί κάποιος η κάποια απ  αὐτούς που κράτησαν στην αγκαλιά τους, τους τάϊσαν, τους νανούρισαν, ξενύχτησαν στην αρρώστια τους, ξοδεύτηκαν και στερήθηκαν για να τους προικίσουν και να τους σπουδάσουν!
Να μην είναι, λοιπόν, η ασπλαγχνία μία από τις πιο σοβαρές κακίες που εμποδίζει την ψυχή του ανθρώπου να μπει στη Βασιλεία του Θεού, στον παράδεισο της αγάπης.

Από το βιβλίο «Νεώτερα Θαύματα της Παναγίας στη Βαρνάκοβα & Ιστορίες για την Αιωνιότητα»
Πηγή: xristianos.gr 

Ο δεκάλογος του χριστιανικού νόμου. Άγ.Γρηγορίου Παλαμά

Ο δεκάλογος του χριστιανικού νόμου. Άγ.Γρηγορίου Παλαμά

 Άγ.Γρηγόριος ο Παλαμάς   
                              Ο δεκάλογος του χριστιανικού νόμου.
 
1. Κύριος ο Θεός ημών, Κύριος εις έστιν.
 
 Ο Κύριος, ο Θεός σου, είναι ένας Κύριος (Δευτ. 6:4), που αναγνωρίζεται ως Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Ο Πατέρας είναι αγέννητος. Ο Υιός έχει γεννηθεί από τον Πατέρα ανάρχως, αχρόνως και απαθώς, ως Λόγος, και έχει ονομαστεί Χριστός, επειδή έχρισε από τον εαυτό Του την ανθρώπινη φύση που πήρε από μας. Το Άγιο Πνεύμα προέρχεται από τον Πατέρα, όχι όμως με γέννηση, αλλά με εκπόρευση. Αυτός είναι ο μόνος Θεός, Αυτός είναι ο αληθινός Θεός, ο ένας Κύριος σε τρεις υποστάσεις, που δεν διαιρείται ως προς τη φύση, τη βουλή, τη δόξα, τη δύναμη, την ενέργεια και όλα τα γνωρίσματα της θεότητος.

Αυτόν, τον ένα Τριαδικό Θεό, μόνο θ’ αγαπήσεις και Αυτόν μόνο θα λατρέψεις μ’ όλη τη διάνοια σου και μ’ όλη την καρδιά σου και μ’ όλη τη δύναμή σου.

Και θα είναι τα λόγια Του και τα προστάγματά Του μέσα στην καρδιά σου, για να τα πράττεις και να τα μελετάς και να τα λες όταν κάθεσαι, όταν βαδίζεις, όταν βρίσκεσαι στο κρεβάτι, όταν σηκώνεσαι.

 Να θυμάσαι αδιάκοπα τον Κύριο, το Θεό σου. Αυτόν μονάχα να φοβάσαι. Μήτε Εκείνον μήτε τις εντολές Του να λησμονήσεις. Έτσι θα σου δώσει δύναμη να κάνεις το θέλημά Του. Γιατί δεν ζητάει από σένα τίποτ’ άλλο, παρά να Του είσαι αφοσιωμένος και να Τον αγαπάς και να βαδίζεις στους δρόμους όλων των εντολών Του. Αυτός είναι το καύχημά σου και Αυτός ο Θεός σου. Μαθαίνοντας πως οι υπερκόσμιοι άγγελοι είναι απαθείς και αόρατοι και πως ο διάβολος, που ξέπεσε από τον ουρανό, είναι πολύ κακός, σοφός, δυνατός και πολυμήχανος στο να πλανάει τον άνθρωπο, μη νομίσεις πως είναι κανένας τους ομότιμος με το Θεό. Βλέποντας, επίσης, το μέγεθος του ουρανού και την κινητική του πολυπλοκότητα, τη λαμπρότητα του ηλίου, τη φωτεινότητα της σελήνης, την καθαρότητα των άλλων άστρων, την ευχρηστία του αέρα στην αναπνοή, τον πλούτο των προϊόντων της γης και της θάλασσας, μη θεοποιήσεις κανένα απ’ αυτά. Όλα είναι κτίσματα του μόνου Θεού υποταγμένα σ’ Αυτόν που τα δημιούργησε από το μηδέν με το λόγο Του. «Αυτός είπε κι έγιναν, Αυτός πρόσταξε και δημιουργήθηκαν» (Ψαλμ. 32:9). Μόνο Αυτόν, λοιπόν, τον Κύριο και Δημιουργό του σύμπαντος, θα δοξάσεις ως Θεό, σ’ Αυτόν θα προσκολληθείς με αγάπη και σ’ Αυτόν θα μετανοείς μέρα-νύχτα για τα εκούσια και ακούσια αμαρτήματά σου. Γιατί Αυτός είναι σπλαχνικός και ελεήμων, μακρόθυμος και πολυέλεος και αγαθοποιός αιώνιος. Αυτός έχει υποσχεθεί και δίνει την ουράνια και αδιάδοχη βασιλεία, τον ανώδυνο βίο, την αθάνατη ζωή και το ανέσπερο φως, για να τ’ απολαμβάνουν όσοι Τον σέβονται, Τον προσκυνούν, Τον αγαπούν και τηρούν τις εντολές Του.
 
Αλλά ο ίδιος είναι και Θεός ζηλωτής και κριτής δίκαιος και εκδικητής φρικτός. Στους ασεβείς και ανυπάκουους, που παραβαίνουν τα προστάγματά Του, επιβάλλει κόλαση αιώνια, φωτιά άσβεστη, οδύνη ακατάπαυστη, θλίψη απαρηγόρητη, χώρα σκοτεινή και στενάχωρη, που ετοίμασε για τον πρώτο πονηρό αποστάτη, το διάβολο, και για όλους όσοι πλανήθηκαν απ’ αυτόν και τον ακλούθησαν, αφού αρνήθηκαν τον Πλάστη τους με τα έργα, τα λόγια και τις σκέψεις τους.
 
2. Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα…
 
Μην κατασκευάσεις ποτέ ομοίωμα κάποιου απ’ όσα είναι πάνω στον ουρανό και κάτω στη γη και μέσα στα νερά, για να τα λατρεύεις και να τα δοξάζεις σαν θεούς (Εξ. 20:4-5). Γιατί όλα αυτά είναι κτίσματα του μόνου Θεού, που στους στερνούς καιρούς, αφού σαρκώθηκε σε παρθενική μήτρα, φανερώθηκε στη γη και συναναστράφηκε τους ανθρώπους. Και αφού έπαθε και πέθανε και αναστήθηκε για τη σωτηρία των ανθρώπων, ανέβηκε με το σώμα Του στους ουρανούς και κάθησε ψηλά, στα δεξιά του παντοδύναμου Θεού. Μ’ αυτό το σώμα θα έρθει πάλι με δόξα, για να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς.
 
Από αγάπη λοιπόν σ’ Εκείνον, που έγινε άνθρωπος για τη σωτηρία μας, θα κάνεις την εικόνα Του. Και μέσω της εικόνας θα θυμάσαι και θα προσκυνάς Εκείνον. Μέσω της εικόνας θα υψώνεις το νου σου στο προσκυνητό σώμα του Σωτήρα, που κάθεται στα δεξιά του Πατέρα, στον ουρανό, θα κάνεις επίσης και των αγίων τις εικόνες και θα τις προσκυνάς κι αυτές -όχι σαν θεούς, γιατί είναι απαγορευμένο, αλλά για τη σχέση σου μαζί τους και για τη διάθεσή σου απέναντι τους και για τη μεγάλη τιμή που τους πρέπει- ενώ ο νους σου και πάλι θα πηγαίνει σ’ εκείνους μέσ’ από τις εικόνες. Έτσι έκανε και ο Μωυσής: Έφτιαξε τις εικόνες των Χερουβείμ και τις έβαλε μέσα στα Άγια των Αγίων για να δοξάσει όχι τα κτίσματα, αλλά μέσω αυτών τον κτίστη του κόσμου Θεό (Εξ. 25:17-19).
 
Κι εσύ λοιπόν δεν θα θεοποιήσεις τις εικόνες του Χριστού και των αγίων, αλλά μέσω αυτών θα προσκυνάς Εκείνον, που, αφού πρώτα μας έπλασε κατ’ εικόνα Του, ύστερα ευδόκησε από άφατη φιλανθρωπία να πάρει ο ίδιος την ανθρώπινη εικόνα Του και να γίνει περιγραπτός σύμφωνα μ’ αυτήν. 

Και δεν θα προσκυνήσεις μόνο την εικόνα του Κυρίου, αλλά και τον τύπο του σταυρού Του. Γιατί είναι σημείο πανίσχυρο και τρόπαιο του Χριστού κατά του διαβόλου και όλης της δαιμονικής παρατάξεως. Γι’ αυτό τους πιάνει φρίκη και τρέπονται σε φυγή, όταν βλέπουν να γίνεται το σημείο του σταυρού. 

Και πριν από τη Σταύρωση ακόμα, ο τύπος του σταυρού δοξάστηκε πολύ από τους προφήτες κι έκανε μεγάλα θαύματα. Αλλά και στη δευτέρα παρουσία του Κυρίου Ιησού Χριστού, που καρφώθηκε στο σταυρό και που θα έρθει για να κρίνει ζωντανούς και νεκρούς, θα προπορεύεται αυτό το μεγάλο και φοβερό σημείο Του με δύναμη και λαμπρότητα πολλή. Δόξασε λοιπόν τώρα το σταυρό, για να τον ατενίσεις τότε με θάρρος και να δοξαστείς μαζί του.
 
Θα προσκυνήσεις και τις εικόνες των αγίων, επειδή αυτοί συσταυρώθηκαν με τον Κύριο, κάνοντας στο πρόσωπό σου το σημείο του σταυρού και φέρνοντας στο νου σου τη συμμετοχή τους στα παθήματα του Χριστού, θα προσκυνήσεις, επίσης, και τα άγια σκηνώματά τους και κάθε λείψανο των οστών τους, γιατί δεν χωρίστηκε απ’ αυτά η χάρη του Θεού, όπως ακριβώς δεν χωρίστηκε η θεότητα από το προσκυνητό σώμα του Χριστού κατά τον ζωοποιό Του θάνατο.
 
Κάνοντας έτσι και δοξάζοντας εκείνους που δόξασαν το Θεό, γιατί φάνηκαν με τα έργα τους τέλειοι στην αγάπη Του, θα δοξαστείς κι εσύ μαζί τους από το Θεό και θα ψάλλεις μαζί με τον Δαβίδ: «Πάρα πολύ τίμησα τους φίλους Σου, Θεέ μου» (Ψαλμ. 138:17).
 
3. Ου λήψει το όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω.
 
Δεν θα χρησιμοποιήσεις μάταια το όνομα του Κυρίου και Θεού σου (Εξ. 20:7), κάνοντας ψεύτικο όρκο για οποιοδήποτε γήινο πράγμα από φόβο ανθρώπου ή από ντροπή ή για δικό σου κέρδος. Γιατί η επιορκία είναι άρνηση του Θεού. 

Να μην ορκίζεσαι λοιπόν καθόλου. Ν’ αποφεύγεις τελείως τον όρκο, γιατί από τον όρκο έρχεται η επιορκία, που αποξενώνει τον άνθρωπο από το Θεό και κατατάσσει τον επίορκο με τους παρανόμους. Αν λες παντοτινά την αλήθεια, θα σε πιστεύουν όπως αν έπαιρνες όρκο. 

Κι αν ποτέ συμβεί να ορκιστείς -πράγμα που πρέπει να απεύχεσαι-, εφόσον μεν πρόκειται για κάτι σύμφωνο με τον θείο νόμο, θα το εκτελέσεις ως νόμιμο, αλλά θα θεωρήσεις φταίχτη τον εαυτό σου για την ορκοδοσία, και με ελεημοσύνη, ικεσία, πένθος και κακοπάθεια του σώματος θα ζητήσεις το έλεος του Χριστού, που είπε να μην ορκίζεσαι διόλου· αν πάλι ορκίστηκες για κάτι παράνομο, πρόσεξε μην τυχόν το εκτελέσεις, επειδή πήρες όρκο, για να μη σε κατατάξει ο Θεός με τον προφητοκτόνο Ηρώδη, που, για να μην αθετήσει τον όρκο του, αποκεφάλισε τον Τίμιο Πρόδρομο. Αθέτησε καλύτερα τον παράνομο εκείνο όρκο, βάλε νόμο στον εαυτό σου να μην ορκιστείς ποτέ πια και ζήτα το έλεος του Θεού, χρησιμοποιώντας πιό επίπονα τα παραπάνω φάρμακα μαζί με δάκρυα.
 
4. Μνήσθητι την ημέραν των σαββάτων αγιάζειν αυτήν.
 
Μία ημέρα της εβδομάδας ονομάζεται Κυριακή, επειδή είναι αφιερωμένη στον Κύριο, που αναστήθηκε από τους νεκρούς αυτή την ημέρα, δείχνοντας και πιστοποιώντας από πριν την ανάσταση όλων των ανθρώπων, οπότε θα σταματήσει κάθε γήινο έργο.
Την Κυριακή λοιπόν θα την αφιερώσεις στο Θεό. Δεν θα κάνεις καμιά βιοτική εργασία, εκτός από τις αναγκαίες. Και αυτούς που εργάζονται για σένα ή μένουν μαζί σου, θα τους αφήσεις ν’ αναπαυθούν, για να δοξάσετε όλοι μαζί Εκείνον που μας αγόρασε με το θάνατό Του και αναστήθηκε, ανασταίνοντας μαζί Του και την ανθρώπινη φύση μας. 

Θα φέρεις στο νου σου τη μέλλουσα ζωή, θα μελετήσεις όλες τις εντολές και τους νόμους του Κυρίου, θα εξετάσεις τον εαυτό σου, μην τυχόν έχεις παραβεί ή παραλείψει κάτι, και θα τον διορθώσεις σε όλα. 

Την ήμερα αυτή, επίσης, θα πας στο ναό του Θεού, θα πάρεις μέρος στη λατρευτική σύναξη και θα κοινωνήσεις με ειλικρινή πίστη και ακατάκριτη συνείδηση το άγιο σώμα και αίμα του Χριστού. Και θα βάλεις αρχή μιας ζωής πιο άγιας, ανακαινίζοντας τον εαυτό σου και ετοιμάζοντάς τον για την υποδοχή των μελλοντικών αιώνιων αγαθών.
Για χάρη αυτών των αγαθών, ούτε τις άλλες ημέρες θα κάνεις κατάχρηση των γήινων πραγμάτων και φροντίδων.Την Κυριακή, όμως, επειδή θα είσαι αφοσιωμένος στο Θεό, θα τ’ αποφεύγεις όλα, έκτος από τα απολύτως αναγκαία, χωρίς τα οποία είναι αδύνατο να ζήσεις. Κι έτσι, έχοντας το Θεό καταφύγιό σου, ούτε θα πας πουθενά, ούτε τη φωτιά των παθών θ’ ανάψεις, ούτε το φορτίο της αμαρτίας θα σηκώσεις. 

Την «ημέρα των σαββάτων», λοιπόν την Κυριακή, θα την αφιερώσεις στο Θεό, σαββατίζοντας με την απραξία των κακών, απέχοντας δηλαδή από καθετί κακό. Στις Κυριακές να προσθέσεις και τις καθιερωμένες μεγάλες εορτές, τα ίδια κάνοντας και από τα ίδια απέχοντας.
 
5. Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου…
 
Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου (Έξ. 20:12), γιατί μέσω αυτών σ’ έφερε στη ζωή ο Θεός και αυτοί, μετά το Θεό, είναι αίτιοι για το ότι υπάρχεις. Κι εσύ λοιπόν, μετά το Θεό, αυτούς θα τιμήσεις και θ’ αγαπήσεις, εφόσον, βεβαίως, η αγάπη σου σ’ εκείνους συντελεί στο ν’ αγαπήσεις το Θεό. Αν όμως δεν συντελεί, φεύγε από κοντά τους αμέσως. Αν επιπλέον σου είναι και εμπόδιο, και μάλιστα στην αληθινή και σωτήρια πίστη, επειδή έχουν άλλη πίστη, δεν θα φύγεις μονάχα, αλλά και θ’ απαρνηθείς και αυτούς και όλους, μ’ όσους έχεις συγγένεια ή φιλία ή άλλη σχέση, και τα ίδια σου τα μέλη και τις επιθυμίες τους και το σώμα σου ολόκληρο και την διά του σώματος σχέση σου με τα πάθη. Γιατί ο Χριστός είπε: «Όποιος δεν απαρνιέται τον πατέρα του και τη μητέρα του, τη γυναίκα του και τα παιδιά του, τους αδελφούς και τις αδελφές του, ακόμα και την ίδια του τη ζωή, και δεν σηκώνει το σταυρό του και δεν με ακολουθεί, δεν είναι άξιος για μαθητής μου». Αυτά για τους σαρκικούς γονείς, τους αδελφούς και τους φίλους. 

Εκείνους, όμως, που έχουν την ίδια πίστη μ’ εσένα και δεν σ’ εμποδίζουν από τη σωτηρία, και θα τους τιμήσεις και θα τους αγαπήσεις. 

Κι αν πρέπει να τιμάς έτσι τους σαρκικούς γονείς σου, πόσο περισσότερο πρέπει να τιμήσεις και ν’ αγαπήσεις τους πνευματικούς σου πατέρες; Αυτοί σε μετέφεραν από την απλή βιολογική ζωή στην πνευματική ζωή της αρετής· σου μετέδωσαν το φωτισμό της γνώσεως· σου δίδαξαν την αλήθεια· σε αναγέννησαν με το λουτρό της παλιγγενεσίας· έβαλαν μέσα σου την ελπίδα της αναστάσεως, της αθανασίας και της ουράνιας βασιλείας· σ’ έκαναν, από ανάξιο, άξιο των αιωνίων αγαθών και, από επίγειο, ουράνιο και, από πρόσκαιρο, αιώνιο και γιο και μαθητή όχι ανθρώπου, αλλά του θεανθρώ­που Ιησού Χριστού, που σου χάρισε το Πνεύμα, το οποίο κάνει τους ανθρώπους παιδιά του Θεού, και που είπε: «Μην ονομάσετε κανέναν πατέρα ή αρχηγό σας στη γη, γιατί ένας είναι ο πατέρας και ο αρχηγός σας, ο Χριστός». 

Οφείλεις λοιπόν κάθε τιμή και αγάπη στους πνευματικούς σου πατέρες, γιατί η τιμή, που απονέμεις σ’ αυτούς, αναφέρεται στο Χριστό, στο Πανάγιο Πνεύμα, που σ’ έκανε παιδί του Θεού, και στον επουράνιο Πατέρα, που δίνει ζωή και ύπαρξη σ’ όλα τα όντα, ουράνια και επίγεια, θα φροντίσεις μάλιστα να έχεις σ’ όλη σου τη ζωή πνευματικό πατέρα, για να του εξομολογείσαι κάθε αμαρτία και κάθε λογισμό σου, και να παίρνεις απ’ αυτόν τη θεραπεία και την άφεση. 

Στους πνευματικούς πατέρες έχει δοθεί η εξουσία να συγχωρούν ή να μη συγχωρούν τις ψυχές. Και ό,τι κρατήσουν ασυγχώρητο στη γη, θα είναι ασυγχώρητο και στον ουρανό, ενώ ό,τι συγχωρήσουν στη γη, θα είναι συγχωρημένο και στον ουρανό. Αυτή τη χάρη και τη δύναμη έλαβαν από το Χριστό. Γι’ αυτό θα τους υπακούς χωρίς καμιάν αντιλογία, για να μην οδηγήσεις την ψυχή σου στην απώλεια. Γιατί αν θανατωνόταν, σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο, όποιος αντιμιλούσε στους σαρκικούς γονείς του, και μάλιστα σε πράγματα που δεν απαγόρευε ο νόμος του Θεού, πώς είναι δυνατό να μη διώχνει το Πνεύμα του Θεού μακριά του και να μη χάνει την ψυχή του όποιος αντιμιλάει στους πνευματικούς του πατέρες; Γι’ αυτό, ως το τέλος της ζωής σου, και να τους συμβουλεύεσαι και να τους υπακούς, για να σωθεί η ψυχή σου και να γίνεις κληρονόμος των αιώνιων και άφθαρτων αγαθών. 

   
6. Ου μοιχεύσεις.
 
Δεν θα μοιχεύσεις ούτε θα πορνεύσεις, για να μη γίνεις, αντί μέλος του Χριστού, μέλος της πόρνης και αποκοπείς από το θεϊκό σώμα και ξεπέσεις από τη θεϊκή κληρονομιά και ριχθείς στη γέεννα. Γιατί αν, σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο, έπρεπε να καίγεται η κόρη του ιερέα, που θα πιανόταν να πορνεύει, επειδή εξευτέλισε τον πατέρα της, πολύ περισσότερο δεν πρέπει να καίγεται στην αιώνια κόλαση εκείνος που κόλλησε τέτοιο μόλυσμα στο σώμα του Χριστού; 

Όχι μόνο να μην πορνεύσεις, μα και την παρθενία, αν μπορείς, ν’ ασκήσεις, για ν’ ανήκεις ολοκληρωτικά στο Θεό και να προσκολληθείς σ’ Αυτόν με τέλεια αγάπη, παραμένοντας κοντά Του σ’ όλη σου τη ζωή και φροντίζοντας πάντοτε χωρίς περισπασμούς ό,τι αφορά τον Κύριο, απολαμβάνοντας από τώρα τη μέλλουσα ζωή και ζώντας σαν άγγελος Θεού πάνω στη γη. Γιατί η παρθενία είναι γνώρισμα των αγγέλων και μ’ αυτούς γίνεται όμοιος, όσο είναι δυνατόν, όποιος ασκεί την παρθενία, μολονότι έχει σώμα· ή μάλλον, πριν απ’ αυτούς, γίνεται όμοιος με τον Πατέρα, που γέννησε προαιώνια τον Υιό με τρόπο παρθενικό, και με τον παρθένο Υιό, που γεννήθηκε προαιώνια από Πατέρα παρθένο και σαρκώθηκε στους έσχατους καιρούς από Μητέρα παρθένα, και με το Άγιο Πνεύμα, που προβάλλεται με τρόπο ανέκφραστο μόνο από τον Πατέρα, όχι με γέννηση, αλλά με εκπόρευση. Μ’ Αυτόν το Θεό εξομοιώνεται και ενώνεται, συνάπτοντας μαζί Του άφθαρτο γάμο, εκείνος που διάλεξε την αληθινή παρθενία, που παρθενεύει στην ψυχή και στο σώμα, που ομορφαίνει όλες τις αισθήσεις και το λόγο και τη διάνοια με τα κάλλη της παρθενίας. 

Αν, πάλι, δεν προτιμάς την παρθενία ούτε την υποσχέθηκες στο Θεό, σου επιτρέπεται να πάρεις με γάμο μια γυναίκα, σύμφωνα με τους νόμους του Κυρίου. Μόνο μ’ αυτήν να συγκατοικείς, μόνο αυτήν να έχεις δική σου, με στόχο τον αγιασμό. Μ’ όλη σου τη δύναμη να μένεις μακριά από άλλες γυναίκες. Και θα μπορέσεις να φυλαχθείς απ’ αυτές, αν αποφεύγεις τις άκαιρες συνομιλίες μαζί τους, αν γυρίζεις τα μάτια και του σώματος και της ψυχής σου μακριά τους, όσο είναι δυνατόν, αν δεν ευχαριστιέσαι στα πορνικά λόγια και ακούσματα και αν συνηθίσεις να μη βλέπεις με περιέργεια την ομορφιά των προσώπων. Γιατί όποιος κοιτάξει γυναίκα με πονηρή επιθυμία, έχει κιόλας διαπράξει μέσα του μοιχεία μαζί της, και γι’ αυτό είναι ακάθαρτος ενώπιον του Χριστού, που βλέπει μέσα στην καρδιά. Επιπλέον, απ’ αυτό το πονηρό κοίταγμα, καταντάει, ο δύστυχος, και στη διάπραξη με το σώμα της αισχρής αμαρτίας. Αλλά γιατί μιλώ μόνο για πορνείες και μοιχείες και όλα τα μολύσματα που συνδέονται με τη φυσική λειτουργία, αφού και στις παρά φύση ασέλγειες σέρνεται ακόλαστα ο άνθρωπος, όταν περίεργα παρατηρεί τα κάλλη των σωμάτων; 

Αν λοιπόν εσύ κόψεις από τον εαυτό σου τις πικρές ρίζες, δεν θα μαζέψεις θανατηφόρους καρπούς, αλλά θα καρπωθείς την αγνεία και τη συνακόλουθή της αγιότητα, χωρίς την οποία κανείς δεν θ’ αντικρύσει τον Κύριο.

7. Ου φονεύσεις.
 
Δεν θα διαπράξεις φόνο, για να μην πάψεις να είσαι παιδί Εκείνου, που και τους νεκρούς ζωοποιεί, και για να μη γίνεις με τα έργα σου παιδί εκείνου, που ήταν εξαρχής ανθρωποκτόνος. Και επειδή ο φόνος προέρχεται από χτύπημα, το χτύπημα από βρισιά, η βρισιά από οργή και η οργή από ζημιά ή χτύπημα ή βρισιά άλλου, γι’ αυτό είπε ο Χριστός: «Αν κάποιος σου πάρει το πανωφόρι, μην τον εμποδίσεις να σου πάρει και το πουκάμισο» (Λουκ. 6:29). Αν κάποιος σε χτυπήσει, μην τον χτυπήσεις κι εσύ. Αν κάποιος σε βρίσει, μην τον βρίσεις κι εσύ. Έτσι θα λυτρώσεις από το αμάρτημα του φόνου τόσο τον εαυτό σου όσο κι εκείνον που σου κάνει κακό. Εσύ επιπλέον θα λάβεις και τη συγχώρηση των αμαρτημάτων σου από το Θεό. Γιατί λέει: «Συγχωρήστε, και θα συγχωρηθείτε», Εκείνος όμως, που λέει και κάνει το κακό, θα καταδικαστεί στην αιώνια κόλαση. Γιατί ο Χριστός είπε: «Όποιος πει τον αδελφό του “ηλίθιε”, είναι ένοχος για τη φωτιά της κολάσεως» (Ματθ. 5:22). 

Αν λοιπόν μπορέσεις ν’ αποσπάσεις μαζί με τις ρίζες του το κακό, εξασφαλίζοντας στην ψυχή σου τη μακαριότητα της πραότητας, δόξασε το Χριστό, το διδάσκαλο και συνεργό μας στην κατόρθωση των αρετών. Χωρίς Αυτόν, όπως έχεις μάθει, δεν μπορούμε να κάνουμε κανένα καλό. Αν, πάλι, δεν μπορέσεις να παραμείνεις ήρεμος και να μην οργιστείς, να τα βάζεις με τον εαυτό σου, που οργίζεται, και να ζητάς συγχώρηση τόσο από το Θεό όσο και από τον άνθρωπο που άκουσε ή έπαθε κακό από σένα. Γιατί όποιος μετανοεί στην αρχή της αμαρτίας, δεν φτάνει στο τέλος της· και όποιος δεν πονάει για τα μικρά αμαρτήματά του, θα πέσει, μετά στα μικρά, και στα μεγάλα.
 
8. Ου κλέψεις.
 
Δεν θα κλέψεις {Έξ. 20:14), για να μη σου ανταποδώσει πολλαπλάσια την τιμωρία ο Θεός, που γνωρίζει τις κρυφές πράξεις. Καλύτερα λοιπόν να δίνεις κρυφά και από τα υπάρχοντά σου σ’ εκείνους που έχουν ανάγκη, για να λάβεις από το Θεό, που βλέπει καθετί κρυφό, εκατό φορές περισσότερα και ζωή αιώνια στον μελλοντικό κόσμο. 

9. Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου…
 
Δεν θα συκοφαντήσεις, για να μη μοιάσεις στο διάβολο, που συκοφάντησε το Θεό στην Εύα, και γίνεις καταραμένος, όπως εκείνος. Καλύτερα λοιπόν να σκεπάσεις κιόλας το αμάρτημα του πλησίον -έκτος κι αν αυτό βλάψει πολλούς άλλους-, για να μη μοιάσεις στον Χαμ, αλλά στον Σημ και τον Ιάφεθ, κι έτσι να πετύχεις την ευλογία. 10. Ουκ επιθυμήσεις… όσα τω πλησίον σου εστί.
 
Δεν θα επιθυμήσεις κάτι του πλησίον σου, ούτε κτήμα ούτε χρήματα ούτε δόξα ούτε τίποτ’ άλλο απ’ όσα ανήκουν σ’ αυτόν. Γιατί η επιθυμία, όταν συλληφθεί στην ψυχή, γεννά την αμαρτία· και η αμαρτία, όταν ολοκληρωθεί, γεννά το θάνατο.
Αν εσύ δεν επιθυμείς τα ξένα, θα μείνεις μακριά από την πλεονεξία και την αρπαγή των ξένων. Καλύτερα είναι, λοιπόν, να δώσεις και από τα δικά σου σ’ εκείνον που σού ζητάει, και να ελεήσεις, όσο μπορείς, εκείνον που έχει ανάγκη. Αν κάποιος θέλει να του δανείσεις κάτι, μην του το αρνηθείς. Αν βρεις κάτι που έχει χαθεί, να το παραδώσεις στον ιδιοκτήτη του, ακόμα κι αν είναι εχθρός σου. Έτσι, και θα συμφιλιωθείς μαζί του και θα νικήσεις το κακό με το αγαθό, όπως σε προστάζει ο Χριστός. 

Αν τηρείς τα παραπάνω μ’ όλη σου τη δύναμη και μ’ αυτά ζεις, θα αποθηκεύσεις στην ψυχή σου το θησαυρό της ευσέβειας, θα ευαρεστήσεις το Θεό, θα ευεργετηθείς απ’ Αυτόν και τους ανθρώπους Του και θα γίνεις κληρονόμος των αιώνιων αγαθών, που είθε να τ’ αποκτήσουμε όλοι, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Σ’ Αυτόν πρέπει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον άναρχο Πατέρα Του και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους ατέλειωτους αιώνες. 

Αμήν. 

«Φωνή των Πατέρων», τόμ. Γ΄, τ. 28, σ. 145-158,
Ι. Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός-Αττικής 

tokandylaki.blogspot.gr

Μετέωρα: η «Θηβαΐδα» των Σταγών 10 Μαρτίου 2014

Μετέωρα: η «Θηβαΐδα» των Σταγών

10 Μαρτίου 2014

Τα Μετέωρα, η «Θηβαΐδα» των Σταγών, όπως εύστοχα αποκλήθηκαν, αποτελούν, μετά το Άγιον Όρος, το σημαντικότερο συμπαγές μοναστικό συγκρότημα του ελλαδικού χώρου. Με το παρακάτω κείμενο επιχειρείται σύντομη ιστορική διαδρομή στα έξι μοναστήρια που συνεχίζουν την μαρτυρία του Ορθόδοξου μοναχισμού για περισσότερα από εξακόσια χρόνια.

Στην Ι.Μ. Αγ. Τριάδας ο επισκέπτης ανεβαίνει χρησιμοποιώντας την λαξευτή κλίμακα με τα 140 σκαλοπάτια και ανταμείβεται με τη μαγευτική θέα που αντικρύζει από τους εξώστες της Μονής.

Από τα τέλη του ΙΑ  ἢ από τις αρχές του ΙΒ  αἰώνα, είχε απαρτισθεί, όπως φαίνεται, στον χώρο των Μετεώρων μικρή ασκητική κυψέλη, η Σκήτη της Δούπιανης η των Σταγών, με κέντρο λατρείας τον ναό της Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής στο Καστράκι, που αποτελούσε και το «Κυριακό» η το «Πρωτάτο» του μοναστικού συγκροτήματος, κατά τα αγιορειτικά πρότυπα.

Ο επικεφαλής της Σκήτης των Σταγών έφερε, μόνος αυτός, τον τίτλο του «πρώτου» και καθηγουμένου της Μονής της Θεοτόκου της Δούπιανης. Κατά τα μέσα του ΙΔ  αἰώνα δεσπόζει, με την μεγάλη δράση και ακτινοβολία της, η επιβλητική μορφή του «πρώτου» της Σκήτης και καθηγουμένου της Μονής της Δούπιανης, ιερομονάχου Νείλου, ιδρυτή και κτίτορα, κατά την δεκαετία 1357/67, της Μονής της Υπαπαντής (αρχικά Αναλήψεως του Κυρίου) των Μετεώρων.

Περισσότερα από είκοσι μοναστήρια, σκαρφαλωμένα στους θεόκτιστους βράχους, κτισμένα κατά τον ΙΔ  αἰώνα, συγκροτούσαν την αγία λιθόπολη των Μετεωριτών αναχωρητών. Με το καταλυτικό πέρασμα του χρόνου και τις χαλεπές περιστάσεις των καιρών, πολλά απ’ αυτά ερειπώθηκαν και εγκαταλείφθηκαν.

Σήμερα, έξι μοναστήρια, πάνω στους μετεωρίτικους βράχους, άριστα οργανωμένα και με σεβασμό προς την παράδοση ανακαινισμένα, για εξακόσια και περισσότερα χρόνια, συνεχίζουν αταλάντευτα, χωρίς διακοπή και παρεκκλίσεις, γνήσια και αυστηρή την μαρτυρία του Ορθόδοξου μοναχισμού.

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου

Η ίδρυση της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου αποτελεί αφετηρία του οργανωμένου μετεωρίτικου μοναχισμού.

Η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου η της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος ιδρύθηκε λίγο πριν από τα μέσα του ΙΔ  αἰώνα από τον όσιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ο οποίος και υπήρξε ο πρώτος κτίτορας της Μονής και οργανωτής συστηματικού μοναστικού κοινοβίου. Γι’ αυτό η ίδρυση του μοναστηριού αυτού ααποτελεί σταθμό η μάλλον αφετηρία του οργανωμένου μετεωρίτικου μοναχισμού.

Ο όσιος Αθανάσιος (Ανδρόνικος το κοσμικό του όνομα) γεννήθηκε περί το 1302 στην μεσαιωνική πόλη των Νέων Πατρών, την σημερινή Υπάτη, όπου, προς τιμήν του, η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου ανήγειρε ως μετόχι της, στο πατρικό του οικόπεδο, μεγαλοπρεπή μοναστηριακό φερώνυμο ναό.

Γύρω στα 1340, ο όσιος Αθανάσιος εγκαταστάθηκε οριστικά στον λεγόμενο Πλατύ Λίθο, που ο ίδιος αποκάλεσε Μετέωρο, ονομασία που περιέλαβε, συν τω χρόνω, όλους τους βράχους και τις μονές της γύρω περιοχής. Εκεί ο όσιος αναχωρητής οικοδόμησε ναό της Παναγίας της Μετεωρίτισσας Πέτρας.

Άμεσος διάδοχός του και δεύτερος κτίτορας της Μονής υπήρξε ο μοναχός όσιος Ιωάσαφ, πρώην «βασιλεύς» Ιωάννης Ούρεσης Παλαιολόγος, γιος του Ελληνοσέρβου βασιλιά Ηπείρου και Θεσσαλίας, με έδρα τα Τρίκαλα, Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου.

Ο Ιωάσαφ το έτος 1387/88, σύμφωνα με τις επί τόπου επιγραφικές μαρτυρίες, επεξέτεινε και ανοικοδόμησε μεγαλοπρεπέστερο τον αρχικό ναό που είχε ανεγείρει ο Αθανάσιος προς τιμήν της Μεταμορφώσεως του Χριστού. Πρόκειται για το σημερινό ναόσχημο ιερό του καθολικού της Μονής, που κοσμείται, κατά το μεγαλύτερο μέρος, με ενδιαφέρουσες μεταπαλαιολόγειες τοιχογραφίες του έτους 1483. Ο Ιωάσαφ εκοιμήθη γύρω στα 1422/23.

Τον Αθανάσιο και Ιωάσαφ η Εκκλησία μας κατέταξε στην χορεία των οσίων της και τιμά την μνήμη τους στις 20 Απριλίου. Οι ιερές και χαριτόβρυτες κάρες και των δύο κτιτόρων φυλάσσονται στην λιτή του καθολικού της Μονής ως θησαυρός πολυτίμητος.

Στα 1544/45 ανεγέρθηκαν ο μεγαλόπρεπος κυρίως ναός και η λιτή του σημερινού επιβλητικού καθολικού της Μονής, επί ηγουμένου Συμεών από τα Γιάννενα (κατά κόσμον Σπυρίδωνος). Ο ναός, που ακολουθεί τον γνωστό αρχιτεκτονικό αθωνικό τύπο, αγιογραφήθηκε στα 1552, επί ηγουμενείας πάλι του Συμεών. Η τοιχογράφηση αυτή, κρητικής τεχνοτροπίας, αποτελεί ένα από τα αξιολογότερα σύνολα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής.

Η Μονή διαθέτει έξι παρεκκλήσια:  τρία παλαιά α) του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη, σε σπηλαιώδες κοίλωμα στην κλίμακα ανόδου, που αποτελεί, κατά την παράδοση, και το πρώτο κατοικητήριό του, β) του Τιμίου Προδρόμου (με οικοδομική φάση ίσως της εποχής των πρώτων κτιτόρων) και γ) των ισαποστόλων Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (ΙΗ  αἰ.), και τρία σύγχρονα, του Αγίου Νεκταρίου και του Αγίου Ιωάννη της Κλίμακος και της ισαποστόλου Αγίας Όλγας, και των Αγίων Αναργύρων.

Επί ηγουμένου Συμεών, όπως μαρτυρεί η επιγραφή, οικοδομήθηκε η παλαιά τράπεζα της Μονής (1557), ένα από τα χαρακτηριστικότερα και περικαλλέστερα οικοδομήματα του είδους του που παρέχει στον επισκέπτη την ευκαιρία να θαυμάσει την περίφημη μνημειακή αρχιτεκτονική του κτιρίου και να γνωρίσει την μορφή και την λειτουργία μίας Παλαιάς Μοναστηριακής Τράπεζας. Στην Παλαιά Τράπεζα στεγάζεται και η Θεολογική Πινακοθήκη «Γεώργιος Τσιουλάκης».

Το παλαιό διώροφο νοσοκομείο-γηροκομείο της Μονής, οικοδομημένο το 1572, από τα χαρακτηριστικότερα και ωραιότερα δείγματα μοναστηριακής αρχιτεκτονικής, είναι ένα από τα δύο μοναστηριακά νοσοκομεία που διατηρείται μέχρι τις μέρες μας (το δεύτερο στην Μονή Βαρλαάμ) και το μοναδικό στο είδος του διώροφο. Φιλόκαλα αναπαλαιωμένο, στερεωμένο και συντηρημένο, και ανακτισμένο στην αρχική του μορφή (1998) από την Αδελφότητα της Μονής, αποτελεί σήμερα το σκευοφυλάκιο της Μονής με αίθουσες πολύτιμων και μοναδικών κειμηλίων. Στον α  ὄροφο -αίθουσα Δημητρίου Ζ. Σοφιανού, και Νεομαρτύρων στη συνέχεια- εκτίθενται δείγματα από τα χειρόγραφα, έγγραφα και παλαίτυπα της Μονής. Στο ισόγειο -αίθουσα Λαζάρου Δεριζιώτη- στεγάζεται το κειμηλιαρχείο της Μονής (φορητές εικόνες, ξυλόγλυπτα, χρυσοκέντητα κ.α.), καθώς και το μικρό παρεκκλήσιο των Αγίων Αναργύρων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο της Μονής, κάτωθεν της παλαιάς τραπέζης (1557), αφιερωμένο στον Κώστα Μαντζάνα, και η αίθουσα ιστορικών λιθογραφιών (1912-13 και 1940-41) «Νικηφόρου Κομίνη» με μοναδικά και πλούσια εκθέματα της ιστορίας του Ελληνισμού (Αρχαία Ελλάδα, Βυζαντινός Ελληνισμός, Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Β  Παγκόσμιος Πόλεμος, παραδοσιακές στολές, έγγραφα Καποδιστριακής και Οθωνικής περιόδου, είδη λαϊκής τέχνης κ.α.).

Το Ιστορικό-Λαογραφικό Μουσείο και η αίθουσα λιθογραφιών «Νικηφόρου Κομίνη» παρουσιάζουν την διαχρονική και αδιάκοπη μαρτυρία και πορεία του Ελληνισμού από την Αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Πρόκειται για ένα σπουδαστήριο ιστορίας και Ορθοδοξίας που προβάλλει τις αξίες, τα ιδανικά και τους ήρωες της Πίστεως και του Έθνους μας.

Η Μονή του Μεγάλου Μετεώρου διατηρεί επίσης, σε άριστη κατάσταση, το παλαιό παραδοσιακό μαγειρείο-μαγκιπείο, σύγχρονο με την παρακείμενη παλαιά τράπεζα (1557), ένα από τα καλύτερα αρχιτεκτονικά δείγματα του είδους του. Το παλαιό μαγειρείο, πλήρως εξοπλισμένο, προσφέρει στους επισκέπτες την δυνατότητα γνωριμίας με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και μοναστηριακής-οικιακής οργάνωσης.

Ανάλογης σπουδαιότητας και σημασίας είναι το παλαιό κελλάρι της Μονής, όπου φυλάσσονται παλαιά χειροποίητα σκεύη και εργαλεία της αγροτικής και κτηνοτροφικής ζωής (βαρέλια, άροτρα, καρδάρες κ.α.).

Το Μεγάλο Μετέωρο, μέσα από τις ατελείωτες περιπέτειες και τους κατατρεγμούς έξι αιώνων, συνέχισε χωρίς διακοπή την μοναστική παρουσία και ακτινοβολία του και διεφύλαξε, κατά το μεγαλύτερο μέρος, τους πολύτιμους θησαυρούς και τα ανεκτίμητα εθνικά και θρησκευτικά του κειμήλια.

Ιερά Μονή Βαρλαάμ

Η Ι.Μ. Βαρλαάμ ορθώνεται επιβλητική στους βράχους των Μετεώρων από τον 14ο αιώνα.

Η Μονή Βαρλαάμ ιδρύθηκε κι αυτή στα μέσα του ΙΔ  αἰώνα από τον σύγχρονο του οσίου Αθανασίου του Μετεωρίτη, ασκητή Βαρλαάμ. Το μεγαλόπρεπο σημερινό καθολικό, που τιμάται στην μνήμη των Αγίων Πάντων, έκτισαν στα 1541/42 οι Γιαννιώτες αδελφοί ιερομόναχοι Θεοφάνης († 1544) και Νεκτάριος († 1550) οι Αψαράδες. Το Καθολικό τοιχογραφήθηκε το 1548 από τον σπουδαίο Θηβαίο ζωγράφο Φράγκο Κατελάνο, όπως μαρτυρούν η τεχνοτροπία, η εκτέλεση και το καλλιτεχνικό στυλ των παραστάσεων.

Στο βορειοδυτικό άκρο του βράχου βρίσκεται το παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών, μονόκλιτο δρομικό ναΐδριο, που κτίστηκε το 1627 και ιστορήθηκε με καλής τέχνης τοιχογραφίες το 1637 από τον Καλαμπακιώτη ιερέα Ιωάννη. Το σημερινό αυτό παρεκκλήσι αντικατέστησε παλαιότερο ομώνυμο ναΐσκο, που αρχικά είχε οικοδομήσει ο πρώτος οικιστής του βράχου αναχωρητής Βαρλαάμ, και στην συνέχεια είχαν ανακαινίσει οι αδελφοί Αψαράδες Θεοφάνης και Νεκτάριος.

Αξιόλογα κτίσματα της Μονής, με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, υποδειγματικά αναπαλαιωμένα και ανακτισμένα στις παραδοσιακές τους μορφές, είναι η παλαιά τράπεζα, η εστία η μαγειρείο, ένα από τα κομψότερα και ωραιότερα κτίσματα του είδους του, θολοσκέπαστο, με κανονικό οκτάπλευρο τρουλλίσκο ως καπνοδόχο και, τέλος, το νοσοκομείο.

Το σκευοφυλάκιο της Μονής Βαρλαάμ, πρόσφατα αναπαλαιωμένο και αναδιοργανωμένο, διαθέτει πλούσια συλλογή κειμηλίων, χειρογράφων, φορητών εικόνων, έργων αργυροχοΐας και μεταλλευτικής, χρυσοκεντήτων κ.α.

Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου

Η Ι.Μ. Αγ. Στεφάνου λειτουργεί από το 1961 ως γυναικείο μοναστήρι.

Η Μονή του Αγίου Στεφάνου, την οποία παλαιά παράδοση συνδέει με τον γυναικείο μοναχισμό, λειτουργεί από το 1961 ως γυναικείο μοναστήρι με πολυμελή και δραστήρια αδελφότητα, η οποία, παράλληλα με το πλούσιο και υψηλής στάθμης πνευματικό και πολυσχιδές φιλανθρωπικό της έργο, έχει να επιδείξει και αξιοθαύμαστο ανακαινιστικό και οικοδομικό έργο, με απόλυτο σεβασμό πάντοτε προς τους παραδοσιακούς αρχικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς των κτισμάτων της. Βέβαιοι κτίτορές της αναφέρονται ο αρχιμανδρίτης όσιος Αντώνιος, γύρω στο πρώτο μισό του ΙΕ  αἰώνα, και ο ιερομόναχος από την Σκλάταινα (σημερινό Ρίζωμα Τρικάλων), ιερομόναχος όσιος Φιλόθεος, γύρω στα μέσα του ΙϚ  αἰώνα.

Ο όσιος Φιλόθεος, λίγο πριν από το 1545, ανακαίνισε η μάλλον ξανάκτισε το παλαιό μικρό και κομψό καθολικό της Μονής, τον ναό του Αγίου Στεφάνου, που κοσμείται με καλές τοιχογραφίες της εποχής αυτής.

Στα 1798, επί επισκόπου Σταγών Παϊσίου του Κλεινοβίτη και ηγουμένου της Μονής Αμβροσίου, κτίστηκε το σημερινό επιβλητικό καθολικό του Αγίου Χαραλάμπους, του οποίου η σεπτή κάρα φυλάσσεται εκεί ως ιερό θησαύρισμα, δώρο ανεκτίμητο του ηγεμόνα της Βλαχίας Βλαδισλάβου.

Το νέο καθολικό της Μονής απομιμείται τον γνωστό αγιορειτικό αρχιτεκτονικό τύπο και έχει τοιχογραφηθεί πρόσφατα με λαμπρές αγιογραφίες, κρητικής τεχνοτροπίας, του παραδοσιακού καλλιτέχνη-ζωγράφου Βλάση Τσοτσώνη.

Η παλαιά τράπεζα της Μονής, εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα του ΙϚ , πιθανότατα, αιώνα, στεγάζει σήμερα, άψογα αναπαλαιωμένη, το πλούσιο μουσείο χειρογράφων, εγγράφων, εκκλησιαστικών κειμηλίων και ιερών σκευών του Αγίου Στεφάνου.

Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος

Η Μονή της Αγίας Τριάδος αναφέρεται ήδη σε πρόσταγμα του έτους 1362 του Ελληνοσέρβου ηγεμόνα Τρικάλων Συμεών Ούρεση Παλαιολόγου. Ο σημερινός κυρίως ναός του καθολικού της ανεγέρθηκε, στην αρχική οικοδομική του μορφή, το έτος 1475/76. Η τοιχογράφησή του, το έτος 1741, συνεχίζει την παράδοση της καλής μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, μικρός κυκλικός ναός με θόλο, κατάγραφος με καλής τέχνης τοιχογραφίες του 1682.

Στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος υπάγονται ως μετόχια δύο αξιόλογα αγιομετεωρίτικα μονύδρια, πρόσφατα αναπαλαιωμένα και ανακτισμένα:  η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Μπάντοβα και η Ιερά Μονή Αγίου Αντωνίου.

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Η Ι.Μ. Αγ. Νικολάου είναι κτισμένη πάνω σε αλλεπάλληλα πατώματα.

Η Μονή του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά οφείλει την ονομασία της, πιθανότατα, σε κάποιον παλαιό κτίτορά της, που θα πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά στον ΙΔ  αἰώνα, μαζί με τις απαρχές της μοναστικής ζωής πάνω στον βράχο αυτό.

Το μοναστήρι όμως ανακαινίστηκε ριζικά κατά την πρώτη δεκαετία του ΙϚ  αἰώνα από τον μητροπολίτη Λαρίσης άγιο Διονύσιο τον Ελεήμονα († 28 Μαρτίου 1510) και τον έξαρχο Σταγών ιεροδιάκονο Νικάνορα († 1521/22). Και οι δυό εικονίζονται ως μοναχοί στον εσωνάρθηκα (λιτή) της Μονής.

Τον Οκτώβριο του 1527, σύμφωνα με την κτιτορική επιγραφή, ο περίφημος Κρητικός ζωγράφος Θεοφάνης Στρελίτζας έχει αποπερατώσει την τοιχογράφηση του καθολικού της Μονής. Η τοιχογράφηση αυτή αποτελεί το παλαιότερο επώνυμο έργο του μεγάλου καλλιτέχνη και αρχηγέτη της Κρητικής Σχολής και έχει όλες τις αρετές και την υψηλή ποιότητα της ανεπανάληπτης τέχνης του.

Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά, ανακαινισμένο παραδοσιακά και περιποιημένο, λειτουργεί ως ανδρώα Μονή.
Ιερά Μονή Ρουσάνου

Η Μονή Ρουσάνου οφείλει, πιθανότατα, την επωνυμία της στον πρώτο οικιστή του βράχου (ΙΔ /ΙΕ  αἰ.). Την τωρινή οικοδομική μορφή της πήρε στα μέσα του ΙϚ  αἰώνα.

Μεταξύ των ετών 1527 και 1529 οι Γιαννιώτες αδελφοί ιερομόναχοι Ιωάσαφ και Μάξιμος ανέβηκαν στον στύλο του Ρουσάνου, οπότε ανακαίνισαν και ανέκτισαν το ερειπωμένο από τη φθορά του χρόνου παλαιό καθολικό της Μονής (της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος). Η ωραία τοιχογράφησή του, κρητικής τεχνοτροπίας, έγινε στα 1560, επί ηγουμένου της Μονής Αρσενίου. Στην Μονή Ρουσάνου τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια και πανηγυρίζεται με μεγάλη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια η μνήμη (4 Δεκ.) της μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας.

Το μοναστήρι λειτουργεί σήμερα ως γυναικεία Μονή. Η φιλόθεη και δραστήρια αδελφότητά της, με πλούσια λατρευτική και ιεραποστολική ζωή, έχει καλαίσθητα και εντυπωσιακά ανακαινίσει και ανασυγκροτήσει την Μονή, η οποία προσφέρεται ως ιδανικό καταφύγιο πνευματικής αναψυχής και ανάτασης, ιατήριο ψυχών και σωμάτων.

Στα έξι αυτά αγιομετεωρίτικα μοναστήρια, φορτωμένα με τις μνήμες του πολυτάραχου αλλά και ένδοξου βυζαντινού και νεώτερου παρελθόντος τους, μέσα στην υποβλητική σιωπή και μυστηριακή γαλήνη των κατανυκτικών και αδιάλειπτων προσευχών, παρελθόν και παρόν, ιστορική μνήμη και αυστηρή εκκλησιαστική παράδοση, αλλά και σύγχρονη ζωντανή παρουσία, συνυπάρχουν δυναμικά και συμβιώνουν αξεδιάλυτα σε μιαν αρμονική και γόνιμη σύζευξη.

Σημείωση:

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νο 26 του περιοδικού “ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ” (Απρίλιος – Ιούλιος 2008)

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ;

paterikakeimena.blogspot.com

Του Αγιορείτου Μοναχού Μωυσή

Η εκκλησία δεν είναι ανθρώπινο κατασκεύασμα, αλλά θεοΐδρυτη οικοδομή. Η εκκλησία δε σώζεται αλλά σώζει όσους θέλουν. Δεν κάνει επίδειξη ισχύος και δυνάμεως.

Ανέχεται, υπομένει καλύτερα. Τη διώκουν αλλά δεν διώκει. Είναι φιλεύσπλαχνη μητέρα και γνωρίζει μόνο να αγαπά. Ο κόσμος δεν γνωρίζει την αξία της γι’ αυτό αδιαφορεί ή και την κτυπά. Η αγκάλη της εκκλησίας έχει αίγλη, θέρμη και εύρος. Μέσα της χωρά και αναπαύει όλους τους μετανοημένους.

Μπορεί ο κόσμος να ξέφυγε, όμως η δίψα και η πείνα για τον Θεό υπάρχει βαθιά στην καρδιά του σύγχρονου ανθρώπου. Υπάρχουν και στους δύσκολους καιρούς άνθρωποι γνήσια πιστοί που δεν παρασύρθηκαν από την ευκολία και την κακία. Η πνευματική ζωή δεν θέλει μεγάφωνα και προβολείς, δημοσιότητα, διαφήμιση και επικρότηση. Αγαπά πολύ την άφωτη μυστικότητα και την ιερή σιγή. Ορθόδοξοι Χριστιανοί όσοι δεν φανατίζονται τα υπέρμετρα, δεν θυμώνουν με τους κακούς, δεν κυνηγούν τους αμαρτωλούς αλλά την αμαρτία, δεν διαπομπεύουν και δεν γελοιοποιούν κανένα, δεν ευκολοσκανδαλίζονται.

Η αποστολή των Χριστιανών στον κόσμο σήμερα δεν είναι καταγγελτική, ανατρεπτική και εισαγγελική. Οι πιστοί αισθάνονται συνυπεύθυνοι για το υπάρχον κακό στον κόσμο. Είναι ανεκτικοί, συμπαθείς και επιεικείς με τους άλλους. Κύριο έργο τους δεν είναι να καταλογίζουν ευθύνες, να παρατηρούν τους άλλους συνεχώς αυστηρά, να μεμψιμοιρούν και να μελαγχολούν για το πολύ κακό των καιρών μας.

Η εκκλησία του Χριστού δεν φοβάται, δεν αισθάνεται ανασφαλής, δεν παίρνει επιθετική ή αμυντική στάση. Υπάρχει σε κάποιους μια φοβία και μια καχυποψία ότι όλοι μας εχθρεύονται και πολύ μας πολεμούν. Η υπερβολική καχυποψία είναι νοσηρή, εγωπαθής και φανερώνει άνθρωπο που δεν έχει εμπιστοσύνη στο Θεό αλλά στον εαυτό του. Και θέλει κανείς συνεχώς να παρατηρεί τους άλλους, να τους κάνει όπως θέλει και φαντάζεται. Άνθρωπος που δεν αγαπά είναι δυστυχισμένος. Η χριστιανική αγάπη είναι πάντοτε διφυής, προς Θεό και άνθρωπο. Η αγάπη αυτή είναι ανιδιοτελής, ουσιαστική και πασίχαρη.

Η εκκλησία ξέρει μόνο να αγαπά. Δεν δυσκολεύεται καθόλου να υποδεχθεί το απομακρυσμένο τέκνο της, αν θελήσει να τη πλησιάσει. Δεν το μαλώνει, δεν το επιτιμά, δεν του φωνάζει, δεν το κάνει να περιμένει, το αγκαλιάζει αμέσως, το καταφιλά. Τέτοια εκκλησία έχουμε, μάνα φιλόστοργη, καταδεκτική. Η εκκλησία κινείται στον κόσμο αλλά δεν είναι εκ του κόσμου τούτου.

Κάθε φορά που επιχειρήθηκε να δοθεί στην εκκλησία κοσμική δύναμη, είχαμε εκτροπή από την αποστολή της και αποτυχία από τον προορισμό της. Η εκκλησία θα μπορούσαμε να πούμε είναι ένα πνευματικό φαρμακείο, θεραπευτήριο και ησυχαστήριο. Θεωρούν ότι η εκκλησία είναι υπερβολική, δύσκολη, απαιτητική, απηρχαιωμένη, όλο απαγορεύσεις, δικαιολογεί μόνο τους άλλους.

Φέρνουν οι άνθρωποι γνωστές ενστάσεις. Έχουμε κι εμείς καρδιά και δικαιώματα, όλο εμείς θα υποχωρούμε, θα ταπεινονόμαστε, θα πηγαίνουμε με το σταυρό στο χέρι; Οι άλλοι θα μας φάνε λάχανο, θα μας πατήσουν, θα μας βγάλουν το λάδι, θα μας περιθωριοποιήσουν και θα μας εκμεταλλευτούν. Έχουμε κι εμείς, βρε αδελφέ, τα όριά μας. Τα βάζουμε κάποτε και με τον Θεό, που δεν μας καταλαβαίνει, δεν μας ακούει, δεν επεμβαίνει, σιωπά ενοχλητικά, δεν μας υπολογίζει.

Ο Θεός είναι πάντοτε με ανοιχτή θύρα, καλεί όλους τους πεφορτισμένους και κεκοπιακότες να τους αναπαύσει αληθινά. Δεν έχει ώρες που δέχεται και άλλες όχι, δεν χρειάζονται μεσάζοντες, να κλείσεις συνάντηση από τα πριν, να έχεις τίτλους, να είσαι κάτι, να έχεις ιδιαίτερες γνώσεις. Είναι ένας Θεός υπέροχος, που ποτέ δεν κρατά κρατούμενα και δεν ξεσυνερίζεται. Απεχθάνεται τρομερά την υποκρισία και τη ψευδοαγιότητα. Του αρέσουν τα ντόμπρα, τα γνήσια, τ’ αληθινά, ελεύθερα και εγκάρδια πράγματα.

Η εκκλησία δεν χάνει, εμείς χάνουμε. Δεν ζητά οπαδούς αλαλάζοντες και καταχειροκροτούντες. Είναι κατά των οπαδών. Ζητά και έχει παιδιά αγαπητά. Η εκκλησία τηρεί τις υποσχέσεις της. Δεν ξεγέλασε ποτέ κανέναν. Τα είπε όλα από την αρχή καθαρά και ξάστερα. Η εκκλησία θεραπεύει, συγχωρεί, μεταμορφώνει τον λύκο σε αρνί, ανασταίνει, χαριτώνει, παραμυθεί, αγιάζει, σώζει και λυτρώνει. Η εκκλησία ευλογεί και εμπνέει παντού και πάντοτε. Η εκκλησία υπάρχει για όλους. Δεν εκβιάζει κανένα, δεν του τραβά το αυτί. Η εκκλησία υπάρχει και θα υπάρχει. Πολλοί τη φθόνησαν, τη χτύπησαν και τη μίσησαν.

Διατηρείται όμως ακέραια, νικηφόρα παρά την τόση πολεμική, ακόμη και κάποτε και αυτών των ίδιων των εκπροσώπων της. Ο κόσμος αγνόησε τον βαθύ πνευματικό πλούτο της εκκλησίας και ασχολήθηκε με τα κτήματά της. Δεν ήθελε πολύ να μπερδεύεται καθημερινά στα πόδια του. Να την έχει για Χριστούγεννα και Πάσχα και για πολύ έκτακτες ανάγκες. Την εκκλησία μερικοί σήμερα τη θέλουν μόνο για το κοινωνικό της έργο, κάτι σαν παράρτημα του υπουργείου κοινωνικής προνοίας.

Η ορθόδοξη εκκλησία όμως δεν πεισμώνει, δεν κακιώνει, δεν εκδικείται. Συνεχίζει έναν θαυμαστό τρόπο το σωτήριο έργο της, που κανείς δεν μπορεί να αντικαταστήσει. Η εκκλησία δεν θυμώνει που δεν της αναγνωρίζουν την αξία της, αλλά λυπάται. Μπορεί να της πήραν την περιουσία της, να της πάρουν και την υπόλοιπη, να είναι δίχως κανένα περιουσιακό στοιχείο, σαν τον γυμνό Χριστό στη Φάτνη και όμως να παραμένει αμύθητα πλούσια. Μπορεί κάποιοι ελάχιστοι εκπρόσωποί της λαθεύουν, όμως δεν παύει να δίνει ορθό νόημα βίου, υψηλούς στόχους, να γεννά Αγίους.

Προσευχή μέσω ψαλμών προς Θεία βοήθεια

Όταν ευρισκόμεθα στον δρόμο:
«Εγώ ειμί η οδός, και η αλήθεια, και η ζωή. Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα, ειμή δι’ εμού» (Ίωάν. 14, 6).
«Όδήγησόν με, Κύριε, εν τη όδώ Σου και πορεύσομαι εν τη άληθεία Σου».     (Ψαλ. 85, 11)
Όταν αρχίζουμε εργασία:
*           «Τα έργα των χειρών ημών, Κύριε, κατεύθυνον εφ’ ημάς, και το έργον των χειρών ημών κατεύθυνον».
(Ψαλ. 89, 17)
«Εν τη βουλή Σου οδηγήσεις με, Κύριε» (Ψαλ. 72, 24).
«Παν ότι αν ποιήτε, εν λόγω η εν έργω, πάντα εν ονόματι Κυρίου Ιησού» (Κολ. 3, 17).

Κατά την εργασία:
*           «Τη σπουδή μη οκνηροί, τω πνεύματι ζέοντες, τω Κυρίω δουλεύοντες» (Ρωμ. 12, 11).

Μετά το πέρας της εργασίας:
«Σα τα πάντα, Κύριε, και εκ των Σων δεδώκαμεν Σοι» (Παραλ. 29, 14).
«Αχρείοι δούλοι έσμέν, ο όφείλομεν ποιήσαι πεποιήκαμεν» (Λουκ. 17, 10).

Όταν πειραζώμεθα:
«Πως ποιήσω το ρήμα το πονηρόν τούτο, και άμαρτήσομαι εναντίον του Θεού;» (Γεν. 39, 9).
«Ο Θεός εν τω ονόματι Σου σώσον με» (Ψαλ. 53, 1).
«Φύλαξον την ψυχήν μου και ρύσαι με’ μη καταισχυνθείην, ότι ήλπισα επί σε» (Ψαλ. 24, 20).
«Ύπαγε, σατανά γέγραπτα γαρ, Κύριον τον Θεόν Σου προσκυνήσεις και αύτω μόνω λατρεύσεις» (Ματθ. 4, 10).

Επί τη θέα κακού πράγματος:
Άπόστρεψον τους οφθαλμούς μου του μη ιδείν ματαιότητα, εν τη όδώ Σου ζήσον με» (Ψαλ. 118, 37).
«Οι οφθαλμοί μου δια παντός προς τον Κύριον, ότι αυτός έκσπάσει εκ παγίδος τους πόδας μου» (Ψαλ. 24, 15). ‘

Εις περιόδους πνευματικής ένδειας:
«Έξαπόστειλον το φως Σου και την άλήθειάν Σου. Αυτά με ώδήγησαν» (Ψαλ. 42, 3).
«Ίνα τι περίλυπος ει, η ψυχή μου, και ίνα τι συνταράσσεις με; ελπισον επί τον Θεόν, ότι έξομολογήσομαι αύτω σωτήριον του προσώπου μου ο Θεός μου» (Ψαλ.’41, 6).

Εις καιρό θλίψεως:
«Ο Θεός ημών καταφυγή και δύναμις, βοηθός εν θλίψεσι ταις εύρούσαις ημάς σφόδρα» (Ψαλ 45,1).
«Η βοήθεια μου παρά Κυρίου, του ποιήσαντος τον ουρανό και την γην» (Ψαλ. 113, 8).

«Ο Θεός οίκτειρήσαι ημάς και εύλογήσαι ημάς, έπιφάναι το πρόσωπον αυτού εφ’ ημάς και έλεήσαι ημάς» (Ψαλ. 66, 1).
«Κύριος έδωκε, Κύριος άφείλετο’ εϊη το όνομα του Κυρίου εύλογημένον» (Ίώβ. 1, 21).
«Κύριος Αυτός, το αγαθόν ενώπιον αυτού ποιήσει» (Α’Βασιλ. 3, 18).

«Θέλεις να θεραπεύσης τις πληγές σου; Ο Χριστός είναι ο ιατρός σου.
Σε πιέζουν οι αμαρτίες σου; Ο Χριστός είναι η συγχώρησις.
“Έχεις ανάγκη βοηθείας; Αυτός είναι η δύναμις σου.
Φοβείσαι τον Θάνατον; Αυτός είναι η ζωή.
Επιθυμείς τον ουρανό; Αυτός είναι η οδός προς αυτόν.
Θέλεις να βγεις από το σκοτάδι; Αυτός είναι το φως.
Πεινάς; Αυτός είναι ο άρτος της ζωής. Διψάς; Αυτός είναι το ύδωρ της ζωής».

(Άγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΑΖΙ ΜΑΣ, ΕΜΕΙΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ;
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ
http://apantaortodoxias.blogspot.gr/2014/02/blog-post_3551.html

Πηγή: hristospanagia3.blogspot.gr

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ - Αποκλειστική συνέντευξη στο ΕΛΛΑΣ - ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Σε μία αποκλειστική συνέντευξη - ποταμό, ο γνωστός Αγωνιστής Θεολόγος - Φιλόλογος Νικόλαος Σωτηρόπουλος μιλάει στον Δημήτρη Σωτηρόπουλο και το ΕΛΛΑΣ - ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ για θέματα όπως:

- Η σύγχρονη κρίση και τα βαθύτερα πνευματικά της αίτια.

- Η στάση της Διοικούσας Εκκλησίας απέναντι στις συνεχείς αντιχριστιανικές προκλήσεις των πολιτικών.

- Η παναίρεση του Οικουμενισμού και οι τερατολογίες των Παπικών.

- Είναι Ορθόδοξη η στάση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου;

- Σχετικά με τον αφορισμό του.
-Γάμος ομοφυλοφίλων.

- Το σύμφωνο συμβίωση
- Η γνωριμία του με τον Μακαριστό Μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο Καντιώτη.

- Το ζήτημα της Μονής Εσφιγμένου και η διαίρεση Νέου και Παλαιού Ημερολογίου.

- Η σύγχρονη «μεταπατερική Θεολογία» και οι νέοι Θεολόγοι.

- Είναι η Παλαιά Διαθήκη θεόπνευστη;

- Εξήγηση φράσεων του Χριστού που σκόπιμα διαστρεβλώνονται από τους αιρετικούς.

- Οι πλάνες του κ. Λιακόπουλου και η αναίρεσή τους.

- Αντιμετώπιση Χιλιαστών, Πεντηκοστιανών και άλλων αιρετικών.

- Η αλήθεια για τη Γιόγκα και άλλες ανατολίτικες «ψυχοσωματικές ασκήσεις».

- Η σωστή αντιμετώπιση των Προφητειών.

- Τι ακριβώς είναι το Σφράγισμα;

- Ισλαμικό τέμενος στην Αθήνα.

- Τρόπος συμπεριφοράς στους άθεους.

- Ενδεδειγμένος τρόπος εκλογής των Αρχιερέων, προκειμένου να αποφευχθεί η χειροτονία αναξίων Επισκόπων.
Αναρτήθηκε από P. MICHALOPOULOS στις 1:17 π.μ.

Ο Μοναχισμός φέρνει κάθαρση από τα πάθη αλλά δεν πρέπει να τον απολυτοποιούμε

Ο Μοναχισμός φέρνει κάθαρση από τα πάθη αλλά δεν πρέπει να τον απολυτοποιούμε

Επειδή πριν 3 ημέρες η Εκκλησία εόρτασε τον άγιο Εφραίμ τον Σύρο και σήμερα εορτάζει τον άγιο Αρσένιο, αγίους του Μοναχισμού και πριν 2 ημέρες  εόρτασε την ανακομιδή των ι. λειψάνων του αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου παραθέτουμε απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα απο την τηλεοπτική εκπομπή του κ. Γεώργιου Ζερβού, θαρραλέου, πιστού δημοσιογράφου και διευθυντού της εκκλησιαστικής εφημερίδας «Ορθόδοξος Τύπος» με τον κ. Νικολάο Σωτηρόπουλο με θέμα «Προφητείες του αγίου Κοσμά του Αιτωλού», που έγινε το 2007 στον τηλεοπτικό σταθμό Blue Sky, για τον Μοναχισμό.

Ο Μοναχισμός φέρνει κάθαρση από τα πάθη αλλά δεν πρέπει να τον απολυτοποιούμε

Νικόλαος Σωτηρόπουλος: Να πω δύο λέξεις για τον Μοναχισμό. Εγώ είμαι υπερ του Μοναχισμού αλλά μην απολυτοποιούμε τον Μοναχισμό. Οι Απόστολοι δεν πήγαν σε Μοναστήρια αλλά αφιερώθηκαν πλήρως στο Θεό και είναι μεγάλοι και τρανοί και οι μεγαλύτεροι πνευματικοί ευεργέτες μετά τον Χριστό και λοιπά. Καλόν είναι βέβαια το Μοναστήρι που καλλιεργεί τον άνθρωπο, φέρνει κάθαρση από τα πάθη και λοιπά. Αλλά μην το απολυτοποιήσωμε αυτό. Μπορεί και ένας που δεν πήγε στο Μοναστήρι, όπως στους πρώτους αιώνες που δεν υπήρχαν Μοναστήρια αλλά αναδείχθησαν μεγάλοι άγιοι όπως ας πούμε ο άγιος Πολύκαρπος, ο άγιος Ιγνάτιος, ο Ειρηναίος, ο άγιος Κυπριανός ξέρω ‘γω, οι Απόστολοι. Λοιπόν, όλα είναι καλά εφ΄ όσον τα χρησιμοποιούμε καλώς και τα ιεραρχούμε σωστά.

Γεώργιος Ζερβός: Βάζουμε τελεία κ. Σωτηρόπουλε, σας ευχαριστώ για την συμμετοχή. Ευχαριστούμε και όλους εσάς που συμμετείχατε.

Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Η πορεία προς το Πάσχα

Δημοσιεύθηκε: 3 Μαρτίου 2014 Κατηγορίες: Ορθόδοξη πίστη

Από το Μέγα Ωρολόγιο

Ορθοδοξίας – Α’ Νηστειών

Γρηγορίου του Παλαμά – Β΄Νηστειών

Σταυροπροσκύνησης – Γ΄ Νηστειών

Ιωάννου της Κλίμακος – Δ΄ Νηστειών

Μαρίας της Αιγυπτίας – Ε΄ Νηστειών

Σάββατο του Λαζάρου

Κυριακή των Βαΐων

Ο Νυμφίος – Κυριακή Βαΐων εσπέρας

Μεγάλη Δευτέρα

Μεγάλη Τρίτη

Μεγάλη Τετάρτη

Μεγάλη Πέμπτη

Μεγάλη Παρασκευή

Μεγάλο Σάββατο

Αγία και Μεγάλη Κυριακή του Πάσχα

Συγκλονίζει το νέο θαύμα του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου!

Συγκλονίζει το νέο θαύμα του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου!

Δύο ώρες περίπου προσευχόταν κλαίγοντας ο κ. Κωνσταντίνος Πολυχρονίου, ανώτερος κρατικός υπάλληλος μπροστά στη...
 Λάρνακα του Οσίου Ρώσου.

 Φορούσε πιζάμες και ένα ταξί τον περίμενε στην Βορεινή πύλη της Εκκλησίας. Όταν τελείωσε τη μυστική του συνομιλία με τον Όσιο, ξεκίνησε με αργά βήματα, σέρνοντας τις παντόφλες στο δάπεδο και προχωρούσε προς την έξοδο.
Τον σταμάτησε ένας ιερέας της μονής και τον ρώτησε γιατί έκλαιγε τόση ώρα, γιατί δεν ήταν ντυμένος κανονικά και ήρθε στην εκκλησία με πιζάμες και αν...επιθυμούσε να του έδινε δωμάτιο στον ξενώνα να αναπαυθεί για λίγο αν το είχε ανάγκη.
- Όχι πάτερ, απάντησε και συνέχισε, με ξεκούρασε για πολλά χρόνια ο Άγιος, αυτός, ο μεγάλος και θαυματουργός γιατρός που υπηρετείτε. Σήμερα το πρωί στον «Ευαγγελισμό», στο Νοσοκομείο, ήρθε η γυναίκα μου να με δει.
Έχει περάσει δεκαετία και πλέον να σταθώ όρθιος όπως με βλέπετε τώρα. Μία χρόνια πάθηση του νευρικού συστήματος και μία αρρώστια που είχα περάσει μου έφεραν αναπηρία τόση που έχασα τη θέση μου, πήρα πρόωρα σύνταξη και οδηγήθηκα στα Νοσοκομεία γιατί μετά το δεύτερο χρόνο είχα πάνω από 80% παράλυση των κάτω άκρων.
Ή παράλυση, η κακή ψυχολογική κατάσταση, η πρόωρη έξοδος μου από τη δραστηριότητα της ζωής με οδηγούσαν σε μαρασμό, σχεδόν στο θάνατο.
Σήμερα, λοιπόν, το πρωί η γυναίκα μου ήρθε στο Νοσοκομείο, με βρήκε να κοιμάμαι, δεν με ξύπνησε, παρά κάθισε δίπλα στο κρεβάτι μου σε μια καρέκλα. Για λίγα δευτερόλεπτα την πήρε ο ύπνος.
Βλέπει στο όνειρο της ότι, στο διπλανό θάλαμο γινόταν επισκεπτήριο γιατρών. Ανάμεσα τους ήταν ένας άγνωστος ξένος γιατρός.
Τον πλησιάζει η γυναίκα μου και του λέει: Γιατρέ μου, είστε ξένος; Σας βλέπω για πρώτη φορά στο Νοσοκομείο. Σας παρακαλώ στο διπλανό θάλαμο έχω τον άνδρα μου πάνω από δέκα χρόνια παράλυτο. Οι γιατροί μου έχουν πει την αλήθεια, ότι χάνω το σύντροφο μου. Χάνω το στήριγμα μου. Θα πεθάνει ο σύζυγος μου. Ελάτε, γιατρέ μου, να τον δείτε, να του δώσετε κουράγιο, να μας πείτε κάτι και σεις.
- Πήγαινε, κυρία μου, περίμενε και θα δω και το σύζυγο σου.Ναι, γιατρέ μου, πέστε μου το όνομα σας, να σας περιμένω…
- Ιωάννης Ρώσος, της απαντά.Ξυπνάει, πετιέται από το κάθισμα της.
Με βλέπει που προσπαθώ μόνος μου, στηριγμένος στους αγκώνες μου, να σηκωθώ.Βοήθησε με, γυναίκα, της λέγω, κάποιος με κρατάει άπ’ τις μασχάλες και με σηκώνει, βοήθησε και συ…
Σηκώθηκα, πάτησα στο έδαφος, όταν τα κλάματα της γυναίκας μου είχαν φέρει γύρω μας γιατρούς και βοηθητικό προσωπικό.

Ό υπεύθυνος γιατρός του τμήματος, ένας πιστός χριστιανός, συγκλονίζεται από τη διήγηση της συζύγου μου και προτρέπει: Κύριε Πολυχρονίου όπως είσαι, μη ζητάς, να αλλάξεις τις πιζάμες σου, φύγετε, πάρτε ταξί στην είσοδο του Νοσοκομείου και πηγαίνετε στο Πνευματικό θεραπευτήριο, στην Εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου, που είναι στην καταπράσινη κοιλάδα του Προκοπίου της Ευβοίας, όπου και ολόκληρο το ιερό του Λείψανο. Πηγαίνετε, πέστε το μεγάλο σας ευχαριστώ και γυρίστε για το εξιτήριο που αυτή τη φορά –σπάνια βέβαια– το υπογράφει όχι γιατρός αλλά ένας “Άγιος!
Και σαν χριστιανός και σαν επιστήμονας ό,τι είπα το πιστεύω. Πάνω από την επιστήμη μας είναι η παντοδυναμία του Θεού και των Αγίων του.
Αυτά μας είπε, Πάτερ. Αυτά … Δώστε μας και σεις την ευλογία σας.

Αυτά είπε, αυτά είδαμε από τον ευλογημένο αυτό άνθρωπο που με τα κλάματα του (οι άνδρες για να κλάψουν πρέπει κάτι το πολύ σοβαρό να συμβαίνει) έλεγε στον Άγιο εκείνο το «ευχαριστώ» που είναι πρόθυμοι να το πουν όσοι άρρωστοι στα Νοσοκομεία, στα παντός είδους Νοσηλευτικά Ιδρύματα και Άσυλα ανιάτων περιμένουν κάποιον Άγγελο, κάποιον Άγιο, τον Ίδιο τον Κύριο να ταράξει τα νερά για να μπουν σ’ αυτό το μυστήριο που λέγεται θαυματουργική θεραπεία, που όντως γίνεται κατά καιρούς σε ασθενείς που ο Θεός επιλέγει με τα δικά του κριτήρια, σχεδόν άγνωστα σε μας.

Αναρτήθηκε από mardi di στις 3/02/2014 07:37:00 μ.μ.

Ανθρώπινη αυτονομία και Χριστιανική Ηθική

28 Φεβρουαρίου 2014

Στο νέο άρθρο της σειράς των αποσπασμάτων της μελέτης του κ. Χρυσόστομου Χατζηλάμπρου για τη διαλεκτική μεταξύ Απεργίας Πείνας και Νηστείας (προηγούμενο άρθρο: www.pemptousia.gr/?p=62066), εξετάζεται σήμερα το κεντρικό για την Ηθική επιστήμη ζήτημα της ανθρώπινης αυτονομίας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3  ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

3.1   Ετερόνομος και αυτόνομος άνθρωπος

Ο άνθρωπος εξετάζεται από διάφορες επιστήμες: από την κοινωνιολογία, την ανθρωπολογία, την εθνογραφία, την παιδαγωγική, την ανατομία, τη φυσιολογία, την ψυχολογία, τη φιλοσοφία, τη θεολογία. Η ιστορία του φιλοσοφικού στοχασμού περιστρέφεται κατά πολύ γύρω από τα βασικά προβλήματα της προέλευσης, της φύσης, της ουσίας και του προορισμού του ανθρώπου. Η θεμελίωση οποιασδήποτε ηθικής προϋποθέτει στη βάση της μια ανθρωπολογία[117].

Η φιλοσοφική αντίληψη θεωρεί τον άνθρωπο ως κέντρο και ανώτερο σκοπό του σύμπαντος και της δημιουργίας στα πλαίσια της αρχής της τελεολογίας. Εκφράζεται στη διδασκαλία του Σωκράτη, των σοφιστών, των σχολαστικών, αλλά και σε τάσεις των νέων και νεότερων χρόνων. Σε αντιδιαστολή με την πλατωνική αντίληψη του ανθρώπου ως φορέα πνεύματος, η αρχή του οποίου εννοείται ως υπερατομική και απρόσωπη, ο Πρωταγόρας προβάλλει ως μέτρο, κριτήριο και κανόνα των πάντων τον άνθρωπο. Η αρχαία αντίληψη περί ανθρώπου συμπυκνώνεται στο έργο του Αριστοτέλη, κατά τον οποίο ο άνθρωπος είναι από την φύση του «πολιτικόν ζώον». Ένα ον, με μια ενιαία ψυχοσωματική ενότητα[118]. Προικισμένο με ψυχή, λογικό και ικανότητα να αναπτύσσει κοινωνική ζωή.

Από τον 17^ο μέχρι τις αρχές του 19^ου ο ανθρωπολογισμός τεκμηριώνει τα επαναστατικά κινήματα της ανερχόμενης αστικής τάξης. Αντιτάσσει στο φεουδαρχικό καθεστώς την αυθεντική φύση του ανθρώπου, το φυσικό δίκαιο. Από τα μέσα του 19^ου εμφανίζονται υποκειμενικές ιδεαλιστικές τάσεις ανθρωπολογισμού, οι οποίες σε διάφορες παραλλαγές τους χαρακτηρίζουν και πολλά σύγχρονα φιλοσοφικά ρεύματα: υπαρξισμός, πραγματισμός, φιλοσοφία της ζωής, φιλοσοφική ανθρωπολογία, ανθρωποκοινωνιολογία, κοινωνικός δαρβινισμός, κοινωνιοβιολογία, φροϋδισμός κ.λπ. Η καρτεσιανή παράδοση ενισχύει το δυϊσμό ψυχής και σώματος. Ταυτίζει την ψυχή με τη συνείδηση και αναγάγει το σώμα σε φυσικά και μηχανικά φαινόμενα. Ο Διαφωτισμός τονίζει τη δυνατότητα και την αναγκαιότητα αυτοδιαμόρφωσης του ανθρώπου μέσα από τον πολιτισμό και τη γλώσσα, ενώ ο γερμανικός ιδεαλισμός επικεντρώνεται στην ενεργό αυτοσυνείδηση του ανθρώπου.

Ο Kant διακρίνει στον άνθρωπο, τον κόσμο της φυσικής αναγκαιότητας και τον κόσμο της ηθικής ελευθερίας[119]. Βασικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης θεωρείται «η βούληση για ζωή, που εξελίσσεται σε βούληση για δύναμη»[120]. Ο Erich Fromm στηρίζει την ανθρωπολογία και την ηθική του πάνω στον «προοδευτικό ουμανισμό»[121]. Ο άνθρωπος γίνεται αυτόνομος, όταν καταφέρει να απαγκιστρωθεί από την ετερονομία των ειδώλων. Το είδωλο για τον Erich Fromm αποτελεί την αντιπροσωπευτική απεικόνιση του αντικειμένου του κεντρικού πάθους του ανθρώπου.

Με τη βαθμιαία ανάπτυξη της ιδέας του ιστορισμού, ο Hegel βλέπει τον άνθρωπο ως υποκείμενο της πνευματικής δραστηριότητας. Δημιουργό του πολιτισμού και φορέα της απόλυτης ιδέας, της καθολικής ιδεατής αρχής, του αυτοανελισσόμενου «απόλυτου πνεύματος». Ο Feuerbach αναπροσανατολίζει τη φιλοσοφία ανθρωπολογικά και θέτει στο κέντρο της την αισθησιακή – σωματική οντότητα του ανθρώπου, για να θεωρήσει την θρησκεία ως «παγκόσμια νεύρωση»[122]. Ο Nietzsche παρουσιάζει τον άνθρωπο ως παίγνιο ζωτικών, συναισθηματικών και βουλητικών δυνάμεων και ανορθολογικών έλξεων. Η ηθική του διακρίνεται σε ηθική των δυνατών και των αδυνάτων[123]. Ο Kierkegaard προτάσσει τη βουλητική πράξη και την εκλογή του ανθρώπου ως αυτοκαθοριζόμενη πνευματική ουσία. Όλες οι φιλοσοφικές απόψεις που αναπτύσσονται από τα τέλη του 19^ου επικεντρώνουν την προσοχή τους σε κάποιες ιδιαιτερότητες του ανθρώπινου φαινομένου και μέσα από αυτές αναζητούν την ηθική του ατόμου.

Για τις κοινωνικές επιστήμες, η αυτονομία και η ετερονομία αποτελούν τους δύο βασικούς όρους της ηθικής[124]. Στην αυτονομία το υποκείμενο ενεργεί ανεξάρτητα από οποιαδήποτε αυθεντία, ενώ αντίθετα στην ετερονομία, η ηθική που διαμορφώνεται επιβάλλεται από κάποια εξωτερική αυθεντία. Ετερόνομη ηθική θεωρείται, συνήθως, η θρησκευτική, η ηθική της «Παλαιάς Διαθήκης αλλά και η Βουδιστική, η Ινδουιστική ή η Μωαμεθανική»[125]. Ο άνθρωπος καλείται να προσαρμόσει τη ζωή του σύμφωνα με το νόμο του Θεού ή της θείας αρχής στην οποία πιστεύει. Αυτόνομη ηθική διαμορφώνεται, όταν ο ηθικός νόμος αναζητείται στον ίδιο τον άνθρωπο. Τοποθετείται σε φιλοσοφικούς στοχασμούς και εκφράζει ή προϋποθέτει κάποια συγκεκριμένη ανθρωπολογία, τέτοια που να οδηγεί τον άνθρωπο ατομικά και μεμονωμένα μέσα σε ένα πλέγμα ατομοκεντρισμού[126]. Ειδικότερα για την επιστήμη της Κοινωνιολογία και σύμφωνα με τους M. Weber και Mannheim, ο άνθρωπος καλείται να ακολουθήσει την ηθική του φρονήματος ή την ηθική της ευθύνης, όταν πρόκειται για πολιτικό φορέα[127].

Για τον ορθόδοξο Χριστιανισμό, η ηθική έχει μια θεμελιώδη παράμετρο, «την ελευθερία του ανθρώπου»[128]. Ενώ ο Kant θεωρεί ότι η ανθρώπινη βούληση δημιουργεί τον ηθικό νόμο, για να υπαχθεί σε αυτόν και να τον υπακούει[129], η ηθική για το Χριστιανισμό θεωρείται τρόπος ζωής και όχι ηθικό σύστημα. Δε βασίζεται στην πιστή τήρηση ηθικών κανόνων, αλλά στη προσπάθεια μίμησης του τέλειου ανθρώπου[130]. Θεμελιώνεται στον αυθεντικό άνθρωπο, που είναι ταυτόχρονα και Θεός, στον Ιησού Χριστό. Η ανόρθωση και τελείωση της ανθρώπινης φύσης δεν επιβάλλεται, αλλά υποδεικνύεται με ένα προσωπικό παράδειγμα που βασίζεται στην αληθινή σχέση Θεού και ανθρώπου. Βιώνεται ως «ηθική της αγάπης»[131] με την «εν Χριστώ» ζωή του πιστού μέσα από το εμπειρικό γεγονός του προσωπικού τρόπου ύπαρξης και της (επι)-κοινωνίας προσώπων.

Πολλοί ανθρωπιστές διανοητές κρίνουν και επικρίνουν το Χριστιανισμό για μια ετερόνομη ηθική που ασκεί καταπιεστικά εξουσία στη βούληση του ανθρώπου μέσα από ένα συγκεκριμένο ηθικό σύστημα που επιβάλλει. Οι περισσότερες ενστάσεις των ανθρωπιστών αφορούν μια χριστιανική ηθική που υπερασπίζεται το Θεό και εκμηδενίζει τον άνθρωπο. Οι μελέτες τους, όμως, στρέφονται εναντίον του «ανθρωπιστικού μαξιμαλισμού» του Ρωμαιοκαθολικισμού και του «ανθρωπιστικού μινιμαλισμού» του Προτεσταντισμού[132], ενώ αγνοούν την Ορθόδοξη Ανατολική Παράδοση της ελευθερίας και ετερότητας του προσώπου.

[Συνεχίζεται]

[117]Βλ. Ν. Γ. KOΪΟΥ, Επ’ ελευθερία εκλήθητε Αυτονομία και Ετερονομία στην Ηθική, σελ. 65.

[118]Βλ. στο ίδιο, σσ. 21- 24.

[119] Βλ. στο ίδιο, σελ. 41.

[120] Πρβλ. στο ίδιο, σελ. 175.

[121] Πρβλ. στο ίδιο, σελ. 55.

[122] Πρβλ. στο ίδιο, σελ. 27.

[123] Βλ. στο ίδιο, σελ. σελ. 28.

[124] Βλ. Κ. ΔΕΛΗΚΩΣΤΑΝΤΗ, Τα δικαιώματα του ανθρώπου Δυτικό ιδεολόγημα ή οικουμενικό ήθος; Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 59 κ.ε.

[125] Βλ. Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, Εισαγωγή στην Ηθική. Η Ηθική στην κρίση του παρόντος και την πρόσκληση του μέλλοντος. Θεσσαλονίκη 1990, σελ. 24.

[126] Βλ. στο ίδιο, σελ. 25.

[127] Βλ. Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, Ορθόδοξη Θεολογία και κοινωνική Ζωή, σελ. 90.

[128] Πρβλ. Ν. Γ. KOΪΟΥ, ό. π., σελ. 92.

[129] Βλ. στο ίδιο, σελ. 46.

[130] Βλ. Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, Ορθόδοξη Θεολογία και κοινωνική Ζωή, σελ. 71.

[131] Πρβλ. Γ. ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗ, στο ίδιο, σελ. 92.

[132] Βλ. Ν. Γ. KOΪΟΥ, ό. π., σελ. 178.