Αποφθέγματα Ρώσων Αγίων και Γερόντων

 

Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ:


«Χριστός Ανέστη, χαρά μου!».
«’Οτε ελάλουν εκ του νοός μου συνέβαινον σφάλματα».
«Νηστεία δεν είναι μόνο να τρώει κανείς αραιά, αλλά και να τρώει λίγο. Δεν είναι φρόνιμο αυτός που νηστεύει, να περιμένει με ανυπομονησία την ώρα του γεύματος και να ρίχνεται με βουλιμιά – σωματική και πνευματική στο φαγητό. Η αληθινή νηστεία εξ άλλου δεν είναι μόνο στο να δαμάζει κανείς το σώμα του, αλλά και στο να στερείται, προκειμένου να δόση ψωμί σ’ εκείνον που δεν έχει.»
«Απόκτησε την εσωτερική ειρήνη και χιλιάδες θα βρουν κοντά σου τη σωτηρία».
«’Αν είσαι σωστός χριστιανός, χιλιάδες άνθρωποι γύρω σου – βλέποντάς σε θα σωθούν.»
«Ας μην ακολουθούμε το δρόμο της απογοητεύσεως, διακήρυττε, κτυπώντας χαρούμενα το πόδι του στο έδαφος. Ο Χριστός τα νίκησε όλα. Ανάστησε τον Αδάμ. ’Έδωσε πάλι στην Εύα την αξιοπρέπειά της. Θανάτωσε τον θάνατο».
«Γιατί ζεις χωρισμένος από την γυναίκα σου; Πήγαινε γρήγορα να την ξαναβρείς. Πήγαινε.» (Σε άνδρα που ζούσε χωρισμένος από τη γυναίκα του).
«Εάν πιστεύεις, χαρά μου, πάντα δυνατά τω πιστεύοντι…»
«Η ζωή μας, μπορεί να συγκριθεί με μια λαμπάδα καμωμένη από κερί και φυτίλι, που καίει με μια φλόγα που εμείς ανάψαμε. Το κερί – είναι η πίστη μας. Το φυτίλι η ελπίδα μας. Και η φλόγα – η αγάπη που ενώνει την πίστη μαζί με την ελπίδα, όπως το κερί και το φυτίλι καίνε μαζί με αποτέλεσμα τη φωτιά. ’Ένα κερί κακής ποιότητας βγάζει, όταν το ανάβεις και όταν το σβήνεις, μια άσχημη μυρωδιά. ’Όμοια είναι και η ζωή ενός αμαρτωλού…».
«Το πάν είναι ν’ αποφασίσεις κάτι. Η απόφαση είναι η αρχή.»
Αγίου Σιλουανού:




«Κράτα τον νου σου στον Άδη και μη απελπίζου»
Ο Κύριος κελεύει ημάς να αγαπώμεν Αυτόν εξ’ όλης ψυχής, αλλά πως είναι δυνατόν να αγαπάς Εκείνον τον Οποίον ουδέποτε είδες, και πως να μάθεις αυτήν την αγάπη; Ο Κύριος γνωρίζεται εκ της ενεργείας Αυτού εις την ψυχή. ‘Όταν ο Κύριος επισκεφθεί αυτήν, η ψυχή γνωρίζει ότι ήτο ο προσφιλής Επισκέπτης και αναχώρησε, η δε ψυχή επιθυμεί και αναζητεί Αυτόν μετά δακρύων: «Που εκρύβης, Φως μου; Πού είσαι χαρά μου; Τα ίχνη Σου ευωδιάζουν εν τη ψυχή μου, αλλά Συ απήλθες, και η ψυχή μου Σε ποθεί, και ηκηδίασεν η καρδία μου και θλίβεται, και ουδέν πλέον χαροποιεί εμέ, διότι επίκρανα τον Κύριον, και Αυτός εκρύβη απ’ εμού».
Εάν είμεθα απλοί ως τα παιδία, ο Κύριος θα εδείκνυεν εις ημάς τον παράδεισο, θα εβλέπομεν Αυτόν εν τη δόξη των Χερουβίμ και των Σεραφείμ και πασών των επουρανίων δυνάμεων και των Αγίων. Αλλά δεν είμεθα ταπεινοί, και δια τούτο βασανίζομε και εαυτούς και τους άλλους, όσοι ζουν μεθ’ ημών.
Εκ της αγάπης προς τον αδελφό έρχεται η χάρις, και δια της αγάπης προς τον αδελφό φυλάττεται. Εάν όμως δεν αγαπώμεν τον αδελφό, τότε και η αγάπη του Θεού δεν έρχεται εις την ψυχή, ένεκα της κατακρίσεως ή του μίσους προς τον αδελφό.
‘Ω, πόσον πρέπει να ικετεύωμεν τον Κύριον, ίνα δώσει εις την ψυχή το ταπεινόν ‘Αγιον Πνεύμα! Η ταπεινή ψυχή έχει μεγάλη ανάπαυσιν, η υπερήφανος όμως βασανίζει η ιδία εαυτήν. Ο υπερήφανος δεν γνωρίζει την αγάπη του Θεού και ευρίσκεται μακράν Αυτού. Υπερηφανεύεται ότι είναι πλούσιος ή επιστήμων ή ένδοξος, αλλά δεν γνωρίζει το έσχατο της πενίας και της απώλειας αυτού, διότι τον Θεό δεν γνώρισε. ‘Όστις όμως αγωνίζεται κατά της υπερηφάνειας, εις αυτόν ο Κύριος γίνεται βοηθός, ίνα νικήσει τούτο το πάθος.
Φαίνεται εις πολλούς ότι οι Άγιοι είναι μακράν αφ’ ημών. Αλλά είναι μακράν εκείνων οίτινες φυλάττουν τας εντολάς του Χριστού και έχουν την χάριν του Αγίου Πνεύματος.
Επικαλείσθε μετά πίστεως την Θεοτόκο και τους Αγίους. Ούτοι ακούουν των προσευχών ημών και γνωρίζουν και τους διαλογισμούς ημών.
Οι ‘Άγιοι ακούουν των προσευχών ημών και έχουν από Θεού την δύναμιν, ίνα βοηθούν ημάς. Τούτο είναι γνωστό εις όλον το γένος των χριστιανών.
Εάν ζητείς όπως ο νούς σου προσεύχηται ηνωμένος μετά της καρδίας, και δεν επιτυγχάνεις τούτου, τότε λέγε την προσευχή δια του στόματος και κράτει τον νούν εν ταις λέξεσι της προσευχής, ως διδάσκει η «Κλίμαξ». Εν καιρώ ο Κύριος θα δόση εις σε και την καρδιακήν προσευχή, άνευ λογισμών, και θα προσεύχησαι αβιάστως.
Ο Κύριος έδωκεν εις ημάς την εντολή να αγαπώμεν τον Θεό εξ’ όλης της καρδίας και εξ όλης της διανοίας και εξ όλης της ψυχής. Αλλ’ άνευ προσευχής πως είναι δυνατόν να αγαπάς; Δια τούτο ο νούς και η καρδία του ανθρώπου οφείλουν πάντοτε να είναι ελεύθεροι δια προσευχή.
Παρομοίαν αναζήτησιν της επιγνώσεως του θελήματος του Θεού, δια της αμέσου εν προσευχή στροφής προς Αυτόν, ιδίως εν καιρώ ανάγκης ή θλίψεως, οδηγεί τον άνθρωπο εις την κατάστασιν περί της οποίας ομιλεί ο Γέρων: «Ακούει εντός της ψυχής αυτού απάντησιν εκ του Θεού και διδάσκεται και κατανοή την χειραγωγίαν Αυτού… Ούτως οι πάντες πρέπει να μανθάνωμεν να αναγνωρίζωμεν το θέλημα του Θεού, διότι, αν δεν μανθάνωμεν, ποτέ δεν θα γνωρίσωμεν αυτήν την οδόν».
1. Η γνώσις του θελήματος του Θεού είναι δυνατή δια διαφόρων οδών. Μία εξ αυτών είναι ο λόγος του Θεού, αι εντολαί του Χριστού. Αλλ’ εν ταις ευαγγελικαίς εντολαίς, παρά την τελειότηταν αυτών ή μάλον λόγω της τελειότητος αυτών, το θέλημα του Θεού αποκαλύπτεται εις την τελικήν γενικήν αυτού έννοια, και ο άνθρωπος εις την ζωή αυτού, αντιμέτωπος προς ατελείωτων ποικιλίαν περιστάσεων, συχνάκις δεν γνωρίζει πως πρέπει να ενεργήσει, ίνα ευρεθεί η πράξης αυτού εντός του ρεύματος του Θείου θελήματος.
2. «Είναι καλόν πάντοτε να ζητείς παρά του Θεού «σύνεσιν εν πάση», τι και πως πρέπει να πράξης ή να ειπείς. ‘Άλλες λέξεσι, εις έκαστη περίπτωσιν δέον όπως ζητείς την επίγνωσιν του θελήματος του Θεού και τας οδούς προς εκπλήρωσιν αυτού.
Η εκζήτησης του θελήματος του Θεού είναι το σπουδαιότερων έργον της ζωής ημών, διότι «οδεύοντες την οδόν» του θελήματος του θεού γινόμεθα μέτοχοι της αιωνίου θείας ζωής.
‘Όπου άφεσης αμαρτιών, εκεί ελευθερία συνειδήσεως και αγάπη, έστω και μικρά.
Εάν θέλεις να μάθεις πόσον αγαπά ημάς ο Κύριος, μίσησαν τας αμαρτίας και τους κακούς λογισμούς, και προσεύχου ενθέρμως ημέρας και νυκτός, και τότε θα δόση εις σε ο Κύριος την χάριν Αυτού και θα γνωρίσεις τον Κύριον δι’ Αγίου Πνεύματος. Μετά θάνατον δε, όταν θα έλθεις εις τον παράδεισο, θα αναγνωρίσεις και εκεί τον Κύριον δια του Αγίου Πνεύματος, καθώς εγνώρισας Αυτόν επί της γης.
Η προς τον Θεό αγάπη υπάρχει εις διαφόρους βαθμούς: ‘Όστις ανθίσταται εις κακούς λογισμούς, ούτος αγαπά κατά το μέτρο αυτού τον Θεό. ‘Όστις αγωνίζεται κατά της αμαρτίας, παρακαλεί τον Θεό όπως δίδει εις αυτόν δύναμιν, ίνα μη αμαρτάνει, αλλ’ εξ αδυναμίας προσκόπτει εισέτι προς την αμαρτία και θλίβεται δια τούτο και μετανοεί. Ούτος έχει την χάριν εν τω βάθη της ψυχής και του νού, αλλά τα πάθη δεν έχουν εισέτι ηττηθεί. ‘Όστις δε υπερνίκησε τα πάθη, ούτος δεν έχει πλέον αγώνα, αλλά μόνον προσέχει εαυτό εν παντί, όπως μη πέσει εις αμαρτία. Ο τοιούτος έχει την χάριν μεγάλη και αισθητή. ‘Όστις αισθάνεται την χάριν και εν τη ψυχή και εν τω σώματι, ούτος είναι τέλειος ανήρ, και εάν διαφυλάξει την χάριν αυτήν, το σώμα αυτού αγιάζεται και αποβαίνει άγιον λείψανο.
‘Όστις ζει κατά τας εντολάς, ούτος καθ’ έκαστη ώρα και στιγμήν ακούει να ηχεί εν τη ψυχή αυτού η χάρις. Υπάρχουν όμως και άνθρωποι οίτινες δεν κατανοούν την έλευσιν αυτής.
«’Όταν ο νούς είναι όλος εν τω Θεώ, τότε ο κόσμος λησμονείται εντελώς».
«Να προσεύχησαι υπέρ των ανθρώπων σημαίνει να χέεις αίμα».
«Ποίος δεν θέλει ελευθέρια; Πάντες θέλουν αυτήν, αλλά πρέπει να γνωρίζεις εις τι συνίσταται και πως αποκτάται. Ο εφιέμενος ελευθερίας δεσμεύει εαυτόν. Καθ’ ο μέτρο δεσμεύεις εαυτόν, το πνεύμα σου θα απολαύει ελευθερίας… Πρέπει να δεσμεύεις τα πάθη εντός σου, ίνα μη κατακυριεύουν του πνεύματος σου. Πρέπει να δεσμεύεις εαυτόν, ίνα μη αδικήσεις τον πλησίον σου… Συνήθως οι άνθρωποι ζητούν την ελευθέρια, ίνα πράττουν «ότι θέλουν». Τούτο όμως δεν είναι ελευθερία, αλλ’ η εξουσία της αμαρτίας επί σε. Η ελευθερία να αμαρτάνεις – να γαστριμαργής, να μεθύσκησαι, να μνησικακής, να εκβιάζεις, να φονεύεις, ή να πράττεις τι παρομοίων – ουδόλως είναι ελευθερία, αλλά δουλεία, ως ο Κύριος είπε: «Πας ο ποιών την αμαρτία δούλος εστί της αμαρτίας» (Ιωάν. η’ 34). Είναι αναγκαίων να προσεύχησαι πολύ, όπως ελευθερωθείς της φοβέρας αυτής δουλείας.
«Ημείς φρονούμε ότι η αληθινή ελευθερία έγκειται εις το να μη αμαρτάνεις, εις το να αγαπάς τον Κύριον και τον πλησίον μεθ’ όλης της καρδίας σου και όλης της ισχύος σου.
«Η αληθής ελευθερία είναι η διαρκής διαμονή εν τω Θεώ».
Ο εχέφρων υποτακτικός ή εξομολογούμενος ιδού πώς συμπεριφέρεται προς τον πνευματικό. Εκθέτει εν ολίγοις το πλέον ουσιώδες περί του λογισμού ή της καταστάσεως αυτού και κατόπιν αφήνει τον πνευματικόν ελεύθερον. Ο πνευματικός, προσευχόμενος από της πρώτης στιγμής της συναντήσεως, αναμένει φωτισμό εκ του Θεού, και εάν αισθάνηται εν τη ψυχή αυτού «πληροφορία», τότε δίδει την απάντησιν, την οποίαν και δέχονται ως τελικήν. Διότι, εάν ο εξομολογούμενος παραβλέψει τον «πρώτον λόγον» του πνευματικού, τότε συγχρόνως θα μειωθεί η ενέργεια του μυστηρίου και η εξομολόγησης δυνατόν να μεταβληθεί εις απλή ανθρώπινη συζήτησιν.
Η οδός του Γέροντος ήτο τοιαύτη, ώστε ο πορευόμενος αυτήν (υπακοή) να λαμβάνει ευκόλως το δώρων του μεγάλου ελέους του Θεού. Αλλά οι έχοντες ίδιον θέλημα και ίδιον νουν, όσον και αν είναι πολυμαθείς και ευφυείς, και εάν εισέτι φονεύσουν εαυτούς δια των πλέον αυστηρών ασκήσεων ή εργασιών πολυμαθείας θεολογικής, δεν θα επιτύχουν να περισυλλέξουν ει μη ψιχία πίπτοντας εκ του Θρόνου του Ελέους.
Ο Γέρων έλεγε: «’Άλλο πράγμα είναι να πιστεύει τις εις τον Θεό και άλλο να γνωρίζει Αυτόν».
Ο Θεός ουδεμία ασκεί βία επί του ανθρώπου, αλλ’ ίσταται μακρόθυμων παρά την καρδιά και ταπεινός αναμένει πότε θα ανοιχθεί αύτη εις Αυτόν. Ο ίδιος ο Θεός ζητεί τον άνθρωπο, πριν ή ο άνθρωπος εκζητήση Αυτόν. Και όταν, κατά την κατάλληλο στιγμήν, εμφανίζηται ο Κύριος εις τον άνθρωπο, τότε μόνον γνωρίζει ούτος τον Θεό κατά το δοθέν εις αυτόν μέτρο και τότε μόνον άρχεται ούτος να εκζητή τον Θεό, ’Όστις αποκρύπτεται από της καρδίας.
«Πως θα ζητείς εκείνο, το οποίον δεν απώλεσες; Πως θα ζητείς εκείνο, το οποίον ουδόλως γνωρίζεις; Αλλά η ψυχή γνωρίζει τον Κύριον και δια τούτο εκζητή Αυτόν».
«Ούτω και εν τη ψυχή ημών, όταν επικαλώμεθα το άγιον όνομα του Κυρίου, γίνεται μεγάλη γαλήνη.
΄Ω Κύριε, δός ημίν ίνα σε αινώμεν έως της εσχάτης ημών πνοής».
«Ψυχή ήτις γνώρισε τον Κύριον ουδέν φοβείται, εκτός της αμαρτίας, και προ παντός την αμαρτία της υπερηφάνειας. Γνωρίζει ότι ο Κύριος αγαπά ημάς, τότε τι να φοβηθώμεν;»
«Πολλοί προσεύχονται προφορικώς ή αγαπούν να προσεύχονται δια βιβλίων. Και τούτο είναι καλόν, και ο Κύριος δέχεται την προσευχή και σπλαχνίζεται αυτούς. Εάν όμως προσεύχηται τις εις τον Κύριον και σκέπτηται άλλα τινά, τότε ο Κύριος δεν εισακούει της τοιαύτης προσευχής.
΄Όστις προσεύχεται εκ συνηθείας, δεν έχει αλλαγές εις την προσευχή, όστις όμως προσεύχεται θερμώς, υφίσταται πολλάς αλλαγές κατά την προσευχή: Διεξάγει μάχη προς τον εχθρόν, μάχη προς τον εαυτόν, προς τα πάθη, μάχη προς τους ανθρώπους, και εν παντί πρέπει να είναι ανδρείος».
«Πολλοί αγαπούν να αναγινώσκουν σοβαρά βιβλία, και τούτον είναι καλόν, αλλ’ ανωτέρα πάντων είναι η προσευχή».
«Εάν ζητείς όπως ο νούς σου προσεύχηται ηνωμένος μετά της καρδίας, και δεν επιτυγχάνεις τούτου, τότε λέγε την προσευχή δια του στόματος και κράτει τον νούν εν ταις λέξεσι της προσευχής, ως διδάσκει η «Κλίμαξ». Εν καιρώ ο Κύριος θα δόση εις σε και την καρδιακήν προσευχή, άνευ λογισμών, και θα προσεύχησαι αβιάστως».
«Διψά η ψυχή μου τον Κύριον και μετά δακρύων αναζητώ Αυτόν».
«’Ω η αγάπη του Κυρίου. Δεν έχω δυνάμεις να περιγράψω αυτήν, διότι είναι απείρως μεγάλη και θαυμαστή».
«Κύριε, δός μοι Σε μόνον να αγαπώ.
Συ έκτισες εμέ, Συ εφώτισας εμέ δια του αγίου βαπτίσματος, Συ συγχωρείς τας αμαρτίας μου και δίδεις να κοινωνώ το τίμιων Σώμα Σου και Αίμα. Δός μοι την δύναμιν να μένω πάντοτε εν Σοι.
Κύριε, δός μοι αδαμιαία μετάνοια και την αγια Σου ταπείνωσιν».
«δια τι οι ’Άγιοι Πατέρες έθεσαν την υπακοή υπεράνω της νηστείας και της προσευχής;
Διότι εκ της ασκήσεως, χωρίς της υπακοής, γεννάται η κενοδοξία. Ο υπήκοος εργάζεται το πάν κατ’ εντολή και δεν έχει πρόφασιν, ίνα υπερηφανεύηται. Εκτός δε τούτου ο υπήκοος απέκοψε το θέλημα αυτού εν πάση, και δια τούτο ο νούς αυτού είναι ελεύθερος από πάσης μερίμνης και προσεύχεται καθαρώς. Ο νούς εκείνου, όστις φυλάττει την υπακοή, κατέχεται μόνον υπό του Θεού και της εντολής του γέροντος, ο νούς όμως του ανυπηκόου είναι απησχολημένος εις διαφόρους υποθέσεις και κατακρίσεις του γέροντος, και δια τούτο ουδέποτε είναι καθαρός».
«Ούτω πρέπει να βιάζωμεν εαυτούς προς το καλόν καθ’ όλη την ζωήν ημών, και το κυριώτερον, να συγχωρώμεν εις τους άλλους τα πλημμελήματα αυτών, και τότε ο Κύριος δεν θα μνησθή των αμαρτιών ημών και θα δόση εις ημάς την χάριν του Αγίου Πνεύματος».
«Κύριε ελεήμων, δίδαξον πάντας ημάς δια του Πνεύματός Σου του Αγίου να ζώμεν κατά το θέλημά Σου, ώστε πάντες ημείς εν τω Φωτί Σου να γνωρίσωμεν Σέ τον αληθινόν Θεό, διότι άνευ του Φωτός Σου δεν δυνάμεθα να κατανοήσωμεν το πλήρωμα της αγάπης Σου. Φώτισον ημάς δια της χάριτός Σου, και αύτη θα θερμάνη τάς καρδίας ημών, ίνα Σέ αγαπώμεν».
«Ο αδελφός μας είναι η ζωή μας».
«Να προσεύχεσαι για τον κόσμο είναι σαν να χύνης αίμα».
«Υπάρχουν πολλοί τρόποι να στερείται κανείς την πίστη. Ο χειρότερος είναι να έχη μια πίστη λογική και συλλογική. Βεβαίως δεν αποκλείεται να υπερασπίζη κανείς την πίστη του με τη βοήθεια της λογικής, χρειάζεται όμως γι’ αυτό μια διάνοια, σε κατάσταση χάριτος, να τρέφεται από «τα βάθη της θείας ζωής». ’Όταν στερεύη αυτή η πηγή, αρχίζει ο θρησκευτικός ορθολογισμός».
Κι εγώ όταν ήμουν στον κόσμο, σκεφτόμουν πως να ήταν η ευτυχία επί της γης: Είμαι υγιής, κομψός, πλούσιος, ο κόσμος με αγαπά – κι είχα αυτήν την κενοδοξία.
’Όταν όμως εγνώρισα με το ’Αγιο Πνεύμα τον Κύριο, άρχισα πια να θεωρώ όλη τη δόξα του κόσμου σαν καπνό, που τον διασκορπίζει ο άνεμος».
«Από τότε η ψυχή μου ελκύεται προς Αυτόν και τίποτε πια δεν με ευφραίνει στη γη, αλλά μοναδική μου αγαλλίαση είναι ο Θεός. Αυτό είναι ο Θεός. Αυτός είναι η χαρά μου, Αυτός η δύναμή μου, Αυτός η σοφία μου, Αυτός ο πλούτος μου».
«Η προσευχή δίνεται στον προσευχόμενο. Η προσευχή που γίνεται μόνο από συνήθεια, χωρίς καρδιά συντετριμμένη για την αμαρτία του, δεν είναι αρεστή στο Θεό».


Τι μας εμποδίζει να γνωρίσουμε το Θεό
Η απιστία προέρχεται από την υπερηφάνεια. Ο υπερήφανος ισχυρίζεται πως θα γνωρίσει τα πάντα μα το νου του και την επιστήμη, αλλά η γνώση του Θεού παραμένει ανέφικτη γι’ αυτόν, γιατί ο Θεός γνωρίζεται μόνο με την αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος.
Ο Κύριος αποκαλύπτεται στις ταπεινές ψυχές. Σ’ αυτές δείχνει τα έργα Του, που είναι ακατάληπτα για το νου μας. Με τον φυσικό μας νου μπορούμε να γνωρίσουμε μόνο τα γήινα πράγματα, κι αυτά μερικώς, ενώ ο Θεός και όλα τα ουράνια γνωρίζονται με το ’Αγιο Πνεύμα.
Μερικοί μοχθούν σ’ όλη τους τη ζωή για να μάθουν τι υπάρχει στον ήλιο ή στη σελήνη ή κάτι παρόμοιο, αλλ’ αυτά δεν ωφελούν την ψυχή. ’Αν όμως προσπαθούσαμε να γνωρίσουμε τι υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, τότε θα βλέπαμε στην ψυχή του αμαρτωλού σκοτάδι και κόλαση. Και είναι ωφέλιμο να το ξέρουμε, γιατί θα είμαστε αιώνια είτε στη βασιλεία είτε στην κόλαση.
Κύριος έδωσε στη γη το ’Αγιο Πνεύμα. Και όσοι το έλαβαν αισθάνονται τον παράδεισο μέσα τους.
’Ισως πεις: «Γιατί λοιπόν δεν έχω και εγώ μια τέτοια χάρη;» Επειδή εσύ δεν παραδόθηκες στο θέλημα του Θεού, αλλά ζεις σύμφωνα με το δικό σου θέλημα.
Παρατηρήστε εκείνον που αγαπάει το θέλημά του: Δεν έχει ποτέ ειρήνη στη ψυχή του και δεν ευχαριστιέται με τίποτα. Γι’ αυτόν όλα γίνονται όπως δεν θα έπρεπε. ’Οποιος όμως δόθηκε ολοκληρωτικά στο θέλημα του Θεού, έχει την καθαρή προσευχή και η ψυχή του αγαπάει τον Κύριο.
’Έτσι δόθηκε στο Θεό η Υπεραγία Παρθένος: «Ιδού η δούλη Κυρίου. γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκ. 1:38).
’Αν λέγαμε κι εμείς, «Ιδού ο δούλος Κυρίου. γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου», τότε τα ευαγγελικά λόγια του Κυρίου θα ζούσαν στις ψυχές μας, η αγάπη του Θεού θα βασίλευσε σ’ όλον τον κόσμο και η ζωή στη γη θα ήταν απερίγραπτα ωραία.
Αλλά μολονότι τα λόγια του Κυρίου ακούγονται τόσους αιώνες σ’ όλη την οικουμένη, οι άνθρωποι δεν τα καταλαβαίνουν και δεν θέλουν να τα παραδεχθούν. ’Οποιος όμως ζει σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, αυτός θα δοξαστεί και στον ουρανό και στη γη.


Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ
«ο καθηγιασμένος γάμος, ο πειθαρχημένος, ο χωρίς διαστροφήν, διατηρεί τον άνθρωπο φυσικώς και ηθικώς, ενώ πάσα άλλη μορφή σαρκικής απολαύσεως, έστω και υπό ονειρώδη μόνον μορφήν, διαφθείρει ολόκληρον τον άνθρωπο, ήτοι την ψυχή και το σώμα».


(Από το βιβλίο «Περί Πνεύματος και ζωής»)
Αγαπητοί μου αδελφοί και αδελφές, ανοίξτε την καρδιά σας, για να χαράξει εκεί το ’Αγιο Πνεύμα την εικόνα του Χριστού. Τότε θα γίνετε σιγά-σιγά ικανοί να έχετε μέσα σας τη χαρά και το πένθος, το θάνατο και την ανάσταση.
Κοιτάξτε το μεγαλειώδες θέαμα που ο Θεός μας φανέρωσε στη δημιουργία του κόσμου, στην κατασκευή του ανθρώπου «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Του. Εκείνο που αναζητούμε δεν περιορίζεται στη μικρή μας καθημερινή ζωή. Αναζητούμε να είμαστε με τον Θεό και να αποκτήσουμε μέσα μας τη ζωή σε όλο το πλάτος, το κοσμικό και το θείο.
Για την Ορθόδοξη Εκκλησία η σωτηρία του ανθρώπου είναι η θέωσή του.
Μην έχετε υπερβολική εμπιστοσύνη στην ανώτερη μόρφωση που αποκτήσατε στον κόσμο. Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε είναι κουλτούρα της πτώσεως.
Τι σημαίνει σωτηρία; Ο θάνατος του σώματος είναι άραγε η προϋπόθεση για την είσοδο στη Βασιλεία του Χριστού; Πως μπορούμε να αναπτύξουμε την ικανότητά μας να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού, σύμφωνα με το ’Αγιο Πνεύμα; ’Ένα μόνο έχει σημασία: να φυλάξουμε την ένταση της προσευχής και της μετάνοιας. Τότε ο θάνατος δε θα είναι ρήξη, αλλά μετάβαση στη Βασιλεία, για την οποία θα έχουμε ετοιμασθεί με την κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Χριστού, με την προσευχή και την επίκληση του Ονόματός Του: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ο θεός ημών, ελέησον ημάς και τον κόσμον Σου».
Η απελπισία είναι η απώλεια της συνειδήσεως ότι ο θεός θέλει να μας δώσει την αιώνεια ζωή. Ο κόσμος ζει στην απελπισία. Οι άνθρωποι έχουν καταδικάσει οι ίδιοι τον εαυτό τους στο θάνατο. Πρέπει να παλέψουμε σώμα προς σώμα με την ακηδία.
«Καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι ημάς». Πολλές φορές επανέλαβα αυτή την προσευχή της Εκκλησίας. Η επί γης αναμάρτητη ζωή μας ανοίγει τις πύλες του Ουρανού. Δεν είναι ο πλούτος των γνώσεων που σώζει τον άνθρωπο. Είναι η αναμάρτητη ζωή που μας προετοιμάζει για τη ζωή με τον Θεό στο μέλλοντα αιώνα. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος μας διδάσκει τις αιώνειες αλήθειες κατά το μέτρο που ζούμε σύμφωνα με τις εντολές: «Αγαπήσεις τον Θεό σου, τον Δημιουργό σου, με όλο το είναι σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως εαυτόν». Ναί, κρατείτε πάντοτε αυτές τις εντολές.
Ποια στάση να κρατάμε στην εκκλησία; Πρέπει να στεκόμαστε με ένταση και αυτοσυγκέντρωση. Να έχουμε ένταση, δηλαδή μεγάλη προσοχή, ώστε να μην διαχέεται ο νους μας με επιφανειακά πράγματα και αλλότριες σκέψεις.


Αββάς Ναζάριος:
‘Όταν βρίσκεσαι μέσα στο ναό, να σκέφτεσαι ότι βρίσκεσαι στον ίδιο τον ουρανό, ότι στέκεσαι μπροστά στο Θεό και τις ουράνιες δυνάμεις και κάνε ότι κάνουν και εκείνες.
Προσπάθησε όσο μπορείς να μπαίνεις με όλη σου την καρδιά στην εκκλησία και όσα διαβάζεις και ψάλλεις να τα εντυπώνεις στον νού σου. (Συντριβή, δάκρυα, μετάνοια, Ευχή, αναπνοή.)
Συνειδητοποίησε αμαρτωλέ, ότι μόνο στον ίδιο το Θεό ανήκει η κρίση της δημιουργίας Του.
‘Οτι φανερώνεται είναι Φως, ενώ ότι κρύβεται είναι σκοτάδι. Γι’ αυτό ας αποκαλύψουμε στον πατέρα μας όχι μόνο αυτά που λέμε αλλά κι αυτά που σκεφτόμαστε. Θα έρθει καιρός που θα κριθούμε όχι σύμφωνα με το βιβλίο που καταγράφει τη γνώση και την αντίληψη, αλλά σύμφωνα με το βιβλίο που καταγράφει τη συνείδησή μας.
Προσπάθησε να μην κάνεις το θέλημά σου και να μην εμπιστεύεσαι στις γνώσεις σου.
‘Όπου δεν υπάρχει αγάπη και φόβος Θεού, υπάρχει κάθε είδος αταξίας και πονηρίας.


Γέροντας Ιλαρίωνας: (Υποτακτικός του Αββά Ναζάριου)
Ελπίζω να προοδεύσετε σε αρετές. Κι αυτό θα συμβεί αν ζήσετε με προσοχή και δεν αμελείτε την προσευχή του Ιησού Γιατί είναι το κεφάλαιο και η αρχή όλων των αρετών. Τίποτα δεν μπορεί να προφυλάξει τόσο την ψυχή από την είσοδο του πονηρού δαίμονα όσο η νοερά προσευχή του Ιησού και η θερμή ικεσία.
Αν αρχίσεις να φροντίζεις με επιμέλεια ν’ αποκτήσεις ταπείνωση πρόσεξε, γιατί ο φθονερός δαίμονας δε θα το ανεχτεί και είτε θα εγείρει εναντίον σου πειρασμούς για να δοκιμάσει την ταπείνωση και τη σταθερότητα σου είτε θα ξεσηκώσει εναντίον σου τους υποκριτές και τους αμελείς… Πρέπει με όλη σου την καρδιά να ομολογήσεις ότι σου αξίζει να υποφέρεις πολύ περισσότερα.
Φρόντισε να έχεις καλή διάθεση και ζεστή αγάπη προς τους αδελφούς. Η καρδιά, τα μάτια και το πρόσωπό σου πρέπει να είναι χαρούμενα και γεμάτα σεβασμό.
Να εργάζεσαι προσευχόμενος, με αγάπη, με ζήλο και με μεγάλη προσοχή. Να εργάζεσαι όχι σα να βρίσκεσαι μπροστά σε ανθρώπους αλλά στον ίδιο το Θεό. Να έχεις στο νού σου ότι είναι «επικατάρατος ο ποιών τα έργα Κυρίου αμελώς» (Ιερ. λα’ 10). Φυλάξου όσο μπορείς απ’ την αμέλεια και την ανθρωπαρέσκεια.
Αγαπητέ, εξέτασε προσεχτικά τον εαυτό σου, τη συνείδηση σου, αν έχεις αμαρτήσει με οποιοδήποτε τρόπο, αν έχεις διαπράξει κάποια μεγάλη ή μια άλλη μικρή αμαρτία, αν είσαι ένοχος με έργα ή με λόγια ή με τη σκέψη σου. Εξομολογήσου (την ίδια ημέρα) όλα όσα έκανες ή σκέφτηκες ή είπες και γενικά ότι σε ελέγχει η συνείδηση σου, αν επέτρεψες να εισχωρήσουν μέσα σου υπερήφανες ή κενόδοξες σκέψεις, αν πρόσβαλες κανένα ή αν εναντιώθηκες στον αδελφό σου ή αν τον κατέκρινες.
«Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν».
Οι θλίψεις ακολουθούνται πάντα από χαρές. Η ενοχή επισύρει την τιμωρία.
Μην απελπίζεσαι μετά από μια πτώση, αλλά αγωνίζου. Μη λυπάσαι πολύ, ώστε ο εχθρός, που σε έχει ήδη πληγώσει αρκετά, να μη σε φέρει σε απελπισία, που είναι η χειρότερη απ’ όλες τις αμαρτίες, όπως λέει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος.




Στάρετς Ζαχαρίας:
«Μετά που θα πη κανείς τις προσευχές με μεγάλη προσοχή, πρέπει να μείνη τουλάχιστον για λίγα λεπτά ήσυχος με τις σκέψεις και τα αισθήματα του, περιμένοντας μέσα στην καρδιά του μια πληροφορία ή μια απάντηση. Αυτά τα τρία λεπτά θα σας διδάξουν πολλά. Πρώτα, τρία λεπτά, ύστερα πέντε και έπειτα θα δείτε εσείς πόσα χρειάζονται για τον καθένα σας. Σας παρακαλώ να κάνετε αυτό και σας δίνω την ευλογία για χάρη του. Θα σας κάνη την προσευχή την αδιάλειπτο πιο έντονη, αλλά και θα φέρη την εκκοπή του θελήματος σας. Θα σας δόση δε και μια δίψα να αποκτήσετε το ‘Αγιο Πνεύμα μέσα στις καρδιές σας».
«Η προσευχή είναι η αρχή της αιωνίας ζωής, είναι η θύρα με την οποία μπαίνουμε στην Βασιλεία των Ουρανών, είναι η οδός που μας φέρνει στον Κύριο και μας ενώνει μαζί Του. Χωρίς προσευχή ο άνθρωπος δεν ζει, αλλά πεθαίνει συνεχώς, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνει».
«Παιδιά μου, προσπαθήστε να αποκτήσετε ένα πνεύμα συνεχούς προσευχής. Ζητήσατέ το επιμόνως από την Μητέρα του Θεού, η οποία προσεύχεται ακοίμητα για μας, όπως σας έχω ξαναπεί πολλές φορές».
«Να είσθε θαρραλέοι κι όταν σας στέλνη ο Κύριος μεγάλες δοκιμασίες».
«Τα πάθη σας υπερδυναμώνουν, η προσευχή ασθενεί και ούτε κάν θέλει κανείς να προσεύχεται. Η προσοχή μας καταναλώνεται από διάφορες επιθυμίες και πάθη. Ακριβώς τότε, σαν επί σκοπού, συναντώνται τέτοιες εσωτερικές και εξωτερικές αποτυχίες, που κάνουν ένα αδύνατο άνθρωπο να πέση στην κατάθλιψη. Αυτό το πάθος, η κατάθλιψη, σκοτώνει κάθε τι το άγιο, κάθε τι το ζωντανό και ανθρώπινο».
«Πιο γρήγορα θα σταυρωθήτε επάνω στον σταυρό, όταν προσεύχεσθε όπως προσευχόντουσαν πολλοί από τους πνευματικούς μας ήρωες τον παλαιό καιρό. Να λέτε: «Αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού και φυγέτωσαν από προσώπου αυτού οι μισούντες αυτόν». Αν τον έχη κανείς, να τον διαβάζη τον κανόνα στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό του Χριστού, και τότε θα σταυρωθή ξανά επάνω στον σταυρό. Παρακαλέσατε τον Παρηγορητή των ψυχών και των σωμάτων μας, να σας μαλακώνη, να σας συγχωρή, να μπαίνει μέσα στην ψυχή σας και να διώχνη μακριά την φοβερή κατάθλιψη που σας πλακώνει».
«Ιδού, μερικά λόγια από τον κανόνα του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού:
Χαίρε, Σταυρέ, η ανάστασις πάντων,
Χαίρε, Σταυρέ, ανόρθωσις των πεπτωκότων,
Χαίρε, Σταυρέ, των παθών ο νεκρωτής,
Χαίρε, Σταυρέ, ανατρέπων ημών τας βουλάς.
Χαίρε, Σταυρέ, ισχύς μου, στερέωμα και δύναμις,
Χαίρε, Σταυρέ, ρύστης και προστάτις μου κατά των πολεμούντων.
Χαίρε, Σταυρέ, υπερασπιστά μου και αντιλήπτορ,
Χαίρε, Σταυρέ, δόξα μου και κραταίωμα,
Χαίρε, Σταυρέ, αένναος φύλαξ και προστάτης.
‘Εκτεινον τας χείρας σου, ευλογημένη Δέσποινα Θεοτόκε, εν είδει σταυρού, προ τον επί Σταυρού υψωθέντα και πρόσδεξαι σήμερον, Παρθένε, τας ικεσίας πάντων των δεομένων Σου».
Μια μέρα καθήμενος στο κελλί του, ο Στάρετς έτυχε να ρίξη μια ματιά στην αγία του γωνιά, όπου ήταν οι εικόνες του. ‘Ένα θέαμα όμως τον τρόμαξε. Μπροστά στις εικόνες στεκόταν ένας δαίμονας με ένα αηδιαστικό, φρικιαστικό κεφάλι, σαν κουκουνάρι. Στεκόταν εκεί και παραληρούσε τους Ψαλμούς του Δαβίδ.
«‘Ε! τι κάνεις; Σίγουρα δεν προσεύχεσαι;», ρώτησε ο Στάρετς.
«Εγώ; Εγώ βρίζω την προσευχή», τραύλισε ο δαίμονας και έγινε άφαντος.
Ο Στάρετς μας νουθετούσε να μη προσευχώμαστε όπως όπως, χωρίς να παρακολουθούμε τα λόγια της προσευχής μας, ενώ οι καρδιές μας θα είναι βυθισμένες σε συναισθήματα τελείως άσχετα με την προσευχή μας και οι σκέψεις μας θα περιπλανώνται εδώ και εκεί, όπου θέλουν.
Η προσευχή δεν είναι μιά λειτουργία μηχανική, αλλά μιά συνάντηση με τον Θεό, μιά συνομιλία μαζί του.
«Προσεύχεσθε ταπεινά, λοιπόν, με φόβο Θεού, με ευλάβεια, έτσι ώστε η προσευχή μας να μη γίνη μία ύβρις της προσευχής».
«Σας παρακαλώ ξανά και σας νουθετώ. Να φοβάσθε πάρα πολύ μήπως πέσετε στην αμαρτία. Μη σταυρώνετε τον Σωτήρα πάλι και πάλι με τις αμαρτίες. Να παίρνετε ευλογία από την Βασίλισσα των Ουρανών για κάθε τι και ο Θεός θα σας ανεβάση στην πρώτη βαθμίδα της Χάριτος: την αναγνώριση των αμαρτιών σας».
«Προσέξατε την συνείδησή σας, που είναι η φωνή του Θεού και η φωνή του Αγγέλου φύλακά σας. Μη αμελήσετε να φροντίζετε για την συνείδησή σας, διότι μπορεί να την χάσετε. μπορεί να καταφρονηθή και να γίνει άχρηστη, και τότε πια δεν θα είναι η φωνή του Θεού.»
«Αποκτήστε αρετές, διότι αντιστρατεύονται στην αμαρτία».
«μη καταθλίβεσθε σε καμιά περίπτωση ή κάτω από οποιαδήποτε περίσταση. Η κατάθλιψη είναι ο δήμιος που σκοτώνει την ενέργεια, απαραίτητη για την υποδοχή του Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά. ‘Ενας καταθλιμμένος άνθρωπος χάνει την δυνατότητα να προσεύχεται και είναι νεκρός όσον αφορά τους πνευματικούς αγώνας».
«Πρέπει να ξέρη κανείς πως να διακρίνει τα όνειρα. ’Ονειρα που είναι από τον Θεό, δίνουν στην ψυχή γαλήνη και χαρά, κινούν την καρδιά σε μετάνοια, διώχνουν λογισμούς υπερηφανείας και κενοδοξίας, εγείρουν τον άνθρωπο να παλέψη με την αμαρτία».
«Ούτε τρίχα δεν θα πέση από κάποιο κεφάλι , εάν δεν είναι θέλημα Θεού». ’Ελεγε ότι πρέπει να είμαστε χαρούμενοι και ότι μεγάλως προσβάλλουμε το θέλημα του Θεού, όταν λόγω των θλίψεων και των στενοχωριών που μας έρχονται, πέφτουμε στην κατήφεια, στον γογγυσμό, στην απελπισία, στην άμετρη λύπη και στην σκληρή αναισθησία. Αυτά τα φρικτά αμαρτήματα είναι τα πρόθυρα της κολάσεως του πυρός. Η καταθλιμμένη ψυχή είναι ήδη εγκλωβισμένη μέσα σε μια φλογερή φωτιά, χειρότερη από εκείνην της κολάσεως. Δεν υπάρχει πια καμιά αίσθηση στην ψυχή αυτή, εκτός από ένα οξύτατο, οδυνηρό συναίσθημα, το οποίο σκοτώνει και καίει τα πάντα. Τις δυστυχίες και τις θλίψεις μας τις στέλνει η θεία Πρόνοια για να μας δοκιμάση και να μας ενδυναμώση για την ζωή του πνευματικού ηρωϊσμού. Η μεγαλύτερη άσκηση είναι να υπομένωμε αγόγγυστα, ως το τέλος των ημερών μας, όλα όσα έρχονται επάνω μας μέσα στην κοιλάδα αυτή του κλαυθμώνος. Ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται».
«Δεν πρέπει να αποδώσης στον εαυτό σου τα οδυνηρά γεγονότα τα οποία είτε εσύ, είτε ο πλησίον σου δοκιμάζουν. ’Οχι, όλα αυτά δεν προέρχονται από σένα, αλλά παραχωρούνται σε σένα σαν ένας σταυρός για να τον βαστάζης. Βάσταζε τον, λοιπόν, με χαρά, ενδυναμωμένος από την λαμπρά ελπίδα και την στερεά πίστη, πως εκεί «ένθα ουκ έστιν οδύνη, ου λύπη, ου στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος», η θλίψη που έχεις υποφέρει εδώ με ελπίδα και υπομονή θα δόση και σε σένα και στους πλησίον σου τέτοια χαρά και τέτοια εγγύτητα στην τέλεια Αγάπη και Αλήθεια, όση ο άνθρωπος δεν μπορεί καν να αρχίση να φαντάζεται. Εάν υπομένης την θλίψη με μακροθυμία, μαρτυρείς έτσι την πιστότητα σου στον Χριστό, την αφοσίωσή σου στον Σωτήρα και την αγάπη σου σ’ Αυτόν, ο οποίος αναστήθηκε εκ των νεκρών και σας προσκαλεί κοντά Του».
Εάν ένας άνθρωπος παρακούη την συνείδηση μια φορά, δύο φορές ή περισσότερο, τότε δεν την ακούει πιά.
«Δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει ποτέ την πανταχού παρουσία του Θεού. Το να ξεχνάη κανείς, αυτό είναι αμαρτία».
«Αποκτήστε την συνήθεια να μη αρχίζετε καμιά υπόθεση χωρίς προσευχή. Εάν δουλεύετε στην εργασία σας, πριν τίποτε άλλο, πάρτε την ευλογία της βασιλίσσης των Ουρανών. Λέγετε την ευχή του Ιησού ενώπιόν Της. Νοιώστε την παρουσία του Κυρίου στην καρδιά σας ενώ δουλεύετε. Αυτός τα βλέπει όλα και τις σκέψεις σας και τα αισθήματά σας. Προσπαθήστε να ενώσετε την προσευχή με κάθε κίνησή σας, με κάθε πλησίασμα σας με οποιοδήποτε πράγμα. Η προσευχή γεννά την ταπείνωση και χωρίς ταπείνωση δεν υπάρχει σωτηρία. ’Όταν τελειώσετε την δουλειά σας, να ευχαριστήσετε τον Κύριο και την Κυρία Θεοτόκο».
«Να κάνετε το σημείο του σταυρού επάνω στον εαυτό σας πιο συχνά. Και αν θυμάστε πώς, όταν υψώνεται ο σταυρός, τα τάγματα των αερίων πνευμάτων πίπτουν. «Κύριε, έδωκας τον Σταυρόν Σου ως όπλον κατά του διαβόλου»…».


Στάρετς Αντωνίου της ’Οπτινα
«’Αν δεν θεραπεύτηκες ακόμα δε σημαίνει πως ο Θεός δεν άκουσε τις προσευχές που γίνονται για σένα, αλλά πως δε θεραπεύει αμέσως μερικούς ανθρώπους, για να ωφεληθούν περισσότερο. Με τα πρόσκαιρα βάσανα ο αμαρτωλός άνθρωπος απαλλάσσεται από τα αιώνια βάσανα και ταυτόχρονα κερδίζει τη σωτηρία του, γίνεται κληρονόμος της βασιλείας των ουρανών.
Ο Κύριος και Θεός με την άπειρη σοφία Του τα ρυθμίζει όλα σύμφωνα με την αγάπη Του για το ανθρώπινο γένος και χαρίζει σε όλους αυτό που τους ωφελεί. Εμάς δεν πρέπει να μας απασχολεί γιατί το ένα γίνεται έτσι και το άλλο αλλιώς, αλλά ν’ αφοσιωνόμαστε με παιδική υποταγή στο θέλημα του ουρανίου πατέρα μας και να λέμε από τα βάθη της ψυχής μας: «Πάτερ ημών… γεννηθήτω τό θέλημά Σου».
«’Αν θέλεις να δεις καλύτερες μέρες, ν’ αγαπήσεις την αγία ταπείνωση μ’ όλη σου την ψυχή και θα βρείς την ειρήνη του Χριστού».
«Ο Θεός επιτρέπει τόσο τις καλές όσο και τις σκληρές εξουσίες για μας. Τις πρώτες για να μας παρηγορούν, τις δεύτερες για να μας προκαλέσουν συντριβή και ταπείνωση.»
«Την ψυχική σου ωφέλεια θα τη βρείς εκεί που δέ γίνεται το θέλημά σου».
Οδηγίες για καθημερινή ενασχόληση:
Στην αγάπητή δόκιμη Ν.Ν.
1. ’Όταν σηκώνεσαι από τον ύπνο η πρώτη σου σκέψη πρέπει να στραφεί στο Θεό, ο πρώτος σου λόγος πρέπει να’ ναι προσευχή στο Θεό – τον Πατέρα και Δημιουργό σου.
2. Να μετανοείς και να δοξολογείς το Θεό που δεν επέτρεψε ν’ απωλεστείς από τις αδυναμίες σου.
3. Βάλε αρχή να κάνεις ό,τι είναι άριστο. Κανένας δε θα ολοκληρώσει την πορεία προς τον ουρανό, εκτός από κείνον που ξεκινάει την ημέρα του καλά.
4. Να ξεκινάς την ημέρα σου σαν σεραφείμ στην προσευχή, σαν χερουβίμ στις πράξεις και σαν άγγελος στη συμπεριφορά σου.
5. Μην περνάς τον καιρό σου αργή.
6. Σε όλες τις πράξεις, τα λόγια και τις σκέψεις σου ο νούς σου νά’ ναι στο Θεό.
7. Ο λόγος σου νά’ ναι ήρεμος, ταπεινός, σοβαρός κι ωφέλιμος. Η σιωπή θα σε βοηθήσει να λες μόνο τ’ απαραίτητα λόγια, με διάκριση. «Λόγος σαθρός εκ του στόματος υμών μη εκπορευέσθω» (Εφεσ. δ’29).
8. Μη γελάς με θόρυβο, αλλά μόνο να χαμογελάς. Κι αυτό όχι συχνά.
9. Ν’ αποφεύγεις την αντιλογία και τη φιλονικία.
10. Ν’ αγαπάς πάντα την ταπείνωση και ν’αποφεύγεις πάντα την υπερηφάνεια.
11. Μη μισήσεις κανένα, για οποιοδήποτε λόγο.
12. Νά’ σαι εγκρατής στο φαγητό, το ποτό και τα γλυκά.
13. Νά’ σαι καταδεχτική με όλους. έτσι ο Θεός θα σ’ευλογεί κι οι καλοί άνθρωποι θα σ’ επαινούν.
14. Ο θάνατος δίνει τέλος σ’ όλα τα πράγματα. Αυτό πρέπει να τό’ χει πάντα στο νού του ο άνθρωπος.
Πράξεις σαν κι αυτές είναι ευάρεστες στο θεό, ως «οσμή ευωδίας πνευματικής».
15. Σε παρακαλώ να μνημονεύεις στις προσευχές σου τον ανάξιο μοναχό Αντώνιο πού’ χει αμαρτήσει πολύ σέ όλους και σε σένα, κι ο Θεός να σου μνησθεί στη βασιλεία Του.
«Σε παρακαλώ να ματαιώσεις προς το παρόν το ταξίδι σου. Τη βασιλεία του Θεού δεν πρέπει να την αναζητήσουμε κάπου αλλού αλλά μέσα μας, στην καρδιά μας. Θα με ρωτήσεις: τι είναι η βασιλεία του Θεού; Σού απαντώ: Η βασιλεία του Θεού είναι η ενάρετη εν Χριστώ ζωή. Το νά’ χει η ψυχή σου ταπείνωση και υπομονή, ειρήνη. Αν ζείς έτσι, θα δείς την ειρήνη (δηλ. Τη βασιλεία του Θεού) μέσα σου όσο ζείς και, μετά την κοίμησή σου, θα ζείς πάλι μαζί της».




Στάρετς Βαρσανούφιος
Την προσευχή του Ιησού πρέπει να την λέμε ολόκληρη. Χωρίς να την περικόπτωμε. Αυτήν την παρακαταθήκη μας έδωσαν οι άγιοι Γέροντες. Και ο τόνος να πέφτη στην τελευταία λέξη: «τον αμαρτωλόν». Σκοπός της προσευχής αυτής είναι πάντοτε ένας: η μνήμη του Θεού».
Το πρώτο σας έργο, μόλις ξυπνήσετε, να είναι το σημείο του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού. Και τα πρώτα σας λόγια της ευχής του Ιησού.
’Όταν σας έρχωνται λογισμοί, μη προσπαθήτε να τους διώξετε ανοίγοντας ένα λογικό διάλογο μαζί τους. Χτυπάτε τους επάνω στην Πέτρα. Πέτρα είναι ο Χριστός. Το ’Ονομά Του. Η προσευχή του Ιησού. Δεν είναι στο χέρι σας, να μη τους δεχθήτε. Τους λογισμούς τους διώχνει μόνο το ’Ονομα του Ιησού.
’Όταν η προσευχή – συμβαίνει μερικές φορές – γίνεται χωρίς προσοχή και μηχανικά, μην απογοητεύεσθε. Την ώρα της προσευχής με το όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού αγιάζεται ακόμη και το στόμα μας.
Κάθε ημέρα, το βράδυ, να ελέγχετε τον εαυτό σας. Και να μετανοήτε για τις αμαρτίες σας. Ο έλεγχος της ζωής μας μας οδηγεί σε επίγνωση της αδυναμίας μας και σε μετάνοια.
Είναι δυνατό να προσεύχεται ο άνθρωπος, που έχει νού διασκορπισμένο;
Η ζωή της νήψης και προσοχής διευκολύνει την προσευχή και μας φέρνει κοντά στο Θεό.
Στην αγία γραφή βλέπομε ότι. Ο Θεός δεν τους αγαπάει τους δειλούς.
Δεν κάνει να θυμώνωμε εναντίον εκείνων, που μας προκαλούν λύπη. Είναι οι καλύτεροι ευεργέτες μας.
Γιατί δεν λέγει η Γραφή, ότι ο Θεός αντιπαθεί τους πόρνους, ή άλλους αμαρτωλούς, αλλά τους υπερηφάνους, Επειδή η υπερηφάνεια είναι ιδιότητα των δαιμόνων. Επειδή ο υπερήφανος είναι κατά κάποιο τρόπο συγγενής του διαβόλου.
Θανάσιμη είναι η αμαρτία, όταν ο άνθρωπος δεν μετανοή γι’ αυτήν…. Το ίδιο συμβαίνει και με την ψυχή, που έχει νεκρωθή από την αμαρτία και είναι ανίκανη να ιδή την αιώνια μακαριότητα.
Η γυναίκα δεν ζει χωρίς πίστη. Η απιστία για την γυναίκα είναι πρόσκαιρη. Και ξαναγυρίζει στην πίστη, στο Θεό. Διαφορετικά γρήγορα διαλύεται.
Δεν μπορούμε να εισδύσωμε με την δική μας δύναμη στο εσωτερικό νόημα των γεγονότων. Αυτό είναι δώρημα άνωθεν. Αν όμως βαδίζετε αυτό τον δρόμο, τότε θα μπορέσετε να εισδύσετε στο νόημα των γεγονότων, μόνο με την προσευχή του Ιησού. Τότε θα ιδήτε και κάτι περισσότερο από αυτά, όπως είπε ο Κύριος στον Ναθαναήλ. ’Όταν ο άνθρωπος αρχίζη να βλέπη κάτι, που πρώτα δεν το διέκρινε, και άλλοι δεν το διακρίνουν ούτε τώρα, έχει ήδη αρχίσει η κάθαρση του νού του.
Απερίγραπτα βάσανα περιμένουν τους αμαρτωλούς στον Άδη. ’Οπως και απερίγραπτη μακαριότητα περιμένει τους δικαίους.
’Ολοι ψάχνουν για τον Θεό. Σκοπός δικός μας είναι να τον βρούμε τον Θεό…. Με την τήρηση των εντολών του Θεού.
Οι άγιοι πατέρες μάς λένε, πως μια πρόγευσις της γεέννης γίνεται εδώ στην γή, όπως ακριβώς και της αιώνιας μακαριότητας. Οι αμαρτωλοί αρχίζουν να αισθάνονται την τιμωρία του Άδη, και οι δίκαιοι την χαρά. Με μια διαφορά: ότι και οι δυό στην μέλλουσα ζωή θα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερα. Αναμφισβήτητα. ….
Χωρίς αγάπη στον Κύριο, ούτε μακαριότητα μπορούμε να αποκτήσωμε, ούτε παράδεισο….
Το φως βρίσκεται στον παράδεισο. Και ευφραίνει τους δικαίους ενώ το πύρ, χωρίς Φως στην κόλαση καίει τους αμαρτωλούς…
Η φρίκη των κολάσεων του Άδη είναι συνεχώς στην σκέψη μου. Την χρησιμοποιώ για να ταπεινώνομαι… ’Ας σηκωθούμε να κάνωμε μια προσευχή να μας απαλλάξει ο Κύριος από το πυρ της κόλασης.
Είναι φανερό, πως όποιος διαβάζει την Αποκάλυψη, όταν φθάση το τέλος του κόσμου, θα είναι πραγματικά μακάριος. Γιατί θα καταλαβαίνει κάτι από αυτά, που θα γίνονται τότε. Και θα αρχίσει να ετοιμάζεται.
Η οδός της υπακοής είναι η πιο σύντομη. Και η πιο σωστή. Η υπακοή είναι κάτι, που ξεπερνάει τις φυσικές δυνάμεις του ανθρώπου. Γι’ αυτό, για την τήρησή της ο Κύριος δίνει την δύναμη.
«Ο ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστι». Εκ πρώτης όψεως φαίνεται, πως στα λόγια αυτά υπάρχει μία αντίφαση. … Στενή και τεθλιμμένη είναι μόνο για κείνους, που μπαίνουν σ’ αυτήν με το ζόρι. Κατ’ ανάγκη. Χωρίς δική τους εσωτερική διάθεση. Για κάποιον άλλο λόγο. Οχι για την σωτηρία της ψυχής τους.»
«’Αμα υπάρχει ταπείνωση, υπάρχουν όλα. Και όταν ταπείνωση δεν υπάρχει, δεν υπάρχει τίποτε. ’Εστω κι αν ο άνθρωπος κάνει θαύματα».
«Η θρησκευτικότητα μεταδίδεται κληρονομικά».
«Ο εχθρός το φθονεί, όταν μας βλέπη να έχουμε μεταξύ μας επικοινωνία με ειλικρίνεια και αγάπη εν Χριστώ. Και προσπαθεί να σπείρη έχθρα και διχόνοια επειδή μισεί το καλό… Η καλή μας πράξη να φανερώνωμε τους λογισμούς μας ο ένας στον άλλο, θα διαλύση την κακία του».
«Οι θλίψεις, που μας έρχονται η μία επάνω στην άλλη, σταλμένες από το Θεό, είναι σημείο της αγάπης του Θεού για μας. Ο σκοπός της κάθε μιας είναι διαφορετικός. Μας τις στέλνει, ή για να μας κόψη κάτι κακό. Η για να μας φρονηματίση ή για να μας δοξάση στην μέλλουσα ζωή πιο πολύ. ή για να μας τιμωρήση για παλαιότερες αμαρτίες μας. ’Ολοι βαστάζουν το σταυρό τους. Και σεις τον δικό σας… Βαστάζετέ τον! Τουλάχιστον με το ένα σας δακτυλάκι!… Βαστάτε τον.. Είναι απαραίτητο για την σωτηρία όλων…
«Το κύριο στοιχείο στην προσευχή είναι η υπομονή. Ο εχθρός προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποσπάση τον μοναχό από την ευχή. Η επιτυχία έγκειται στην συνέχιση της ευχής με υπομονή».


Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Πεκατώρος
«Ο κάθε άνθρωπος, σηκώνει το σταυρό του. ’Ενας άνθρωπος, μη μπορώντας ή μη θέλοντας να κάνει υπομονή στη άρση του σταυρού του, παρακάλεσε τον Θεό να του δώσει άλλο σταυρό, πιο κατάλληλο γι’ αυτόν. Του εμφανίζεται λοιπόν άγγελος Κυρίου και του δείχει ένα απέραντο κάμπο με τους σταυρούς των ανθρώπων και με το δικαίωμα να διαλέξει ένα. Διαλέγει πρώτα ένα μικρό, αλλά καθώς τον έβαλε στην πλάτη του τον ενοχλούσε, διαλέγει δεύτερο, που φαινόταν ελαφρύς και ωραίος, αλλά και αυτός δεν τον ευκόλυνε, τέλος βρίσκει κάποιο που μπορούσε να τον βαστάξει και ο άγγελος του δηλώνει ότι αυτός είναι ο ίδιος, ο δικός του, που είχε από την αρχή, αφού έφερε τ’ όνομά του. Ο Γέροντας ευχαριστώντας και δοξολογώντας τον άγιο Θεό σήκωνε από τη νεότητά του τον σταυρό του».
«Προσευχή από καρδίας, όχι προσευχή με χασμουρητά»…. «Προσευχή όπως ο Πέτρος, όταν βυθιζόταν στη θάλασσα…»…. «Η προσευχή που γίνεται νυσταλέα δεν είναι ευάρεστη στον Θεό».
«Ο Κύριος βλέπει τη διάθεση του ανθρώπου και δεν αγαπά να κάνουμε κάτι από «αγγαρεία»…»
Αναφέροντας την παραβολή του πρώτου και τελευταίου εργάτη, έλεγε: «Ο Θεός είναι ο νοικοκύρης, μη ανακατεύεστε στις δουλειές του Θεού».
«Ο Κύριος θέλει τη σωτηρία μας, έχυσε το αίμα Του δι’ αυτήν. Γι’αυτό δεν πρέπει να διστάζουμε να ζητούμε την βοήθειά Του, ούτε ν’αδιαφορούμε».
«Να είσθε σύμφωνοι με τις εντολές του Θεού».
«Ο σπείρων εν τη σαρκί εκ της σαρκός θερίσει φθοράν, ο σπείρων εν τω πνεύματι εκ του πνεύματος θερίζει ζωήν αιώνιον».
Η μεγάλη μοναξιά της ζωής τα τελευταία χρόνια, με τις παντός είδους φοβερές ασθένειες και δυσκολίες, αποτελούν τη μεγάλη προετοιμασία του ανθρώπου για την έξοδό του από αυτή τη ζωή προς συνάντηση του Δεσπότου Χριστού. Οι δυσκολίες και οι ασθένειες αποτελούν «λουτρόν παλιγγενεσίας» και αποτελούν ένα «ηλεκτροσόκ», για να φύγουν και οι τελευταίες αμαρτίες.
Τόνιζε πολύ και συχνά να μη είναι οι άνθρωποι ποτέ αχάριστοι. Τελικά στη ζωή πρέπει ν’αφήνουμε να γίνεται το θέλημα του Θεού. ’Ερχονται τα πράγματα έτσι που δεν έχουμε μερικές φορές άλλη επιλογή και αυτό γίνεται από υπόδειξη και αγαθότητα του Θεού, για να ταπεινωθούμε στο κραταιό θέλημά Του, για το δικό μας καλό.
«“Οι πράξεις των ανθρώπων έχουν αξία ενώπιον του Θεού, όταν είναι αποτέλεσμα υπομονής, όταν γίνονται με καθαρά κι ανιδιοτελή κίνητρα. Ο Κύριος βλέπει την καρδιά του ανθρώπου και τη διάθεσή ου, αν κάτι το κάνει από “υποχρέωση” και καθήκον με βαρειά καρδιά ή από αγάπη και φιλότιμο και ελευθερία».
«Ο Θεός μου έδωσε μία μακροχρόνια αρρώστεια για να σκεφθώ τις αμαρτίες μου».




Πάτερ Αρσένιος
«Κάθε άνθρωπος, φεύγοντας από τη ζωή, πρέπει κάτι να αφήσει πίσω του: Το σπίτι που έχτισε, το δέντρο που φύτεψε, το βιβλίο που έγραψε… Και αυτά όχι για τον εαυτό του, αλλά για το συνάνθρωπό του. Ακόμα και μετά το θάνατό σου, θα εξακολουθήσει να υπάρχει κάτι από σένα σ’ όλα όσα άγγιξαν τα χέρια σου. Οι άνθρωποι θα σε θυμούνται, όταν θα βλέπουν με χαρά αυτά που τους άφησες και θα δοξάζουν τον Κύριο. Δεν έχει σημασία το τι έκανες, φτάνει να το έκανες στο όνομα του Θεού και από αγάπη στον άνθρωπο…».
«Η πιο σπουδαία, η πιο μεγάλη, η πιο θεάρεστη αρετή είναι η αγάπη. Ν’ αγαπάς τους αδελφούς σου, που είναι εικόνες του Θεού, να τους βοηθάς στην ανάγκη τους, να τους συμπαραστέκεσαι στον πόνο τους, να προσεύχεσαι για τη σωτηρία τους…».
«Κάθε άνθρωπος που σε πλησιάζει με αγαθή προαίρεση και εμπιστοσύνη, καθώς είναι εικόνα ζωντανή του Θεού, σου μεταδίδει φως και χαρά. Μπορεί να σου φορτώνει τα βάσανα και τους καημούς του, αλλά εσύ διακρίνεις πίσω απ’ όλα το θέλημα του Κυρίου. ’Αν μάλιστα τον βοηθήσεις, με τη χάρη του Πανάγαθου, να ξεπεράσει τα όποια προβλήματά του, τότε η ευφροσύνη σου είναι απερίγραπτη. Ανάμεσα στα πνευματικά μου παιδιά υπάρχουν μερικοί, που κυριολεκτικά με ανακαινίζουν όποτε επικοινωνώ μαζί τους. Αυτοί είναι για μένα το πιο λαμπρό φως, η πιο μεγάλη χαρά!».
«Κάθε άνθρωπος έχει, θα λέγαμε, διαφορετική δύναμη πίστεως. Γιατί η πίστη δίνεται από τον Κύριο ανάλογα με την προαίρεση, τις εσωτερικές δυνάμεις, τον πνευματικό αγώνα αλλά και τις ευκαιρίες που είχε ο καθένας στη ζωή του. ’Έτσι λ.χ. σ’ ένα ιερέα, σ’ ένα μοναχό, σ’ ένα θεολόγο, σ’ έναν άνθρωπο, τέλος πάντων, που μπόρεσε και να μελετήσει τα ιερά βιβλία και να διδαχθεί από φωτισμένους γεροντάδες ή δάσκαλους, δόθηκαν πολλά. Γι’ αυτό και θα του ζητηθούν πολλά από το Θεό. Θα του ζητηθεί θερμή πίστη, θα του ζητηθούν και οι ανάλογοι καρποί της πίστεως. Ενώ σε άλλους… Να, πάρτε για παράδειγμα τον Παύλο (αστυν. στα χρόνια των διωγμών στη Ρωσία που πίστεψε στο Θεό) και τη Ζίνα. Σ’ αυτούς τι δόθηκε; Σχεδόν τίποτα. Στην ψυχή τους όμως υπήρχε μια θεϊκή σπίθα. Και αυτή τη σπίθα τη διατήρησε η μητέρα του Παύλου., ώσπου οι περιστάσεις επέτρεψαν να φουντώσει, να γίνει φωτιά μεγάλη και άσβεστη. Μα και τον καιρό που ζούσαν μέσα στην άγνοια, μέσα στην άγνοια, μέσα στο σκοτάδι της απιστίας, πόσα καλά κάνανε! Πόσους ανθρώπους βοήθησαν. Γιατί; Γιατί είναι ψυχές άδολες. Γιατί έχουν καρδιές καθαρές, προαίρεση αγαθή. Και δεν είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που συναντώ τέτοιους ανθρώπους…».


Στάρετς Σαμψών Σίβερς
Στην εξομολόγηση έλεγε: Φανταστείτε ότι μπροστά σας δεν είμαι εγώ, ο μάρτυρας, αλλά ο μέγας Δικαστής. Τι θα του πούμε;
Είμαστε στο ναό μόνο σωματικά. Η λειτουργία δεν μας απασχολεί καθόλου. Κι όταν τελειώσει, βγαίνουμε χωρίς να είμαστε ανανεωμένοι. Χωρίς να είμαστε πλημμυρισμένοι από χαρά. Δεν αγαπούμε το ναό του θεού. Αργούμε στις ακολουθίες, φεύγουμε ότι ώρα θέλουμε, είμαστε αδιάφοροι και αμέτοχοι.
Η αμαρτία είναι το αποτέλεσμα. Η αιτία είναι τα πάθη.
’Όταν πρόκειται να πας κάπου, κόρη μου, να προσεύχεσαι πολύ, πριν. Πριν το φαγητό επίσης, πρέπει να προσευχόμαστε. Να ευχαριστούμε αδιάκοπα το θεό που έχουμε την υγεία μας. Δώρο δικό Του είναι. Πρέπει να είμαστε ταπεινόφρονες. Να ξεριζώνουμε την υπερηφάνεια από την καρδιά μας. Πολλές φορές έρχεται μια αρρώστια και μας ταπεινώνει. Γι’ αυτό την επιτρέπει ο Θεός. Πρώτα ο Θεός, μετά ο συνάνθρωπος και μετά ο εαυτός μας. Ποτέ μην υπόσχεσαι ασυλλόγιστα. Ο υπερήφανος υπόσχεται αβασάνιστα, από εγωισμό. Ο ταπεινός λέει «θα προσπαθήσω».
Ακόμη κι αν έχει πρόσωπο αλόγου μια κοπέλα που σκέπτεται το Θεό, είναι όμορφη.
’Όταν βρεθούμε σε τραπέζι με άθεους, θα τους πούμε: «Δεν μπορώ να φάω, γιατί απλούστατα δεν θέλω να προσβάλω τον Θεό».
Ερώτηση: Πάτερ, δεν μπορώ να πείσω τον πατέρα μου να πηγαίνει στην εκκλησία. ’Αν πεθάνει δίχως να κοινωνήσει, τι γίνεται;
Απ.: Καλό είναι να του δίνεις πνευματικά βιβλία να διαβάζει και να προσεύχεσαι γι’ αυτόν…
Ερώτηση: Ο πατέρας μου αισθάνεται πολύ αμαρτωλός κι ότι γι’ αυτό δεν έχει δικαίωμα να πηγαίνει στην εκκλησία.
Απάντηση: Οι δαίμονες του βάζουν αυτή τη σκέψη, για να τον κρατούν μακριά από τη σωτηρία. Αυτό είναι υπερηφάνεια.
Ερώτηση: Πάτερ, ο πατέρας μου είναι ανάπηρος. ’Έχει το ένα του χέρι. Αυτό όπως είναι φυσικό, τον γεμίζει με θλίψη.
Απάντηση: Με την υπομονή, μπορεί να καλύψει πολλές αμαρτίες. Ο Θεός και βλέπει και ακούει… Κάθε πρωί που λες καλημέρα στους γύρω σου, πρέπει να πεις και στον Θεό. Να προσευχηθείς δηλαδή. Το βράδυ επίσης. Αυτά πες και στον πατέρα σου. Πάντα υπάρχει η παρουσία του Θεού στη ζωή μας. Μη μαλώνεις τον πατέρα σου, αν σε κουράζει. Χρειάζεται λεπτότητα και ευαισθησία για να τον βοηθήσεις. Εμείς που γνωρίζουμε, δεν πρέπει να κάνουμε τους δικαστές στους άλλους και να τους κατηγορούμε. Με αγάπη και υπομονή να τους βοηθούμε να πλησιάσουν τον Θεό. Ο Θεός ζητά ευθύνες περισσότερες απ’ αυτούς που γνωρίζουν…
Ερώτηση: Δηλαδή στάρετς, είναι σε καλύτερη θέση αυτοί που δεν γνωρίζουν και δεν πιστεύουν;
Απάντηση: Δεν είναι έτσι, γιατί απλούστατα όλοι γνωρίζουμε τι θέλει ο Θεός. Κάνουμε όμως ότι δεν ακούμε. Είμαστε ηδονοθήρες. Σκεπτόμαστε μόνο την απόλαυση, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να δικαιωθούμε. Ο σατανάς καραδοκεί δίπλα μας. Ο άνθρωπος που αγωνίζεται πνευματικά, έχει μεγαλύτερο πόλεμο από το διάβολο. Ο φύλακας άγγελος είναι ένας. Τα δαιμόνια γύρω μας, πολλά. Συνεχώς. Φοβούνται το σταυρό. Είναι δύναμη μεγάλη. Οι δαίμονες δεν τολμούν να πλησιάσουν τους ανθρώπους και τα σπίτια που προστατεύονται από το σταυρό.
Ο πόρνος, ο αλκοολικός, ο μοιχός, αν μετανιώσουν θα σωθούν. Αυτός όμως που έχει κακή καρδιά και δεν συγχωρεί, δεν θ’ απολαύσει τη ζεστασιά του Θεού.
«Δίδαξέ με Κύριε, να προσεύχομαι. Δεν ξέρω να προσεύχομαι…
Μερικές φορές, το μυστικό αυτό μας αποκαλύπτεται στη θεία λειτουργία όταν κοινωνάμε».




Φόβος Θεού είναι η συνείδηση της υπευθυνότητας για τη σωτηρία μας. ’Έχουμε μέγιστη ευθύνη για το πως ζούμε τη στιγμή που τη ζωή μας την έδωσε ο Θεός για να τη χρησιμοποιήσουμε για τη σωτηρία μας… Φόβος Θεού είναι το πρώτο σκαλοπάτι . η αρχή της σοφίας. Ακολουθεί η δοξολογία – από μέρους του παιδιού στον ουράνιο Πατέρα του.
’Όσο αμαρτωλός κι αν είναι ο άνθρωπος, μένει πάντα μέσα η σπίθα του Θεού. Αυτή η σπίθα είναι ικανή να θεριέψει, να γίνει πυρκαϊά και να κάψει την αμαρτωλότητα, λευκαίνοντας τον άνθρωπο. Η σπίθα του Θεού, είναι η συνείδηση. ’Άνθρωπος ασυνείδητος δεν υπάρχει. Να φυλάγετε καλά, ως θησαυρό ατίμητο, τη συνείδησή σας. Συνεχώς να βρίσκεστε σε εγρήγορση. Μερικοί νομίζουν ότι χάνει κανείς την ψυχή του, μόνον από μεγάλα αμαρτήματα, παραθεωρώντας τα μικρά. ’Έρχεται ο θάνατος και τους βρίσκει ακάθαρτους! Αποφασίζοντας να ζείτε εν Χριστώ, να γνωρίζετε ότι θα σας ταλαιπωρούν πολυποίκιλοι πειρασμοί! ’Όταν μάθετε να προσεύχεστε, θα βρείτε τη δύναμη να τους νικάτε, να κυριαρχείτε στα πάθη
Αποφθέγματα άλλων Ρώσων Γερόντων:
Επίσκοπος Βαρνάβας Μπελιάγιεφ, ο δια Χριστόν σαλός
Ο κόπος στην προσευχή και γενικότερα στην πνευματική προσπάθεια είναι ωφέλιμος, διότι έτσι ο άνθρωπος εκτιμάει αυτό που αποκτά με μεγάλη προσπάθεια. Αυτό που ζητάμε από το Θεό, θα μπορούσε να μας το ικανοποιήσει αμέσως, δίχως κανένα κόπο δικό μας. ’Όμως πολλές φορές αργεί να μας δώσει. Κι αυτό, για το καλό μας είναι. Μας βοηθοί να αυξάνει η πίστη και να εντείνονται οι πνευματικές προσπάθειές μας. Ακόμα κι αν η προσευχή μας είναι ψυχρή και βαριά και νοιώθουμε ότι απογοητευόμαστε, δεν πρέπει να σταματάμε. Πρέπει να πολεμάμε, να εντείνουμε τις προσευχές μας και ο φιλεύσπλαχνος Κύριος θα δει την αδυναμία μας και θα μας ελεήσει.


Μέγας Φιλάρετος της Μόσχας:
«Οι ορατές αλλά μη πραγματικές αρετές μας μάς εμποδίζουν να δούμε τις αόρατες, μα πραγματικές αμαρτίες μας».


Στάρετς Μακάριος της ’Οπτινα.
Ποτέ δεν είναι δυνατό να πάρουν τα πράγματα καλύτερη εξέλιξη, παρά μόνο έτσι όπως το επιτρέπει ο Θεός μέσα στο έλεός Του. Γι αυτό δόξασέ Τον για όλα.


Στάρετς Αλέξιος Μετσώφ
«Στην ψυχή του αγοριού ή του κοριτσιού που έχει λάβει ευλογημένη αγωγή από τους γονείς του, ποτέ δεν θα θριαμβεύσει το κακό. Μπορεί προς στιγμήν, ο άνθρωπος ν’ απομακρυνθεί από το σωστό δρόμο. ’Όμως οι ιεροί σπόροι που έχουν φυτευτεί από τους γονείς και τον πνευματικό μέσα του, θα τον αφυπνίσουν από την αμαρτωλότητα και θα τον επαναφέρουν στον παράδεισο που έχασε».
«Ο γάμος είναι σταυρός. Η αγάπη πρέπει ν’ αγκαλιάζει και την ψυχική και τη βιολογική ζωή των συζύγων. Και ολοκληρωμένη να παρέχεται στο παιδί.»
«Αν κάνετε κάτι καλό και στην πορεία αντιμετωπίζετε δυσκολίες, οπωσδήποτε πρέπει να συνεχίσετε. Η σωτηρία της ψυχής πρέπει να επιτευχθεί κάτω απ’ τις οποιεσδήποτε συνθήκες».
«… Δεν προσεύχεσαι, δεν ζητάς το έλεος του Θεού, γι’ αυτό έχεις αυτό τον εκνευρισμό. ’Έτσι πλέον, αμαρτάνεις συνεχώς και δυσκολεύεις τη σχέση σου με το Θεό».


Ιερομάρτυς Σέργιος Μετσώφ
«Να εκτιμάτε πολύ το ότι έχετε τη δυνατότητα να πηγαίνετε σε εκκλησία και να συμμετέχετε σε ακολουθίες…Να χαίρεστε, διότι μέσα στις δοκιμασίες, φαίνεται εντονότερη η βοήθεια του Θεού… Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν (φυλακισμένος) ».
«’Όσο βαρύς κι αν είναι ο σταυρός της δοκιμασίας, το ξύλο από το οποίο κατασκευάσθηκε, πάντοτε φυτρώνει στο έδαφος της καρδιάς! Μη φοβάστε. Κι αν γκρεμίζονται όλα γύρω σας, κι αν ισοπεδώνονται οι ναοί και τα μοναστήρια, μην αποκαρδιώνεστε! Μένει και θα μένει όρθιος ο ναός της ψυχής μας, τον οποίο κανείς δεν μπορεί να καταστρέψει, παρά μόνον εμείς οι ίδιοι! Θυσιαστήριο είναι η καρδιά μας. Πάνω της, με δάκρυα προσφέρουμε το μέγα μυστήριο της μετανοίας!».
«Σκοπός της Εκκλησίας, δεν είναι να μας διασκεδάσει, να έχουμε κάποιες συγκινήσεις, για να μπορέσουμε μετά να προσευχηθούμε. Αδιάκοπα πρέπει να προσευχόμαστε. Η προσευχή μας εξαρτάται από το πώς ζούμε. Στην προσευχή μας αντανακλά αυτό με το οποίο απασχολούμαστε πριν προσευχηθούμε. ’Άρα, πρέπει πριν προσευχηθούμε, να προσευχόμαστε».


’Άγιος επίσκοπος Ιγνάτιος Μπρεντσιανίνωφ
«Εμάς μπορεί να μας τραβήξει οτιδήποτε. Και η ομορφιά της Θ. Λειτουργίας και το να υπηρετούμε έναν υψηλό σκοπό. Μ’ αυτά όμως όλα, υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε το πιο βασικό. Ο Κύριος δεν μας άφησε κάποιο σύστημα, εκτός από τις εντολές Του. Και η κυριότερη εντολή, είναι της αγάπης προς όλους και ιδιαιτέρως προς τους εχθρούς. ’Όσο πιο κοντά θα είμαστε στο τέλος, οι άνθρωποι θα γίνονται πιο ψυχροί και σκληροί. Με την άνθιση της ανομίας, ψύχεται η αγάπη. Το βασικό για τον χριστιανό είναι η αγάπη. Γι’ αυτό εμείς πρέπει ν’ απαντούμε με αγάπη στην ψυχρότητα και σκληρότητα του κόσμου αυτού.
Στάρετς Ιωσήφ της Όπτινα


•
• Μέσα στο μάτι σου υπάρχει ένα μεγάλο δοκάρι και συ προσέχεις το κάρφος στο μάτι του αδελφού σου.
Υπάρχουν ατέλειες που είναι αναπόφευκτες κι άλλες που μπορεί να’ναι ευεργετικές. Το καλό Αν οι αμαρτίες του αδελφού σου σ’ ενοχλούν και δεν μπορείς να βρεις την ειρήνη της ψυχής σου, θυμήσου τα εξής:
• Αν οι αμαρτίες του αδελφού σου που θέλεις να διορθώσεις σ’ ενοχλούν, σ’ εκνευρίζουν και χάνεις την ειρήνη σου, τότε αμαρτάνεις και συ. Η αμαρτία δε διορθώνεται με την αμαρτία, αλλά με την ταπείνωση.
• Ο ζήλος που θέλει να καταστρέψει όλα τα κακά, είναι από μόνος του ένα μεγάλο κακό. δοκιμάζεται από το κακό.
• Το παράδειγμα της μακροθυμίας του Θεού πρέπει να χαλιναγωγήσει την ανυπομονησία μας, που μας στερεί την ειρήνη.
• Το παράδειγμα του ίδιου του Κυρίου μας Ιησού Χριστού μας φανερώνει με πόση ταπείνωση και καρτερία πρέπει να υπομένουμε την ανθρώπινη αμαρτία. Αν δεν έχουμε κάποια θέση ευθύνης έναντι των άλλων, πρέπει να αντιμετωπίζουμε την αμαρτία τους με συμπάθεια.
• Κάθε άνθρωπος καταδικάζει εκείνες τις αμαρτίες των άλλων, για τις οποίες κατηγορείται ο ίδιος.
• Για τις πράξεις των άλλων δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να μας ηρεμεί περισσότερο όσο η σιωπή, η προσευχή κι η αγάπη.»
«Η συνείδηση του ανθρώπου είναι σαν το ξυπνητήρι. Αν χτυπήσει και σηκωθείς αμέσως, γνωρίζοντας πως πρέπει να πας στο διακόνημα σου, τότε θα το ακούς συνέχεια. Αν όμως για μερικές μέρες στη σειρά δε σηκωθείς αμέσως, αλλά δικαιολογείσαι λέγοντας «ας καθήσω ακόμα λίγο στο κρεββάτι», τότε το ξυπνητήρι δε θα σε ξυπνάει ποτέ».
«Η αντιλογία είναι το πιο δυνατό χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου. Αν πρόκειται να ικανοποιήσει το θέλημα του, ο άνθρωπος μπορεί μερικές φορές να κάνει σπουδαία πράγματα. Πες του εσύ όμως να κάνει κάτι, έστω κι εύκολο, και θα δεις πώς θα ταραχθεί. Πρέπει όμως να κάνει υπακοή κανείς, έστω κι άν η εντολή φαίνεται λαθεμένη.Μια φορά ήρθαν σ’ ένα γέροντα πέντε μαθητές και του ζήτησαν να τους δεχτει στο μοναστήρι. Ο γέροντας τους είπε να φυτέψουν μερικά λαχανικά με τις ρίζες πάνω και τα φύλλα κάτω. Οι δυό απ’ αυτούς έκαναν όπως τους είπε ο Γέροντας. Οι άλλοι τρεις όμως είπαν «Δεν φυτεύουν έτσι τα λαχανικά». Και τα φύτεψαν όπως εκείνοι ήξεραν. Όταν ήρθε ο Γέροντας να δει τι είχαν κάνει, δέχτηκε στο μοναστήρι μόνο αυτούς που τα φύτεψαν όπως τους είπε κι όχι τους άλλους».
Για τον έγκλειστο βίο: » Αυτός είναι επικίνδυνος δρόμος, γιατί στη μόνωση αναπτύσσονται τα πάθη. Είναι πιο φρόνιμο κι ωφέλιμο να ζει κανείς μαζί με άλλους. Στο δρόμο που περπατούν οι άνθρωποι δε φυτρώνει το χορτάρι, εκεί όμως που δεν πατιέται το χώμα, το χορτάρι οργιάζει. Γίνονται έγκλειστοι επειδή δεν έχουν υπομονή, άν και ωφελούμαστε όταν οι άλλοι μας πειράζουν. Το δέντρο, όσο περισσότερο κουνιέται από τον άνεμο, τόσο πιο βαθιά μπαίνουν οι ρίζες του και στερεώνεται. Όταν όμως μεγαλώνει σε απόλυτη ηρεμία, θα πέσει με το πρώτο φύσημα».
«Ν’ αποκτήσεις υπομονή για τον εαυτό σου. Στην Αγία Γραφή αναφέρεται: «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς ημών» (Λουκ. κα’ 19). Χωρίς υπομονή δεν μπορεί να κτιστεί ούτε πρόσκαιρο σπίτι, όχι μόνιμο. Η υπομονή γεννάει την παρηγοριά κι η παρηγοριά αυτή είναι γνήσια. Εμείς όμως ζητάμε πάντα το εύκολο. Αλλ’ αυτό που είναι εύκολο για το σώμα δεν είναι ωφέλιμο για την ψυχή. Κι αυτό που είναι ωφέλιμο για την ψυχή είναι κουραστικό για το σώμα. «Δια πολλών θλίψεων δει ημάς εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Πραξ. ιδ’ 22).
«Πρέπει να προσπαθεί κανείς να ζει όσο καλύτερα μπορεί. Λόγω της ανυπακοής μας όμως ο Κύριος θα καλέσει τους γέροντες και δε θ’ αφήσει κανένα στη γη».


«Στη σημερινή εποχή αυτοκτονούν πολλοί όχι μόνο από απιστία, αλλά κι από έλλειψη υπομονής. Δε θέλουν να υποφέρουν καθόλου. Αν ο Κύριος δεν είχε δώσει στον άνθρωπο τη φυσική επιθυμία για ζωή, σχεδόν όλοι θ’ αυτοκτονούσαν. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει πως ένας ειδωλολάτρης φιλόσοφος του έλεγε: «Πριν, ήθελα να γίνονται όλα όπως ήθελα εγώ. Είδα όμως πως τίποτα δε γινόταν όπως ήθελα κι άρχισα να εύχομαι να γίνουν όλα όπως είναι. Έτσι, από τότε άρχισαν να γίνονται όλα όπως ήθελα». Βλέπεις πως κι οι ειδωλολάτρες συνειδητοποίησαν την αλήθεια, ότι αναπόφευκτα πρέπει κανείς να υπομένει όλα όσα του συμβαίνουν. Όλοι οι άγιοι παρακαλούσαν το Θεό να τους δώσει υπομονή. Αυτό σημαίνει πως την είχαν ανάγκη.»
Κάποιος παραπονέθηκε πώς ήταν πάντα άρρωστος κι ο Γέροντας του είπε: «Δε γίνεται τίποτα. Ο Κύριος θέλει σίγουρα να μας σώσει και να μας καθαρίσει από το ρύπο της αμαρτίας. Δεν είναι εύκολο να υποφέρουμε τον καυτηριασμό των πληγών μας, πρέπει όμως να τα υπομείνουμε όλα για την πνευματική υγεία μας. Αν ο τρόπος που ζούμε είναι αδιόρθωτος, άς έχουμε τουλάχιστο συντετριμένη καρδία. Ο Θεός θα το δει αυτό και δε θα μας στερήσει το έλεος Του*… Η πορεία μας είναι γεμάτη θλίψεις. Θα ταξιδεύουμε μ’ αυτές ωσότου φτάσουμε στην ποθεινή πατρίδα μας – την αιωνιότητα. Στον κόσμο υπάρχουν περισσότερες θλίψεις. Αν κι έχουμε κι εμείς το μερίδιο μας, οι δικές μας θλίψεις δεν είναι σαν κι αυτές του κόσμου, γιατί οι δικές μας είναι για τη χάρη του Θεού. Το μόνο λυπηρό είναι πως δε φροντίζουμε όσο πρέπει για την αιωνιότητα και δεν υπομένουμε με καρτερία τις παραμικρότερες κατηγορίες. Όταν αρχίζουμε να παραπονιόμαστε, αυξάνουμε οι ίδιοι τις θλίψεις μας. Ο άνθρωπος πρέπει να’ χει υπομονή και κουράγιο σε όλα τα πράγματα. Η υπομονή λειτουργεί όπως η άγκυρα στο πλοίο, που όταν έχει καταιγίδα το προφυλάσσει, για να μη συντριβεί στα βράχια». (*Ο Γέροντας Ιωσήφ εδώ επιβεβαιώνει τη διδασκαλία της Εκκλησίας, πως άν υποφέρουμε εδώ στη γη, είναι για να συγχωρεθούν οι κρυφές ή ξεχασμένες αμαρτίες μας, από τις οποίες σαν θνητοί είμαστε γεμάτοι. Επισημαίνει πως άν υπομένουμε τις δοκιμασίες που επιτρέπει ο Θεός, άν υπομείνουμε τα πρόσκαιρα βάσανα, ο Θεός θα μας συγχωρέσει και θα μας θεραπεύσει. Εδώ έχουμε τη σαφή διδασκαλία για την κάθαρση των αμαρτιών πριν από το θάνατο, που επιβεβαιώνει τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, πως δεν υπάρχει καθαρτήριο των αμαρτιών μετά θάνατο.)
«Πώς μπορεί κανείς ν’ αποκτήσει την τελεία απάθεια; Με την τελεία ταπείνωση, είπε ο Γέροντας».
Κάποτε τον ρώτησαν αν τα λόγια του αποστόλου » ο φρονών την ημέραν Κυρίω φρονεί, και ο μη φρονών την ημέραν Κυρίω ου φρονεί» (Ρωμ, ιδ’,6) σημαίνουν πως είτε εκτελεί κανείς τις εντολές είτε όχι είναι το ίδιο. «Όχι, απάντησε, οι άγιοι απόστολοι το είπαν αυτό για να μην κρίνουμε κανένα,γιατί κανένας δε γνωρίζει τι κρύβεται μέσα στον άνθρωπο. Γι’ αυτό λέγει πάλι ο απόστολος: «ο εσθίων τον μη εσθίοντα μη εξουθενείτω, και ο μη εσθίων τον εσθίοντα μη κρινέτω» (Ρωμ.ιδ’, γ). Κάποιος μπορεί να φαίνεται πως τηρεί όλες τις εντολές, ίσως όμως να το κάνει ψυχρά ή να υπερηφανεύεται γι’ αυτό. Κάποιος άλλος δεν τηρεί τίποτα, αλλά κατηγορεί τον εαυτό του, μετανοεί, ταπεινώνεται και δοξολογεί το Θεό για όλα».»Ο άγιος Διάδοχος μας συμβουλεύει να μην πιστεύουμε ούτε τα πραγματικά οράματα. Ο Θεός δε θα τιμωρήσει κανέναν που δεν τα πιστεύει, αφού φέρθηκε έτσι όχι από περιφρόνηση για το Θεό, αλλά για να μην πέσει στη δαιμονική παγίδα. Η δ. Α έπρεπε να πει στην οπτασία: » Αν και προσεύχεσαι, δεν μπορώ να σε πιστέψω και σου ζητώ να μην εμφανίζεσαι σε μένα. Εγώ είμαι αμαρτωλή κι ανάξια να βλέπω οράματα». Ας προσευχηθεί με μεγαλύτερο ζήλο στο Θεό, ώστε ο Κύριος να την απαλλάξει από τις οπτασίες αυτές, γιατί έχουν μεγάλο κίνδυνο. Ας ρωτήσω κάτι όμως: μήπως η Α. κάνει έστω και την παραμικρή σκέψη πως ο τρόπος ζωής της είναι σωστός; Αν ναι, τότε αυτός είναι ο λόγος που τη πειράζει ο σατανάς. Όλοι οι μεγάλοι άγιοι πίστευαν πως ήταν οι χειρότεροι αμαρτωλοί κι οι πιο ελεεινοί απ’ όλους τους ανθρώπους. Μόνο με την ταπείνωση αυτή ευαρέστησαν στο Θεό. Το γεγονός πως ο νεκρός εμφανίζεται με ουράνια λαμπρότητα δε σημαίνει τίποτα».
«Μου ζητάς να σε διδάξω πως ν’αποφεύγεις το διασκεδασμό του νου την ώρα της προσευχής. Για μας τους αμαρτωλούς είναι αδύνατο ν’ αποφεύγουμε αυτό το διασκεδασμό. Πρέπει όμως να προσπαθούμε να συγκεντρώνουμε το νου μας και να τον περιορίζουμε στα λόγια της προσευχής, να εμβαθύνει δηλαδή στο νόημα της κάθε λέξης. Ας μην απελπίζεται κανείς από την ακηδία και τη σκληροκαρδία. Φτάνει να αναγνωρίζει πως είναι ανάξιος και ν’ αγωνίζεται όσο μπορεί να προσεύχεται. Αν η προσευχή του δεν είναι θερμή, δε σημαίνει και πως δεν είναι ευάρεστη στο Θεό. Μερικές φορές η προσευχή αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως θυσία, αν ο άνθρωπος ταπεινώνεται και μέμφεται τον εαυτό του μπροστά στο Θεό».
Για τις κατηγορίες, συκοφαντίες κτλ. «τι να κάνουμε; Πρέπει να ’ χουμε υπομονή. Αυτά δε μας βλάπτουνR αντίθετα, η ωφέλεια που θα προκύψει, αν τα υπομένουμε με ταπείνωση, θα’ ναι μεγάλη. Υπάρχει ζήλος «ού κατ’ επίγνωσιν» (Ρωμ.ι’,2), συνήθιζε να λέει. Ή «ούκ είδατε ποίου πνεύματος έστε υμείς;»
«Μην κατακρίνεις. Πρέπει να ξέρουμε πως δεν φταίνε κείνοι αλλ’ ο εχθρός, που τους υποβάλλει τέτοιες σκέψεις. Γι’ αυτό πρέπει να προσευχόμαστε γι’ αυτούς».
«Μπάτιουσκα, εσύ αποφεύγεις την τιμή, αυτή όμως σ’ ακολουθεί! – τι ωφελεί αυτό; Τι την χρειάζεται ο άνθρωπος; Όπως δεν πρέπει να επιζητά κανείς την τιμή όμως, έτσι δεν πρέπει να την απορρίπτει από κείνους που ζουν στην κοινωνία, για να ωφελούνται οι άλλοι. Αυτόν που τιμούν οι άνθρωποι, είναι σα να τον τιμά κι ο Θεός.»
«Η προσευχή διδάσκει από μόνη της. Έχει λεχθεί: «Κάνε προσευχή γι’ αυτόν που θέλει να μάθει να προσεύχεται. Όποιος έχει έφεση για προσευχή, κι ένα λόγο ν’ ακούσει θα τον τηρήσει. Έχω διαβάσει στη Φιλοκαλία πως…..»
Ο Γέροντας εμπόδιζε επιτακτικά κι αυστηρά τους άπειρους και τους δόκιμους από την άσκηση της νοεράς προσευχής. Τους δίδασκε να πορεύονται προοδευτικά, αρχίζοντας από την προφορική άσκηση της προσευχής του Ιησού, κάνοντας μερικά κομποσχοίνια. «Αυτό προστατέυει τον άνθρωπο από την υπερηφάνεια, έλεγε ο Γέροντας. Διαφορετικά, άν δε μετράει κανείς τα κομποσχοίνια, μπορεί να νομίζει πως προσεύχεται πολλή ώρα, ενώ το κομποσχοίνι θα δείξει πως δεν έχει πει την προσευχή αυτή ούτε εκατό φορές. Κι άν ακόμα δεν έχεις κατορθώσει να δρέψεις καλά τους καρπούς της προσευχής, είναι καλό τουλάχιστο να πεθάνεις βαδίζοντας προς αυτό το σκοπό. Μη ζητάς μεγάλα πράγματα, θεία θεωρία, κ.λ.π. Θα σου δοθούν όταν ο Θεός θέλει».
«Η θεία επίσκεψη και παρηγοριά στον άπειρο κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, ακόμα κι άν πρόκειται για πραγματική, πνευματική επίσκεψη κι όχι για απάτη. Η ψυχή μπορεί ανυποψίαστα να υπερηφανευτεί. Όταν η ψυχή συνηθίσει σε τέτοια παρηγοριά γίνεται αδύνατη και στην πρώτη δοκιμασία χάνει το θάρρος και πέφτει. Σύμφωνα με τους αγίους πατέρες, μητέρα της παρηγοριάς είναι η υπομονή»
«τι πρέπει να ζητάμε στην προσευχή; Τη σωτηρία. Να ζητάτε το έλεος του Θεού κι όχι την παρηγοριά. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να προσεύχεται από ματαιοδοξία. Πρέπει να υπομένει με δοξολογία όλες τις θλίψεις που θα του τύχουν. Αν στη διάρκεια της προσευχής νιώσουμε κάποια παρηγοριά, τότε πρέπει να αισθανόμαστε περισσότερο αμαρτωλοί κι ένοχοι, γιατί λάβαμε χωρίς να το αξίζουμε»


«Μερικοί λένε πως είναι αδύνατο ν’ ακούσει προσεχτικά κανείς όσα διαβάζονται και ψάλλονται στην εκκλησία, αν ταυτόχρονα κάνει κομποσχοίνι. Οι ίδιοι άνθρωποι όμως βρίσκουν τον καιρό για να κάνουν ένα σωρό σκέψεις, την ώρα που ακούνε τα διαβάσματα της εκκλησίας. Και στα παλιά χρόνια ακόμα οι άγιοι πατέρες μετρούσαν την ευχή, γι’ αυτό και έφτιαξαν τα κομποσχοίνια». Σαν παράδειγμα ωφέλειας που προκύπτει από την άσκηση αυτής της προσευχής, ο Γέροντας ανέφερε κάποιο δόκιμο στη σκήτη: «Μου παραπονέθηκε, διηγείται ο Γέροντας, πως βαριόταν να στέκεται πολλή ώρα στην εκκλησία και γι’ αυτό ήθελε να πάει κοντά στο χορό των ψαλτών και να ψάλλει. Του είπα πως θα μπορούσε καλύτερα να λέει την προσευχή του Ιησού με το κομποσχοίνι. Άρχισε να το κάνει αυτό και διαπίστωσε πως δε βαριόταν πια να στέκεται στην εκκλησία, οι εκκλησιαστικές ακολουθίες δε του φαίνονταν τόσο μακρές. Όταν αρρώστησε, έλεγε πάντα την προσευχή του Ιησού και ζητούσε να μένει μόνος του. Έτσι, με την προσευχή στα χείλη του πέθανε.»
«Φρόντιζε τον εαυτό σουR αυτό φτάνει». Έλεγε επίσης πως πρέπει να ’ χουμε αυτομεμψία, να κάνουμε υπομονή σε όλα και να δοξολογούμε συνέχεια το Θεό. Μετά ο Γέροντας, για να με ωφελήσει, μου διηγήθηκε τ’ακόλουθα: «Ένας από τους αγίους πατέρες άκουσε κάποτε ένα ζητιάνο να κατηγορεί τον εαυτό του. Ήταν χειμώνας κι αυτός ημίγυμνος, μόλις που προσπαθούσε να σκεπαστεί με μια ψάθα, κειτόταν πάνω σ’ ένα σωρό κοπριά, έτρεμε από το κρύο και μονολογούσε: «Δε θέλεις να υποφέρεις ελεεινέ, ε; Οι άγιοι μάρτυρες υπόφεραν χειρότερα. Ήταν γυμνοί στο καταχείμωνο, περνούσαν τον καιρό τους στη φυλακή και τα πόδια τους ήταν σφηνωμένα στο ξύλο. Ενώ εσύ μπορείς ν’ απλώνεις τις αρίδες σου και είσαι σκεπασμένος και με την ψάθα»
«Μπάτιουσκα, μ’ έχει καταλάβει η ακηδία. Το ξέρω πως δεν είναι καλό αλλά δεν μπορώ να το ξεπεράσω. Εκείνος μου αποκρίθηκε: -Στο Ευαγγέλιο αναφέρεται πως «Βιασταί αρπάζουσι την βασιλείαν του Θεού» (Ματθ. ια’ 12). Γι’ αυτό πρέπει να βιάζουμε τον εαυτό μας πάντα. Πρέπει να κόβουμε τα πάθη μας στην αρχή, όταν είναι ακόμα μικρά, γιατί μοιάζουν με τα μικρά σκυλάκια που γαυγίζουν. Μόλις τα φοβερίσεις, απομακρύνονται. Αν όμως τ’ αφήσεις να δυναμώσουν και να μπουν μέσα σου, τότε θα σταθούν μπροστά σου σαν λιοντάρια. Δε θα’ χεις την αντοχή να τα πολεμήσεις. – Πού πρέπει να βιάζει κανείς τον εαυτό του, τον ρώτησα, και ποιά πράγματα πρέπει ν’ αποφεύγει; – Στον ύπνο, στο φαγητό, στο ποτό, στη συζήτηση. Περισσότερο πρέπει να προσέχει να μη μιλάει κανείς στην εκκλησία. – Μπάτιουσκα, συνέχισα, μερικές φορές έχω πολύ μεγάλο ζήλο για κάθε καλό, έπειτα όμως με πιάνει αμέλεια και ακηδία και δεν έχω διάθεση να κάνω τίποτα. Κοιμάμαι και τρώω χωρίς όριο. Δε θέλω να προσευχηθώ, αμελώ τον ατομικό μου κανόνα. τι πρέπει να κάνει κανείς σε τέτοιες περιπτώσεις; -Σ’ αυτές τις περιπτώσεις πρέπει ο άνθρωωπος να βιάζει τον εαυτό του σε κάθε καλό έργο κι ιδιαίτερα στην προσευχή. Εξαρτάται από σένα να πιέσεις τον εαυτό σου να προσεύχεσαι σε καιρούς ακηδίας και αμελείας. Κι όταν έχεις ζήλο για κάθε καλό έργο, να ξέρεις πως αυτό έρχεται από το Θεό. – Μπάτιουσκα, από πού ν’ αρχίσω για να προοδεύσω λίγο στην πνευματική ζωή; Ίσως δε θα πρέπει να βγαίνω έξω χωρίς απόλυτη ανάγκη; – Άκου από πού πρέπει ν’ αρχίσης. Κάθησε στο κελλί σου κι αυτό θα σε διδάξει. Κάνε υπομονή. Θα σ’ ενοχλήσουν λογισμοί φυγής, μη τους δίνεις σημασία. Βλέπεις, όλοι οι άγιοι τον ίδιο δρόμο βάδισαν. Ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης λέει πως όταν φεύγουμε από την εκκλησία, δεν πρέπει να συζητάμε. Αυτό αναφέρεται και στους κανόνες. Εμείς όμως έχουμε διαστρέψει την τάξη της μοναχικής ζωής, τα έχουμε αναποδογυρίσει όλα. (Ο Γέροντας ανάφερε επίσης τα λόγια του γέροντα Λεωνίδα προς μια πνευματική του θυγατέρα: «Πρόσεξε, τρία όπλα έχεις για τον πνευματικό πόλεμο: την ταπείνωση, την υπομονή και την αυτομεμψία. Μ’ αυτά θα πολεμήσεις και θα νικήσεις») -Μπάτιουσκα, δεν τα πάω καλά με την προσευχή του Ιησού. Το να την λέω παντού και πάντα φαίνεται τόσο απλό πράγμα, αλλά δεν είναι, συνέχεια την ξεχνάω. -Ναι, είναι πολύ απλό πράγμα, αλλά δύσκολο να το εφαρμόσεις. Λες την ευχή μερικές φορές και μετά την ξεχνάς. Την ξαναθυμάσαι, την λες καμιά δεκαριά φορές και μετά ο νους σου πάλι διασκορπίζεται. Σε μια μέρα μπορεί να την έχεις πει μόνο εκατό φορές και να νομίζεις πως έμαθες να προσεύχεσαι. Γι’ αυτό στην αρχή, ώσπου να σου γίνει συνήθεια, είναι καλύτερα να μετράς με το κομποσχοίνι. -Μπάτιουσκα, πόσο θα’ θελα να ’μαι πάντα πρόθυμος στην κλήση μου, επιμελής στην τήρηση των μοναχικών μου όρκων και σ’ όλα τα έργα μου μπροστά στο Θεό. Μερικές φορές η καρδιά μου φαίνεται να φλέγεται από αγάπη για το Θεό και είναι έτοιμη να εκπληρώσει το θέλημα Του. Προτού αποφασίσω καλά όμως ν’ ακολουθήσω μια πνευματική πορεία, ο εχθρός επιτίθεται και λιποψυχώ. Η ψυχή μου θλίβεται για την αμέλεια μου. Ο καιρός περνά. Πότε θα βάλω αρχή, να ζήσω μ’ επιμέλεια; – Μάλιστα, είπε ο Γέροντας. τι μπορούμε να κάνουμε; Είμαστε πάντα αμελείς στα έργα του Θεού. Κι αυτό όμως είναι θέμα προσευχής. Γνωρίζεις πως ο άγιος Μακάριος ο Μέγας έχει γράψει: «Πρέπει να προσευχόμαστε, να φωνάζουμε χωρίς ντροπή στο Θεό, ώστε να μας ελεήσει και να μας βοηθήσει. Από μόνοι μας, μονάχα με τη δυνάμη μας, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα καλό. Αν όμως προσευχόμαστε συχνά, άν επιμένουμε στην προσευχή κι άν φωνάζουμε στο Θεό, χωρίς ντροπή και με μεγάλη ταπείνωση, ο Θεός θα μας ακούσει.»- Μπάτιουσκα, δόξα τω Θεώ, με τις ευχές σου έχω αρχίσει κάπως να συνηθίζω την προσευχή, άν και εξωτερικά. – Ωραία, είπε ο Γέροντας. Δεν πειράζει που γίνεται μόνο εξωτερικά. Με τη συνεχή τήρηση του ατομικού σου κανόνα, η επιθυμία θα δυναμώσει και θ’ ασχολείσαι με την ευχή και τις υπόλοιπες ώρες. Ο Γέροντας μου’ λεγε επίσης πως την προσευχή του Ιησού πρέπει να την λέμε καθαρά, κι όταν τελειώνουμε μιαν ευχή να κάνουμε στιγμιαία παύση και έπειτα να την ξαναλέμε. Λογισμοί θα ’ρχονται, δε γίνεται αλλιώς. Είναι δουλειά του πονηρού να σπέρνει λογισμούς, για ν’ αποσπά το νους μας από την προσευχή. Τότε όμως είναι ανάγκη να προσευχόμαστε με περισσότερο ζήλο. Κι οι λογισμοι, δηλ. ο ίδιος ο πειρασμός, θα καεί από το όνομα του Ιησού και θ’ αναχωρήσει. Σ’ αυτό το σημείο ο Γέροντας με ξάφνιασε. Ήμουν έτοιμος να τον ρωτήσω κάτι, αλλ’ εκείνος διάβασε τη σκέψη μου και μου είπε:»Μερικές φορές ο εχθρός μπαίνει στην καρδιά σου και σε πειράζει με μίσος και κατάκριση για τον αδελφό σου». Αυτό ήταν ό,τι ακριβώς ήθελα να τον ρωτήσω, γιατί ήμουν στενοχωρημένος με κάποιον, αλλ’ ο Γέροντας με πρόλαβε. (Κύριε, με τις ευχές του αγίου πατέρα, φύλαξε με από την απάτη του πονηρού και τον χωρίς επίγνωση ζήλο). -Πολλοί θρηνούν, μου είπε κάποτε ο γέροντας, αλλά όχι γι’ αυτό που πρέπει. Πολλοί στενοχωρούνται, αλλά όχι για τις αμαρτίες τους. Πολλοί φαίνονται ταπεινοί, αλλά δεν είναι. Για να’ ναι αποτελεσματική η προσευχή του Ιησού, ο άνθρωπος πρέπει να συμπεριφέρεται με ταπείνωση σε όλα: στον τρόπο που κοιτάζει, που περπατάει, που ντύνεται.
Ο Γέροντας έλεγε πως η προσευχή του Ιησού προσπορίζει μεγάλο όφελος σ’ αυτόν που την ασκεί. Πρέπει με κάθε τρόπο να την συνηθίσει ο άνθρωπος, ώστε να βρει παρηγοριά, ιδιαίτερα όταν υποφέρει. Όταν συνηθίσει να την λέει συνέχεια, τότε θα την λέει κι όταν βρίσκεται σε πειρασμό. Κι η προσευχή θα τον παρηγορήσει. Αν όμως δεν την λέει όταν είναι υγιής, δε θα μπορέσει να προσεύχεται κι όταν υποφέρει, γιατί δε θα ’χει συνηθίσει στην προσευχή. Έτσι τα πράγματα θα ’ να ι δύσκολα γι’ αυτόν. Γι’ αυτό πρέπει να μάθει κανείς και να συνηθίσει να λέει την ευχή συχνά όσο είναι υγιής. Μπορεί η προσευχή να μην είναι τελείως καθαρή, είναι σημαντικό όμως να προφέρεις με ταπείνωση την ευχή: Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με την αμαρτωλό. «Καρδίαν συντετριμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ούκ εξουδενώσει», λέει ο ψαλμωδός. Ο Γέροντας επέμενε πως ο μοναχός δεν πρέπει να πηγαίνει σ’ άλλο μοναστήρι, αν δεν υπάρχει ειδικός λόγος. Έτσι δε θα βρει παρηγοριά η ψυχή του, έλεγε. Πόσους πειρασμούς, πόσο μίσος και περιφρόνηση μπορεί να συναντήσεις εκεί. Μπορεί να φαίνεται φίλος σου κάποιος , στην καρδιά του όμως ίσως προετοιμάζει μαχαίρι για σένα. Δεν πρέπει να φεύγεις με τη θέληση σου. Δε θα βρείς την ειρήνη που ζητάς ούτε παρηγοριά. Άλλο πράγμα βέβαια αν μετακινείσαι για υπακοή.
Τους συμβούλευε ταπεινά να δέχονται με καρτερία όλα όσα τους συντυχαίνουν.


«Οι άγιοι θεωρούσαν τον εαυτό τους χειρότερο απ’ όλους, εμείς όμως νομίζουμε πως είμαστε καλύτεροι».
Συχνά ολόκληρη η διδασκαλία του περιοριζόταν σε δύο σύντομες συμβουλές: «Να είσαι ταπεινός! Να κάνεις υπομονή!» Κι αν του ’λεγες πως δεν ξέρεις πως να ταπεινωθής, ο Μπάτιουσκα απαντούσε: «Να μέμφεσαι τον εαυτό σου γι’ αυτό».
«Είναι αμαρτία να ’χεις περισσότερα απ’ όσα χρειάζεσαι».


Προσευχή στην Υπεραγία Θεοτόκο από τον ατομικό κανόνα των μοναχών της ’Οπτινα:
«Υπεραγία Θεοτόκε, δια των αγίων και παντοδυνάμων πρεσβειών σου, αποδίωξον απ’ εμού του ταπεινού και αχρείου ικέτου σου την απελπισίαν, ακηδίαν, απροσεξίαν και κάθε πονηρόν, ακάθαρτον και βλάσφημον λογισμόν, προερχόμενον εκ της αθλίας μου καρδίας και του εσκοτισμένου μου νοός. Σβέσον τας ορμάς των παθών εμού του ταπεινού και ελεεινού, ελευθέρωσον με εκ της σκληροκαρδίας μου και ρύσαι με από κάθε πονηράν πράξιν. Ότι ευλογημένη εί εν πάσαις ταις γενεαίς και δεδοξασμένον το πανάγιον όνομα σου εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.»
Επιστολές του στάρετς Ιωσήφ:
o «Ιουλία, έλαβα το γεμάτο λύπη γράμμα σου, μαζί με το παραδείσιο κέρασμα σου. Εύχομαι ο Κύριος να σε σώσει για την επιμέλεια σου. Μου γράφεις για την αρρώστια σου. Ο Κύριος, με το βάθος της σοφίας Του, επιτρέπει όλα τα πράγματα από αγάπη για τον άνθρωπο. Στον καθένα δίνει αυτό που θα τον ωφελήσει. Το ίδιο γίνεται και με σένα. Ο Κύριος επεξεργάζεται τη σωτηρία σου με την αρρώστια αυτή. Την αρρώστια την συνοδεύει αναπόφευκτα η λύπη. Έτσι η ζωή σου τώρα δε στερείται νοήματος. τι σόι αγωνιστές είμαστε; Πού είναι οι πνευματικοί αγώνες μας, οι ολονύκτιες προσευχές κι οι νηστείες; Πρόσεξε τον εαυτό σου, κοίτα μέσα σου και δε θα μπορέσεις να βρεις τίποτα καλο σε κάποια γωνιά. Ενώ για όλα κείνα τα ανατριχιαστικά πράγματα – τα πάθη: αυτοεκτίμηση, ματαιοδοξία, έπαρση – υπάρχει άφθονος χώρος στην καρδιά μας. Για το γλυκύτατο Ιησού μας δεν υπάρχει χώρος ούτε για να κλίνει την κεφαλήν Του. Κι έτσι Αυτός, ο καρδιογνώστης, δε βλέπει μέσα μας καμιά σταθερή θέληση για το καλό, μας βρίσκει πάντα αδύναμους και λιπόψυχους. Δε θέλει όμως να χαθεί το πλάσμα Του, όσο αμαρτωλό κι άν είναι. Στέλνει αρρώστιες και θλίψεις. Μ’ αυτές κάθε χριστιανική ψυχή καθαρίζεται από τις αμαρτίες, αρκεί να δοξολογεί το Θεό για τις αρρώστιες, να μετανοεί για τις αμαρτίες της και να υπομένει με καρτερία κι υποταγή το θέλημα του Θεού. Έτσι και συ, να υπομένεις καρτερικά και θα βρεις βοήθεια. Ιερομόναχος Ιωσήφ»
o «Δόκιμη Βαρβάρα, έλαβα το γράμμα σου. Εύχομαι ο Κύριος να σε οδηγήσει στο δρόμο της σωτηρίας. Εσύ κι εγώ δεν μπορούμε να ζήσουμε όπως οι άγιοι, γίναμε πολύ αδύναμοι κι αμαρτωλοί. Ανάλογα με τη δύναμη μας όμως πρέπει ν’ ακολουθούμε τις συμβουλές τους. Δεν πρέπει να επισκέπτεται κανείς τους συγγενείς του χωρίς να υπάρχει ανάγκη. Οφείλει να ταξιδεύει μόνο αν κάποιος είναι βαριά άρρωστος ή πεθαίνει. Όχι όμως να πηγαίνει για ευχαρίστηση, γιατί τότε είναι αμαρτία. Μπήκες σ’ ένα μοναστήρι και πρέπει ν’ αφήσεις τους συγγενείς σου πίσω. Ούτε και πρέπει να τους προσκαλείς για να ’ρχονται. Αν έρθουν από μόνοι τους να τους υποδεχτείς, δεν πρέπει όμως να τους προσκαλείς επίτηδες, από υποχρέωση εθιμοτυπική. Οι άνθρωποι δεν πάνε στο μοναστήρι για ν’ ασκήσουν τη φιλοξενία. Όταν ο άνθρωπος συναντά εμπόδια στο δρόμο της σωτηρίας του, πρέπει να ταπεινώνεται και να ζητάει τη βοήθεια του Θεού. Η ταπείνωση είναι καλλίτερη από την αρετή που συνοδεύεται από ματαιοδοξία. Πρέπει να λογαριάζει πάντα κανείς πως δεν έχει κάνει τίποτα. Η ειρήνη κι η ευλογία του Θεού να’ ναι μαζί σου. Ιερομόναχος Ιωσήφ»
o «Δόκιμη Λυδία, το έλεος του Θεού να’ ναι μαζί σου. Έλαβα το γράμμα σου. Εύχομαι ο Κύριος να σε στηρίξει στις καλές σου προθέσεις και να σου χαρίσει καρδιακή συντριβή και ταπεινό πνεύμα. Μου γράφεις πως ο ζήλος σου για την προσευχή έχει ψυχρανθεί. ΄Οπως και να’ χουν τα πράγματα, πρέπει ν’ αποκτήσουμε ταπείνωση. Να προσέχεις όμως να μην εγκαταλείψεις τον ατομικό σου κανόνα. Να τον κάνεις πάντα, είτε θέλεις είτε όχι. Όταν αναγκάσεις τον εαυτό σου να το κάνει, ο αγώνας σου θα φανεί ευάρεστος στο Θεό. Μόνο να τα κάνεις όλα με ταπείνωση. Για την υπομονή και την επιμονή σου ο Θεός θα σου χαρίσει συντριβή. Όταν έχουμε αγρυπνία, ο ατομικός κανόνας παραλείπεται. Εύχομαι ο Κύριος να σ’ ενδυναμώσει σωματικά και κυρίως πνευματικά. Μη λυπάσαι υπερβολικά για την υγεία σου. Να ευχαριστείς τον Κύριο για την αρρώστια σου, γιατί έτσι η ψυχή σου καθαρίζεται από τις αμαρτίες. Κι άν ακόμα αναγκαστείς να ’σαι κλινήρης και χάσεις τελείως τη δύναμή σου, μην εγκαταλείψεις την προσευχή. Μνημόνευε το όνομα του Κυρίου πάντα, κι Εκείνος θα σου απαλύνει τον πόνο της αρρώστιας. Η ειρήνη κι η ευλογία του Θεού να’ ναι μαζί σου. Ιερομόναχος Ιωσήφ»
o «Μοναχή Μαγδαληνή, Είθε να σωθείς και να’ χεις το έλεος του Θεού. Σου απευθύνω τον αναστάσιμο χαιρετισμό κι εύχομαι να’ χεις ψυχική ειρήνη και θεάρεστο ζήλο για τη σωτηρία σου. Δεν μπορώ να πω πως είναι αξιέπαινο το γεγονός πως έκανες τόσο καιρό να μου γράψεις για σένα. Έπρεπε να μου γράψεις, αφού μάλιστα νιώθεις την ακηδία σου ν’ αυξάνει. Προσπάθησε να πολεμήσεις και να διώξεις την ακηδία και να επιδοθείς στον αγώνα της προσευχής. Να θυμάσαι πως η βία είναι τελείως απαραίτητη άν θέλουμε να σωθούμε. Να συνηθίσεις να πηγαίνεις στον όρθρο και να μένεις ως το τέλος της ακολουθίας. Δεν είναι τρομερό να σηκώνεσαι στις 5 η ώρα το πρωί, εκτός άν είσαι άρρωστη – αυτό είναι άλλο ζήτημα. Πρέπει οπωσδήποτε να κάνεις τον κανόνα των πεντακοσίων – ο Κύριος θα ζητήσει λόγο γι’ αυτό από τους μοναχούς. Όσο για τις εκατό μετάνοιες, θα μπορούσαν να παραλειφθούν, εκτός κι άν έχεις εντολή από τον πνευματικό σου. Δεν πρέπει να κρύβει τις αμαρτίες του κανείς στην εξομολόγηση. Άφεση αμαρτιών δεν μπορεί να δοθεί με αλληλογραφία, όταν ο άνθρωπος δεν είναι μπροστά. Αυτό απαγορεύεται από τους κανόνες της Εκκλησίας. Το ίδιο γράφει κι ο π. Μακάριος στις επιστολές του. Αν οι άνθρωποι γράφουν πως «ο Θεός θα συγχωρέσει», αυτό είναι μια απλή ευχή, όχι άφεση. Να προσεύχεσαι για όλους όσους φθονείς. Προσπάθησε να μην έχεις προσωποληψία με κανένα. Να τους αγαπάς όλους ίσα. Ο Κύριος να σε φυλάει. Να ενδιαφέρεσαι για τη συγκελλιώτισσα σου, αλλά να μην την αφήσεις να γίνει ανυπότακτη και θεληματάρα. Επικαλούμαι για σένα την ειρήνη και την ευλογία του Θεού, σου εύχομαι να σωθείς και διατελώ, Ιερομόναχος Ιωσήφ»


Οσίου Πατρός ημών Ιωσήφ της Όπτινα
(η μνήμη αυτού τελείται τη 9η Μαίου)
Απολυτίκιον
Ήχος πλ. α’. Τον συνάναρχον Λόγον.
Προσευχής ασιγήτου το οικητήριον, υπακοής τον κανόνα
και ποδηγέτην σοφόν
προς λειμώνας ευθαλείς πιστών τιμήσωμεν, Σκήτεως Όπτινα σεπτόν
προεστώτα, Ιωσήφ, εξάνθημα χαρισμάτων θεοειδών, ως μεσίτην
ημών θερμον προς τον Φιλάνθρωπον.
Κοντάκιον
Ήχος πλ. δ’ . Τη Υπερμάχω
Προϊστορ Όπτινα της Σκήτεως σοφώτατε, διδάσκων πάντας φωτεινώ σω παραδείγματι, λόγοις, πράξεσι, ευχή τε και ταπεινώσει, ανατέταλκας ως ήλιος φωτόλαμπρος, Ιωσήφ, αρτίως νήψεως και χάριτος θείας όθεν σου ευφημούμεν τα σκάμματα.
Μεγαλυνάριον
Πάσιν υφηγούμενος, Ιωσήφ, ’Οπτινα δικαίε, ψυχοτρόφον υπομονήν,
προσευχή, νηστείαν, αυτομεμψίαν άρτι και ήθος των πατέρων
δας ώφθης πίστεως.
(Δρ. Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας 24/10/94)










ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΟΥ ΡΟΣΤΩΦ
ΠΕΡΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ




«Υπομονής έχετε χρείαν, ίνα το θέλημα του Θεού ποιήσαντες κομίσησθε την επαγγελίαν» (Εβρ. 10. 36). Αυτοί που υπομένουν αγόγγυστα και με καρτερία τα πάντα, μένουν πιστοί στο θέλημα του Θεού. Κι αυτοί που μένουν πιστοί στο θέλημα του Θεού, θα πάρουν την αμοιβή που υποσχέθηκε Εκείνος: τη βασιλεία των ουρανών. Γι’ αυτό κι εσύ «μη νικώ υπό του κακού, αλλά νίκα εν τω αγαθώ το κακόν… Μηδενί κακόν αντί κακού αποδιδόντες• προνοούμενοι καλά ενώπιον πάντων ανθρώπων• μη εαυτούς εκδικούντες, αγαπητοί, αλλά δότε τόπον τη οργή• γέγραπται γαρ• εμοί εκδίκησις, εγώ ανταποδώσω, λέγει Κύριος» (Ρωμ. 12. 21, 17, 19). Στον Κύριο ανήκει η κρίσις και η καταδίκη όσων σε αδικούν. Σε σένα η καλωσύνη και η μακροθυμία. Στον Κύριο ανήκει η τιμωρία και η πάταξις του κακού. Σε σένα η ανεξικακία και η υπομονή.


Η υπομονή στις δοκιμασίες είναι ένα ασφαλές μέσο για να ενωθούμε με τον Θεό. Όσο ο γογγυσμός, χωρίζει από τον Θεό, τόσο η υπομονή σφυρηλατεί την ενότητα μας μαζί Του. Αν λοιπόν υπομένης μ’ ευγνωμοσύνη όλες τις δοκιμασίες για χάρι Του, θα σου ανταποδώση την αιώνια μακαριότητα.
Μέσω της θλίψεως και της υπομονής εισέρχεσαι στον χώρο της αληθινής γνώσεως και καθαρίζεσαι από το πλήθος των αμαρτιών σου.
Πρόσεχε ωστόσο να μην εκθέτης θεληματικά τον εαυτό σου σε κινδύνους. Να προσεύχεσαι στον Κύριο με τα λόγια της προσευχής που Εκείνος δίδαξε: «Μη εισενέγκης με εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι με από του πονηρού»! Μην επιδιώκης εσύ τις δοκιμασίες, για ν’ ασκηθής τάχα στην υπομονή. «Μη δώης εις σάλον τον πόδα σου, μηδέ νυστάξη ο φυλάσσων σε» (Ψαλμ. 120.3). Μην εκτίθεσαι ο ίδιος σε κινδύνους και πειρασμούς. Να είσαι όμως πάντα έτοιμος να υπομείνης με ευγνωμοσύνη όσους θα παραχωρήση ο Θεός. Ο ίδιος ο Κύριος μας διδάσκει με το παράδειγμα Του. Όταν πριν από το πάθος προσευχόταν στον Πατέρα Του, έλεγε: «Πάτερ μου, ει δυνατόν έστι, παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο». Θυμήσου ακόμη πόσες φορές φυλαγόταν από τους Ιουδαίους και τους ξέφευγε, ή προφυλασσόταν από τους κινδύνους που τον απειλούσαν. Ήταν όμως έτοιμος πάντα να υποταχθή στο θέλημα του Πατρός: «πλην ουχ ως εγώ θέλω, αλλ’ ως συ» (Ματθ. 26. 39).
Ο λόγος για την υπομονή δεν τελειώνει εύκολα. Θυμάται πάλι τους λόγους του Κυρίου: «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Λουκ. 21. 19). «ο δε υπομείνας εις τέλος ούτος σωθήσεται.» (Ματθ. 10. 22) Αλλά και στο διάστημα της επιγείου ζωής Του ο Κύριος έγινε για μας πρότυπο υπομονής, μακροθυμίας και ανεξικακίας• «ος λοιδορούμενος ουκ αντελοιδόρει, πάσχων ουκ ηπείλει, παρεδίδου δε τω κρίνοντι δικαίως» (Α’ Πετρ. 2. 23). Υπόμεινε κι εσύ με χαρά τα πάντα, για ν’ ακούσης τη φωνή Του να λέη: «Ότι ετήρησας τον λόγον της υπομονής μου, καγώ σε τηρήσω εκ της ώρας του πειρασμού της μελλούσης έρχεσθαι επί της οικουμένης όλης, πειράσαι τους κατοικούντας επί της γης» (Αποκ. 3. 10).


«Υπομένων υπέμεινα τον Κύριον και προσέσχε μοι και εισήκουσε της δεήσεως μου» (Ψαλμ. 39. 1). Ο Κύριος δέχεται σαν θυσία ευάρεστη την ανδρεία υπομονή, ενώ αποστρέφει το πρόσωπο Του από τη μικροψυχία. Οι άνθρωποι της υπομονής ακολουθούν πιστά τα ίχνη Του, οι δειλοί και οι μικρόψυχοι απομακρύνονται από κοντά Του• «πολλοί απήλθον εκ των μαθητών αυτού εις τα οπίσω και ουκέτι μετ’ αυτού περιεπάτουν» (Ιω. 6. 66)


Ποιός τραυματισμένος θεράπευσε ποτέ την πληγή του χωρίς υπομονή στον πόνο και στα θεραπευτικά μέσα του γιατρού; Ποιός μπορεί ν’ ακολουθήση πίσω από τον Χριστό χωρίς να σηκώση στους ώμους τον σταυρό της υπομονής; Κανένας. Όλοι όσοι Τον ακολούθησαν και Τον ακολουθούν ήταν και είναι έτοιμοι ν’ αντιμετωπίσουν με υπομονή τις δοκιμασίες που οπωσδήποτε θα τους βρουν, καθώς τονίζει και ο σοφός Σειράχ,: «Τέκνον, ει προσέρχη δουλεύειν Κυρίω Θεώ, ετοίμασον την ψυχήν σου εις πειρασμόν» (2.1)


«Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. 16. 24). τι μας λέει μ’ αυτά τα λόγια Του ο Κύριος; «Ότι όποιος θέλει να βαδίση στα ίχνη Του πρέπει πρώτα ν’ αρνηθή τον εαυτό του, δηλαδή τη φιλαυτία του και το θέλημα του, έπειτα να σηκώση τον σταυρό του, σταυρό υπομονής και ανδρείας, και τέλος να Τον ακολουθήση.
Αγωνίσου να παραμείνης χωρίς μεταπτώσεις σε κατάστασιν πνευματικής εγρηγόρσεως, υπομονής και ανδρείας, γιατί μόνο έτσι θα καταβάλης τον νοητό Αμαλήκ που επιβουλεύεται την ψυχή σου, θ’ απαλλαγής από βάσανα και θλίψεις και θ’ αξιωθής των αιωνίων αγαθών, όταν θα επανέλθη ο Κύριος για να κρίνη τον κόσμο.
«Ουαί υμίν τοις απολωλεκόσι την υπομονήν• και τι ποιήσετε όταν επισκέπτηται ο Κύριος;» (Σοφ. Σειράχ 2. 14).






ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ – ο γιατρός










ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ένας Αγιος ποιμένας και γιατρός.
Ο άγιος αρχιεπίσκοπος Λουκάς, κατά κόσμο Βαλεντίν του Φελίξ Βόϊνο – Γιασενέτσκι γεννήθηκε στις 14- 27 Απριλίου 1877. Πατρίδα του ήταν η πόλη Κερτς που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου της Κριμαίας. Οι γονείς του ήταν άνθρωποι ήρεμοι και ήσυχοι. Ο πατέρας του, Φελίξ Στανισλάτοβιτς, ήταν Ρωμαιοκαθολικός αλλά δεν προσπάθησε ποτέ να επιβάλει τις απόψεις του στα παιδιά του. Η μητέρα του, Μαρία Δημητρίεβνα ήταν Ορθόδοξη και έκφραζε την πίστη της κάνοντας καλά έργα και κυρίως φροντίζοντας τους φυλακισμένους. Ο άγιος Λουκάς είχε άλλα τρία αδέρφια. Ο μικρός Βαλεντίν και μελλοντικός αρχιεπίσκοπος Λουκάς μεγάλωσε σε αυτό το οικογενειακό περιβάλλον με την ιδιόμορφη θρησκευτικότητα. Αυτό όμως που επέδρασε καίρια στην ψυχή του ήταν το περίφημο μοναστήρι της Λαύρας των σπηλαίων του Κιέβου.Καθώς μεγάλωνε μέσα στην καρδιά του ξεχώριζε ένα έντονο ενδιαφέρον για τη διακονία του πλησίον, του συνανθρώπου. Το 1898 ξεκινάει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου και διαπρέπει στον κλάδο της ιατρικής και συγκεκριμένα στην ανατομία και στη χειρουργική και ιδιαίτερα στις επεμβάσεις στα μάτια. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του αποφασίζει να εργαστεί δημογιατρός (απλός γιατρός στην επαρχία). Στην πορεία του ως χειρούργος άλλαξε πολλές πόλεις και νοσοκομεία εξαιτίας της καλής του φήμης! Αργότερα εξέδωσε και διδακτορική διατριβή με θέμα την τοπική αναισθησία για την οποία βραβεύτηκε από το πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Για τον γιατρό Βαλεντίν και μετέπειτα ιερέα και επίσκοπο Λουκά κάθε άνθρωπος έχει την ίδια αξία και σημασία. Αγαπούσε και περιέθαλπε τον φτωχικό όσο και τον πλούσιο, τον αγράμματο όσο και τον μορφωμένο. Είχε πρότυπο τους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμιανό. Στην πόλη Τσίτα, στην ομάδα του Ερυθρού Σταυρού γνώρισε την Αννα Βασιλίεγιεβνα Λάνσκαγια η οποία έγινε γυναίκα του και απόκτησε μαζί της τέσσερα παιδιά.Τον γιατρό Βαλεντίν και αργότερα επίσκοπο Λουκά τον συνέλαβαν οι διωκτικές αρχές του κομουνιστικού καθεστώτος στη διάρκεια της ζωής του τέσσερις φορές. Την πρώτη φορά τον οδήγησαν ως γιατρό στα λεγόμενα σιδηροδρομικά εργαστήρια αλλά αργότερα τον άφησαν ελεύθερο. Η γυναίκα του από την αγωνία της και την προσμονή του έπαθε νευρικό κλονισμό και τελικά πέθανε. Η δεύτερη σύλληψη του έγινε πλέον ως επίσκοπος Τασκένδης. Τότε είχε φτιάξει και την διαθήκη του απέναντι στο ποίμνιο του για να τους διαφυλάξει από σχισματική παράταξη της ονομαζόμενης «ζωντανής εκκλησίας». Η τρίτη σύλληψη ήρθε την άνοιξη του 1930. Ο επίσκοπος Λουκάς έκανε απεργία πείνας μέσα στη φυλακή ενάντια στις συκοφαντίες που τον κατηγορούσαν. Το 1937 έγινε η τέταρτη σύλληψη του εκεί στη φυλακή πέρασε πολλές αλυσιδωτές ανακρίσεις με πολλά βασανιστήρια τα οποία επιδείνωσαν την υγεία του. Ο επίσκοπος Λουκάς δέχτηκε και πολλές εξορίες σε απομακρυσμένα και αφιλόξενα μέρη όπως Σιβηρία στο Βόρειο Πολικό Κύκλο και αλλού. Η πορεία του απλού γιατρού Βαλεντίν ως ιεροσύνη έγινε μέσα σε μυστικό χώρο και κύκλο όπως επίσης και η χειροτονία του σε επίσκοπο. Έγινε αρχιεπίσκοπος στο Καρνσογιάρσκ. Εκεί έκανε υπεράνθρωπες προσπάθειες να βοηθήσει και να αναπτύξει την ορθόδοξη εκκλησία. Ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς έγραψε ιατρικές διατριβές και θεολογικά βιβλία. Επίσης έστειλε σε αξιωματούχους του καθεστώτος και εκκλησιαστικούς ηγέτες επιστολές για βοήθεια και για συμπαράσταση. Την άνοιξη του 1952 χάνει την όρασή του. Το 1957 ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος υπαγόρευσε την αυτοβιογραφία του. Πέθανε την Κυριακή 11 Ιουνίου 1961. Ο Αρχιεπίσκοπος γιατρός ήταν βέβαια γνωστός αλλά κυρίως ως επιστήμονας. Οι αρχές έκρυβαν επιμελώς την αρχιερατική του ιδιότητα. Το 1958 όταν κυκλοφόρησε στη Μόσχα η μεγάλη ιατρική εγκυκλοπαίδεια για τον αρχιεπίσκοπο Λουκά αφιερώνει μερικές σειρές, πουθενά όμως δεν αναφέρει ότι ήταν επίσκοπος. Την περίοδο της ταφής του οι αρχές θέλησαν να καλύψουν το γεγονός και η σορός του αρχιεπισκόπου να περάσει από τους δρόμους της πόλης απαρατήρητη. Το πλήθος όμως του πιστού λαού αντέδρασε και δόξασε τον άγιο κάνοντας του τιμητική ταφή. Ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς, όχι μόνο όταν ήταν στη ζωή, αλλά και μετά τη κοίμηση του συνεχίζει να βοηθάει τους ανθρώπους και με τη χάρη του Θεού να θαυματουργεί. Στον τάφο του έχουν καταγραφεί πολλή θαύματα. Έχουν γίνει θεραπείες σε διάφορα είδη καρκίνου, σε προβλήματα στα μάτια κ.α. Στην ανακομιδή των λειψάνων του, όταν ανοίχτηκε η ειδική λειψανοθήκη όλη η εκκλησία ευωδίαζε και πολλοί άνθρωποι θεραπεύτηκαν. Τον αρχιεπίσκοπο Λουκά τον γιορτάζουμε στις 11 Ιουνίου. Αναφερθήκαμε λοιπόν στην μορφή του άγιου Λουκά, αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμέας του ιατρού, καθηγητού της τοπογραφικής ανατομίας και χειρουργικής. Ανθρώπου με σπάνια ταλέντα και πνευματικά χαρίσματα, με εκπληκτική επιστημονική κατάρτιση, που διακόνησε τον άνθρωπο ως ποιμένας και γιατρός, με αξιοθαύμαστη αυταπάρνηση και αγάπη. Αναδείχτηκε μάρτυρας και ομολογητής. Η αγιασμένη μορφή του και η μαρτυρική ζωή του μέσα από τους διωγμούς, τις συκοφαντίες, τις θλίψεις, τις απίστευτες περιπέτειες, τις εξαντλητικές ανακρίσεις, τις φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, τις εκτοπίσεις και τις εξορίες, έχουν να δώσουν πάρα πολλά στον σύγχρονο χριστιανό και κυρίως στους ανθρώπους που αφιέρωσαν την ζωή τους στην υπηρεσία του Θεού και του λαού Του ειδικότερα του πάσχοντος ανθρώπου.






ΑΓΙΑ ΜΑΤΡΩΝΑ ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΣΙΑ








ΑΓΙΑ ΜΑΤΡΟΝΑ (Ρωσία, 1881-1952)
Ήταν το τέταρτο παιδί μιας φτωχής οικογένειας από την περιοχή Τούλα της Ρωσίας. Η μητέρα της σκεφτόταν μόλις γεννηθεί το παιδί να το δώσει σε άλλους προκειμένου να μην επιβαρυνθεί περισσότερο η άσχημη οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Ένα βράδυ όμως είδε σε όνειρο να κάθεται στον ώμο της ένα μεγάλο πουλί που στη θέση των ματιών είχε δύο τρύπες. Το γεγονός αυτό την τάραξε τόσο πολύ που άλλαξε γνώμη και αποφάσισε τελικά να κρατήσει το παιδί. Η Αγία Ματρόνα γεννήθηκε τυφλή. Από την ηλικία των έξι ετών περίπου, όταν η μητέρα της την άφηνε μόνη στο σπίτι, επιστρέφοντας την έβρισκε κάτω από το εικονοστάσι να παίζει με τις εικόνες. Σε ηλικία οκτώ χρόνων άρχισε να λέει στα αδέλφια της και τους συνομηλίκους της γεγονότα που επρόκειτο να συμβούν, εκείνοι όμως δεν της έδιναν σημασία και την περιγελούσαν. Η οικογένειά της δεν ήταν ιδιαίτερα πιστή. Στην εκκλησία πήγε μόνη της για πρώτη φορά όταν ήταν δέκα ετών. Σε αυτή την εκκλησία λειτουργούσε ο Αγιος Ιωάννης της Κροστάνδης. Η εκκλησία ήταν γεμάτη από πιστούς και η Αγία Ματρόνα δεν μπορούσε να προχωρήσει μέσα. Ο Αγιος Ιωάννης τότε ζήτησε από το εκκλησίασμα να παραμερίσει και να αφήσει το τυφλό κορίτσι να περάσει μπροστά. Αργότερα ο Αγιος Ιωάννης προφήτευσε ότι η τυφλή αυτή κοπέλα θα γίνει αγία.Το προορατικό της χάρισμα έγινε γρήγορα γνωστό στους ανθρώπους της περιοχής και πλήθος κόσμου την επισκεπτόταν καθημερινά για να τη συμβουλευτεί και ζητήσει λύση στα προβλήματά του. Στο τόπο εκείνο ζούσε και μία μάγισσα η οποία, βλέποντας τους ανθρώπους να προστρέχουν στην Αγία για βοήθεια και μέσω αυτής να στρέφονται στο Θεό και όχι στις σκοτεινές δυνάμεις που εκείνη υπηρετούσε, την καταράστηκε να μείνει παράλυτη. Ο Θεός επέτρεψε να δοκιμαστεί η Αγία Ματρόνα και με αυτή την ασθένεια και έτσι η Αγία δεν μπόρεσε να ξαναπερπατήσει.Το 1925, εξαιτίας των διώξεων του κομμουνιστικού καθεστώτος αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι της στην Τούλα και να καταφύγει στη Μόσχα, διωγμένη από τα ίδια της τα αδέλφια, μέλη του κόμματος. Τα θαύματα της Αγίας, τόσο εν ζωή όσο και μετά θάνατον, είναι πάρα πολλά. Τέσσερις μέρες πριν κοιμηθεί προέβλεψε τον θάνατό της και ζήτησε να ταφεί σε ένα μικρό νεκροταφείο. Είπε πως στην αρχή στον τάφο της θα την επισκέπτονται πολλοί πιστοί, αργότερα θα την ξεχάσουν και μετά από καιρό θα συρρέει πλήθος κόσμου. Κοιμήθηκε στις 2 Μαΐου του 1952. Τα λείψανά της σήμερα βρίσκονται στην Ιερά Μονή Αγίας Σκέπης στη Μόσχα.