Τό θεραπευτικό βίωμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἀπόρρητη ἰδιωτική ὑπόθεση ἤ προϋπόθεση χριστιανικῆς μαρτυρίας; (διδακτική αληθινή ιστορία)

Σᾶς εὐχαριστῶ ὅλους.

Εὐχαριστῶ ἰδιαίτερα τόν π. Ἱερόθεο πού μέ τό συγγραφικό του ἔργο μέ βοήθησε σέ ἀνύποπτο χρόνο χωρίς νά τόν ξέρω προσωπικά καί πιστεύω ὅτι εἶναι μιά συνέχεια ὅλης τῆς Πατερικῆς παράδοσης ψυχοθεραπείας, πού, δυστυχῶς, πολύ λίγοι φιλόλογοι γιά νά μήν πῶ καί ὅλοι, δέν εἴχαμε ἐνδιαφερθῆ ποτέ, δέν εἴχαμε ἐνσκύψει καί φθάνουμε στό σημεῖο, τοὐλάχιστο μιλώντας προσωπικά, νά ζήσω ὅλον αὐτόν τόν βαθύ πόνο πού τόσες μάνες σ’ ὅλη στή γῆ καί γιά νά μήν πῶ εἰδικά στήν πατρίδα μας, ζοῦμε, δηλαδή τόν χαμό ἑνός παιδιοῦ, γιά νά μπορέσω νά ἀρχίσω νά ψάχνομαι γιά νά δῶ γιατί βρίσκομαι ἐγώ ἐδῶ, γιατί ὑπάρχω.

Τό ὑπαρξιακό ἐρώτημα «ποιός ὁ λόγος ὕπαρξής μας;» καί ἡ ἀπώθησή του

Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι αὐτό τό ἐρώτημα τό ὑπαρξιακό, πού τό ἔχει ὅλος ὁ κόσμος, ὅμως εὔκολα ξεπερνιέται πολλές φορές μέσα ἀπό θεωρίες, συστήματα, διάφορες ἰδεολογίες, φιλοσοφίες κλπ., ἀπό τίς ὁποῖες πέρασα κι ἐγώ, ἀλλά εἶναι καί ἀλήθεια ὅτι μέ εἶχε ἀπασχολήσει σέ πάρα πολύ μικρή ἡλικία. Ἐνῶ ἤμουν ἀκόμα ἔφηβη ρωτοῦσα: ποιός ὁ λόγος ὕπαρξής μας, γιατί νά βρισκόμαστε ἐδῶ, δηλαδή τί σκοπό ἔχει ὁ ἄνθρωπος;… Νά ἀπολαύσουμε, νά ζήσουμε, νά κάνουμε οἰκογένεια, νά σπουδάσουμε κλπ. καί μετά; Αὐτό εἶναι ὅλο; Ἐδῶ περιορίζεται ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου;

Ρωτοῦσα ποιός ὁ λόγος ὕπαρξής μας, γιατί νά βρισκόμαστε ἐδῶ, δηλαδή τί σκοπό ἔχει ὁ ἄνθρωπος;… Νά ἀπολαύσουμε, νά ζήσουμε, νά κάνουμε οἰκογένεια, νά σπουδάσουμε κλπ. καί μετά; Αὐτό εἶναι ὅλο; Ἐδῶ περιορίζεται ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξης τοῦ ἀνθρώπου;

Αὐτό τό ἐρώτημα δέν ἔπαψε νά μέ βασανίζη σέ ὅλη μου σχεδόν τήν ζωή. Χάνω τόν πατέρα μου στά 16 μου χρόνια καί ἐκεῖ ξαναμπαίνει τό ἐρώτημα πολύ δυναμικά μέσα στήν σκέψη μου. Λέω γιατί χρειάζεται νά ζοῦμε; Ἐντάξει, τί ἔκανε τώρα καί ὁ πατέρας μου; Ἔζησε ὡραῖα, μᾶς γέννησε, μᾶς σπούδασε, ἔφυγε καί μετά τί; 

Διάβασα, ὅπως σᾶς εἶπα, καί ἐπειδή ἤμουν τῆς γενιᾶς τοῦ Πολυτεχνείου –νά τό πῶ ἔτσι– παιδί, ἀναμείχτηκα σέ ὅλα τά κινήματα τῆς ἐποχῆς. Διάβαζα μανιωδῶς τά πάντα, ὅλα τά φιλοσοφικά ρεύματα, διάφορους φιλοσόφους, τά πάντα εἶχα ἀνακατέψει στήν ζωή μου. Τό ἄφησα στήν ἄκρη, δέν μέ ἐνδιέφερε, ἔτσι νόμιζα.

Ἡ ἀσθένεια τοῦ γιοῦ της καί τά ἐρωτήματά του

Φτάνω στό σημεῖο (νά περάσω,) νά ἀσθενήση τό παιδί μου καί νά ἀρχίσω νά βλέπω καί ἄλλες μητέρες καί στήν Ἑλλάδα καί στήν Γερμανία καί στήν Ἀμερική νά κουβεντιάζω μαζί τους, νά ἔχει διαταραχθῆ ὁλωνῶν μας ὁ ψυχικός κόσμος, νά ἔχει διασαλευθῆ τό εἶναι τους, το βαθύτερο εἶναι τους καί ἐγώ χειρότερα ἀπό αὐτές, διότι βρισκόμουν σέ ἕνα ἀδιέξοδο διανοητικό, μπορῶ νά πῶ, καί τό λέω διανοητικό, γιατί προσπαθοῦσα μέσα ἀπό τή διάνοια νά λύσω πνευματικά ζητήματα. Καί ἐδῶ τώρα θυμᾶμαι τόν συμπατριώτη μου νά πῶ Καζαντζάκη, ὁ ὁποῖος χάθηκε κι αὐτός ὁ ἄνθρωπος, ἕνας διανοητής τῆς ἐποχῆς του μέσα σέ συστήματα, μέσα σέ φιλοσοφίες, ψάχνοντας καί τελικά μή μπορώντας ποτέ νά λύση διανοητικά τό θέμα τῆς ὕπαρξης ἤ μή ὕπαρξης τοῦ Θεοῦ…. 

Γιά νά μήν τά πολυλογῶ, ἀρχίζει νά μοῦ βάζη ἐρωτήματα τό ἴδιο μου τό παιδί, νά μᾶς βάζη καί σέ μένα καί στόν ἄντρα μου καί στήν κόρη μας, καί νά μέ κοιτάζη μέ ἕνα διερευνητικό βλέμμα μέ ἕνα: «Πές μου μαμά, ἀπάντησέ μου, μετά τόν θάνατο τί, τελειώσαμε, φύγαμε;». Ὁπότε κι ἐγώ δέν ἤξερα τί νά ἀπαντήσω καί τοῦ ἔλεγα: «Νά προσεύχεσαι!». Τοῦ ἔστρεψα ἐγώ τήν προσοχή του στήν προσευχή καί λόγω καί τῆς σχέσης μας καί τῶν καλῶν οἰκογενιακῶν σχέσεων, τῆς ἀπεριόριστης ἀγάπης, τόν θαυμασμό πού εἶχε σέ μένα, στόν πατέρα του, στήν ἀδερφή του, εἴχαμε μιά πολύ καλή σχέση καί ἦταν ἕνα παιδί πού διάβαζε πάρα πολύ. 

Δέν θέλω νά πῶ καλός μαθητής, γιατί τό καλός μαθητής μέσα σέ εἰσαγωγικά πολλές φορές βάζει μία ταμπέλα. Ἦταν ἕνα παιδί πού ἔψαχνε, ἔψαχνε ἀπεγνωσμένα. Καί ἀρχίζει νά μοῦ ζητάη τό ἕνα βιβλίο μετά τό ἄλλο. Καί ἀρχίζω νά παρακολουθῶ μία ἐξέλιξη, ἡ ὁποία γιά μένα ἦταν ἀφύσικη. Δηλαδή ἕνας ἔφηβος ὁ ὁποῖος θά εἶχε παραιτηθῆ ἀπ΄ τή ζωή παρόλους τούς πόνους του καί τό ἔμπα ἔβγα στά νοσοκομεῖα καί μέ ἕναν καρκίνο πού ἀπ’ τήν πρώτη στιγμή μᾶς εἶπαν ὅτι δέν θά ζήση, ἐμένα δέν μου τό εἶχαν πεῖ προσωπικά, ἀλλά τό καταλάβαινα. Ἄρχισε νά ψάχνη καί νά διαβάζη μανιωδῶς τά πάντα.

Ἁγία Γραφή καί προσευχή

Πρῶτα ἀπ’ ὅλα ξεκίνησε μέ τήν Ἁγία Γραφή. Δηλαδή μοῦ ζήτησε ξαφνικά τήν Ἁγία Γραφή καί μετά ἀπ’ αὐτό πῆγε σέ πάρα πολλά βιβλία θεολογικά. 

Τόν ἔβλεπα νά ἀποστασιοποιεῖται ὧρες πολλές, νά μοῦ ζητάη: «Μαμά, σέ παρακαλῶ, ἄσε μέ μόνο», ἐνῶ σφάδαζε ἀπό τούς πόνους. Τόν ἄφηνα καί ἐπέστρεφα καί τόν ἔβλεπα σέ μία στάση ἀκριβῶς ἔτσι μέ τά χέρια σταυρωμένα καί τά μάτια κλειστά καί ἔλεγα: «Τί κάνεις;». Μοῦ λέει: «Προσεύχομαι, σέ παρακαλῶ ξαναφύγε, μήν μέ ἐνοχλεῖς». Καί ξανά μετά ἀπό ἀρκετές ὧρες: «Μαμά, σέ παρακαλῶ, ἄφησέ με μόνο, καί ξανά, προσεύχομαι». Καί ἐπέστρεφε μετά ἀπό τήν προσευχή, νά πῶ μία λέξη ἁπλά, δυναμωμένος

Ἐσωτερική ἀλλοίωση καί μαθητικό περιβάλλον

Δέν παραπονέθηκε, δέν γκρίνιαξε, δέν θύμωσε γιά ὅλα αὐτά πού τοῦ στεροῦσε ὁ καρκίνος, γιατί ὑπέφερε πραγματικά πάρα πολύ ἦταν μία σπάνια μορφή, καλπάζουσα.

Ἔβλεπα μπροστά μου ἕνα ἄτομο νά μιλάη γιά μιά ἐσωτερική ἐλευθερία, νά τόν βλέπω ὅτι ἦταν ἐσωτερικά πλέον ἐλεύθερος, δέν τόν κρατοῦσε τίποτα οὔτε οἱ πόνοι, οὔτε τά θέλω, οὔτε οἱ ἐπιθυμίες του, δέν παραπονιότανε. Ἤτανε πάντα χαμογελαστός, ἤρεμος, νηφάλιος.

Τόν παρακολουθοῦσα καί ἄρχισα νά τόν θαυμάζω κρυφά. Ἀπό τήν ἄλλη μεριά τούς ἔλεγα: «Μά τί, ἔχει παρανοήσει αὐτό τό παιδί;». Δηλαδή μοῦ ζητοῦσε περίεργα πράγματα, ἤθελε νά ζῆ, ἤθελε νά παίζη μέ τούς φίλους του, εἶχε ἀδυναμία μέ τήν λογοτεχνία καί τόν κινηματογράφο, ἀλλά ἔβαζε μέσα τήν δικιά του πιά ἄποψη μιά ἄλλου εἴδους πνευματική ἄποψη. 

Ναυπάκτου Ἱερόθεος, Μαρίνα ΛασιθιωτάκηΘυμᾶμαι, ἂς ποῦμε, σέ κάποια ὄσκαρ ταινιῶν πού ἀπονέμονται στήν Ἀμερική, εἶχε γράψει μία κριτική γιά μιά πάρα πολύ ἐνδιαφέρουσα ταινία πού δέν τήν θυμᾶμαι αὐτήν τήν στιγμή, καί βάλαν τήν δική του στήν δεύτερη θέση καί μπαίνει στό internet καί μοῦ λέει: «Μαμά, διάβασε». Διαβάζω ἐγώ, λέω: «Πάρα πολύ ὡραία γλώσσα καί πολύ ἐξειδικευμένα ἀγγλικά, ποιός τό γράψε, ποιός Ἀμερικάνος τό ἔγραψε;». Καί πατάει τό λάπτοπ καί μοῦ δείχνει στό τέλος τό ὄνομά του. Τοῦ λέω: «Ἐσύ τώρα ἕνα Ἑλληνάκι ἔγραψες καί μέ μιά ἄλλη σκοπιά πνευματική αὐτήν τήν κριτική καί σέ βάλανε στή δεύτερη θέση;» Μοῦ λέει: «Σοῦ ἀρέσει;». Τοῦ λέω: «Μοῦ ἀρέσει πάρα πολύ!». Ἔγραφε καί στό περιοδικό «σινεμά» καί μάλιστα τά κρατοῦσαν κάποιοι, αὐτή ἡ ἐκδότρια, ἡ σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ καί τό βλέμμα του ἤτανε πιά διαφορετικό, δέν ἦταν τοῦ κριτικοῦ πού στέκεται σέ κάποια ὁρισμένα κριτήρια πού κρίνεται ἕνα φίλμ.

Εἶχε ἀρχίσει νά διαφοροποιεῖται σέ ὅλα του. Σᾶς τό λέω αὐτό σάν παράδειγμα τό ὅτι ἀπό τίς συζητήσεις πού ἔκαναν μέσα στήν τάξη- καί μοῦ ἔλεγαν οἱ καθηγητές, γιατί ἦταν καί δυό τρεῖς φίλοι παλιοί πού ἤμασταν στό πανεπιστήμιο μαζί- καί μοῦ ἔλεγαν: «Ὅταν λείπη ὁ Βανῆς ἀπ’ τήν τάξη δέν γίνεται μάθημα». Τούς λέω «Τί ἐνοεῖτε;». Μοῦ λένε: «Οἱ ἐρωτήσεις του, τό πνεῦμα του, οἱ ἀπαντήσεις του πού καθηλώνουν τήν τάξη, γίνεται ἄλλου εἴδους μάθημα, μοῦ λένε». 

Εἶχε ἀρχίσει, λοιπόν, τό παιδί χωρίς νά χάση τίς δραστηριότητές του, χωρίς νά χάνη τίς ἐπαφές του μέ τούς φίλους του, τούς ὁποίους ἀγαποῦσε καί δέν διέκρινε κανέναν. Εἶχε ἀλλάξει σχολεῖο, παράδειγμα, καί ἐπειδή ἦταν καλός μαθητής τόν εἶχαν πλησιάσει οἱ ἀριστοῦχοι μαθητές νά κάνουνε παρέα. Αὐτός ὅμως ἔκανε παρέα καί μέ κάποια παιδιά πού εἴχανε μείνει δυό φορές στήν ἴδια τάξη καί μοῦ τούς εἶχε φέρει στό σπίτι καί μοῦ εἶπε: «Μαμά, μπορεῖ νά ἔχουνε μείνει δυό φορές στήν ἴδια τάξη, ἀλλά ἔχουνε ἕναν σκοπό στήν ζωή τους». Τοῦ λέω: «Παιδί μου, ἐγώ δέν σέ ρώτησα, ἐκπαιδευτικός εἶμαι ἐγώ τά παιδιά δέν τά διακρίνω ἔτσι κι ἀλλιῶς ποτέ, ὅμως ἐγώ σέ χαίρομαι πού κάνεις παρέα μέ αὐτά τά παιδιά»

«Ἔβλεπα μιά μεταμόρφωση ἐκπληκτική»

Ὅταν ἔφυγε ὁ Βανῆς ἀπό τή ζωή, πάρα πολλές μητέρες ἤρθανε καί μοῦ εἴπανε πόσο ἐπηρέασε ὁ γιός μου τά δικά τους παιδιά, τά ὁποῖα ἔπαιζαν, ἦταν ἀνέμελα, ἦταν ἡ ἐφηβεία, ἤτανε διάφορες ἄλλες δραστηριότητες καί δέν εἴχανε τήν συγκέντρωση στό σχολεῖο. Μοῦ εἶπε χαρακτηριστικά ἑνός παιδιοῦ ἡ μαμά, πού κάναν πολύ παρέα μαζί, καθόταν καί στό ἴδιο θρανίο, ὅτι πέρασε στό ἀρχαιολογικό ὁ Βασίλης καί τό ὀφείλω στόν γιό σας, διότι ἦταν ἕνα ἐξαγριωμένο παιδί. Μοῦ εἶπε ἡ γυναίκα διάφορα πράγματα κι ἐγώ τίς λέω νά εἶστε καλά, εὐχαριστῶ». Μοῦ λέει ὄχι μόνο αὐτό, ἐρχόταν σπίτι μου, … Μοῦ ἔφερε τά πάνω κάτω. Λέω: «Τί ἐνοεῖτε;». Μοῦ λέει: «Τί νά σᾶς πῶ, μοῦ λέει. Ἄλλαξε ἐδῶ πέρα τήν σκέψη τῶν παιδιῶν». Ὄντας ἤδη ἀσθενής καί μπαινοβγαίνοντας στά νοσοκομεῖα καί στό ἐξωτερικό καί στήν Ἑλλάδα.

Τά ἔβλεπα ἐγώ ὅλα αὐτά καί λέω τά φουσκώνουνε, τά παραφουσκώνουν τώρα. Ἀλλά ἐγώ ἄρχισα νά παρακολουθῶ τήν δική του μεταμόρφωση. Ἔγραφε πάρα πολύ, ἔχει γράψει τρία μυθιστορήματα καί τά συζητούσαμε κιόλας πολλά ἀπ’αὐτά. Καί ἄρχισα νά μελετάω ἐγώ τά γραπτά μετά πού ἔφυγε, παρ’ ὅλο πού πολλά ἀπ’ αὐτά τά εἴχαμε ἐξαντλήσει σχεδόν σέ συζητήσεις. Κι ἔβλεπα μία μεταμόρφωση ἐκπληκτική.

Ντρέπομαι σάν φιλόλογος, διότι ποτέ δέν εἶχα ἐνσκήψει, ὅπως σᾶς λέω, στά πατερικά κείμενα, καί πού μέ βοήθησε πάρα πολύ τό ἔργο τοῦ π. Ἱερόθεου, τοῦ γιοῦ μου τό παράδειγμα, καί ἐν συνεχείᾳ οἱ πολύ καλοί φίλοι.

Ἔβλεπα μπροστά μου ἕνα ἄτομο νά μιλάη γιά μιά ἐσωτερική ἐλευθερία, νά τόν βλέπω ὅτι ἦταν ἐσωτερικά πλέον ἐλεύθερος, δέν τόν κρατοῦσε τίποτα οὔτε οἱ πόνοι, οὔτε τά θέλω, οὔτε οἱ ἐπιθυμίες του, δέν παραπονιότανε. Ἤτανε πάντα χαμογελαστός, ἤρεμος, νηφάλιος καί ἔλεγα: «Ρέ παιδί μου, σέρνεται αὐτό τό παιδί, τό σῶμα του πιά εἶναι ἕνα κουρέλι, ποῦ βρίσκει τήν δύναμη καί τά κάνει αὐτά;».

Τρία μαθήματα: Ἐλευθερία-Ἡσυχία-Ἀγάπη

Καί φεύγοντας ἀρχίζω νά μελετῶ καί μέσα ἀπ’ τά γραπτά του καί σημειώσεις πάρα πολλές νά βλέπω ἕναν ἄνθρωπο πού εἶχε ἐξελιχθῆ μπροστά στά μάτια μου σέ κάτι ἄλλο καί νά βγάζω τά συμπεράσματα ὅτι αὐτό τό παιδί μέ δίδαξε τρία πράγματα. 

Αὐτό πού λέμε κατάκτηση τῆς ἐσωτερικῆς ἐλευθερίας. Μέ δίδαξε τήν ἡσυχαστική μέθοδο, πού αὐτός δέν τήν ἔλεγε ἔτσι, ἀλλά τά μεγάλα διαλείμματα μέσα στή μέρα καί στή νύχτα τῆς ἡσυχίας καί τῆς προσευχῆς, ὅπου ἀπελευθερωνόταν ὁ νοῦς του καί, ὅπως λέω καί στό βιβλίο, ἐγώ πιστεύω συναντοῦσε τό Ἀπόλυτο συναντοῦσε τήν Ἀλήθεια, αὐτήν πού ψάχνει ὁ κάθε ἄνθρωπος. Καί μέ δίδαξε τήν ἀπέραντη βέβαια ἀγάπη, ἀλλά ὅλα αὐτά τά εἶχε κατακτήσει μέσα ἀπό τήν νοερά προσευχή.

Νηπτική ὀρθόδοξη παράδοση

Αὐτό πού λέγεται νοερά προσευχή καί πού ἀναλύεται σέ σύγχρονη γλώσσα ἑλληνική, γιατί ἔχω διαβάσει καί τά παλαιότερα πατερικά κείμενα, ἀναλύεται σέ σύγχρονη γλώσσα καί σέ βάθος ἀπό τόν πατέρα Ἱερόθεο, πού τά γραπτά του ἄρχισα μανιωδῶς νά διαβάζω τά βιβλία καί νά τά κάνω δῶρα σέ Γερμανούς ἀσθενεῖς, σέ Ἀμερικανούς, σέ Ἄγγλους, ὅπου βρισκόμουνα τά βιβλία στή γλώσσα πού εἶχαν μεταφραστῆ, τά ἔκανα δῶρο στίς βιβλιοθῆκες τῶν νοσοκομείων καί τά ἔδινα καί σέ ἀσθενεῖς καί οἱ ἀσθενεῖς βέβαια μοῦ λέγαν αὐτή ἡ ὀρθόδοξη… Ἔφτασε μία Τουρκάλα, νά τό πῶ ἔτσι ἁπλά, χωρίς νά εἶναι ἰδιαίτερα πιστή μουσουλμάνα, νά ρωτάη τόν Βραζιλιάνο καί νά τοῦ λέη: «Ραφαέλο εἶναι ἀλήθεια αὐτά πού λέει ἡ Μαρίνα;». Τῆς ἔκανα σχεδόν φροντιστήριο ἐπί μῆνες, γιατί μοῦ ἔβαζε ἐρωτήματα: ποιά εἶναι ἡ διαφορά μέ τούς προτεστάντες, τί εἶναι οἱ καθολικοί, ποιοί εἶστε ἐσεῖς, τί εἶναι τό ἕνα τί εἶναι τό ἄλλο γιατί εἶχε πέσει σέ μία συνάδελφό της ἡ ὁποία εἶχε παντρευτῆ ἕναν Ἀμερικανό καί τήν εἶχε κάνει προτεστάντισσα καί εἶχε τρελαθῆ ἡ κοπέλα. Μοῦ ἔλεγε, μοῦ κάνει πλύση ἐγκεφάλου νά πάω στόν προτεσταντισμό, ἀλλά ἐγώ θέλω νά μάθω τί εἶναι κατ’ ἀρχήν ὁ Χριστιανισμός. Καί κάναμε κάτι συζητήσεις μῆνες. Ἀφοῦ μοῦ ἔλεγε ὁ ἄντρας μου, ἄντε στό τέλος θά τήν βαπτίσης. Καί στό τέλος ἡ Σέλντα μοῦ λέει: «Ἂν αὐτή εἶναι ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη, ἐγώ, μοῦ λέει, θά διαλέξω νά βαπτιστῶ Χριστιανή Ὀρθόδοξη». Καί τώρα ἔχω ἐπιχειρήματα νά πάω στή φίλη μου καί νά τῆς πῶ τί γίνεται μέ τήν Ὀρθοδοξία.

Προκαλῶ συζητήσεις πού ἔχουν νά κάνουν μέ αὐτό πού λέμε ἐσωτερική ἐλευθερία. Τούς λέω, ὅλοι ἀναζητοῦμε, δέν εἶναι κακό, ἕνα σύστημα νέο διακυβέρνησης, ….πῶς θά ἀποτρέψουμε μέ ἕνα νέο σύστημα ἠθικῶν ἀξιῶν τήν περαιτέρω καταστροφή, ἴσως καί τήν παγκόσμια καταστροφή.

Θέλω νά σᾶς πῶ ὅτι τό ἔργο στή νέα γλώσσα, σύγχρονη, βαθειά, βαθυστόχαστη σκέψη, μέ βοήθησε πάρα πολύ. Γιατί εἶχα διαβάσει ἂς ποῦμε, νά σᾶς πῶ συγκεκριμένα γιά τήν ἠθική ἐλευθερία στά γραπτά τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου μισό αἰῶνα πρίν περίπου. Ἡ γλώσσα δέν γίνεται πολύ κατανοητή ἀπό τούς, νά τούς πῶ μέσα σέ εἰσαγωγικά, ἁπλούς Ἕλληνες ἤ καί διανοούμενους Ἕλληνες, δέν μποροῦν νά πιάσουν τό βαθύτερο νόημα. Τό πιάνουν, ἀλλά πιθανόν νά βροῦν ἐλαττώματα, νά βροῦνε προσκόμματα καί νά ἀρχίσουν συζητήσεις πού δέν θά ὁδηγήσουν πουθενά.

Ἐν πάσῃ περιπτώσει, τό ἔργο εἶναι τεράστιο. Νομίζω ὅτι δέν εἶναι τυχαῖο πού ἔχει μεταφρασθῆ σέ τόσες γλῶσσες σέ ὅλον τόν κόσμο. Ἐγώ τώρα κάνω διάλογο, ἂς ποῦμε μέ κάποιους Κινέζους, ἔχω πεῖ στόν πατέρα Ἱερόθεο, τό ψάχνουμε νά βροῦμε τήν ἄκρη γιά νά τό πάρουν τό ἔργο.

Τά στηρίγματα στήν μεγάλη δοκιμασία καί ἡ εὐγνωμοσύνη

Ἐγώ νομίζω ὅτι ἕνα τό παράδειγμα τό ζωντανό παράδειγμα τοῦ γιοῦ μου, ἕνα ἡ μελέτη μου, πού ντρέπομαι σάν φιλόλογος, διότι ποτέ δέν εἶχα ἐνσκύψει, ὅπως σᾶς λέω, στά πατερικά κείμενα, καί πού μέ βοήθησε πάρα πολύ τό ἔργο τοῦ π. Ἱερόθεου, τοῦ γιοῦ μου τό παράδειγμα, καί ἐν συνεχείᾳ οἱ πολύ καλοί φίλοι. Εὐτυχῶς εἶμαι, μπορῶ νά πῶ σέ αὐτόν τόν τομέα πάρα πολύ τυχερός ἄνθρωπος, γιατί μέ ἀγκάλιασαν, (ἀπό μικρά παιδάκια), καί ἔκανα παρέα καί μέ ἑτερόκλητα στοιχεῖα καί πολλές φορές μοῦ ἔλεγαν πῶς κάνεις παρέα μέ αὐτόν. Μοῦ τό δίδαξε ὁ πατέρας μου. Ὁ πατέρας μου μοῦ εἶχε πεῖ καί τόν ζητιάνο καί τόν τσιγγάνο νά τόν βλέπης τό ἴδιο, δέν ἔχει τίποτε ὁ ἕνας πού νά μήν τό ἔχη ὁ ἄλλος. Καί μέ εἶχε ἤδη ἀπαλλάξει ἀπό ἕνα ἄγχος, ἀπό τήν τυπικότητα… ὁπότε εἶχα γνωρίσει πάρα πολύν κόσμο. Εἶμαι πολύ τυχερή πού ὅλον αὐτόν τόν κόσμο ἀπό τά παιδικά μου χρόνια, τά γυμνασιακά, τά πανεπιστημιακά, καί μετά τόν κράτησα. Ἔχω πολλούς φίλους οἱ ὁποῖοι μοῦ συμπαραστάθηκαν ἀπεριόριστα, χωρίς νά λογαριάζουν κανένα κόστος, μέ στήριξαν μέσα στήν τρέλα μου, πού ἤθελα νά φύγω ἀπό αὐτήν τήν ζωή, ὅταν ἔχασα τό παιδί μου. Δέν πῆρα οὔτε μισό φάρμακο, ἡ ἀγάπη τους μέ στήριξε καί λέω ὅτι ἀπό δῶ καί πέρα ὅσο ζῶ δέν φτάνει αὐτή ἡ ζωή γιά νά ἀνταποδώσω τήν τεράστια εὐγνωμοσύνη γιά τήν ἀγάπη πού πῆρα ἀπό αὐτόν τόν κόσμο.

Παραδοσιακές σχέσεις καί κρίση

Θέλω ὅμως νά σᾶς πῶ καί κάτι ἄλλο, πού νομίζω γιά αὐτό ἀξίζει. Εἶχα ἕναν δισταγμό νά ἔρθω νά μιλήσω, ἀλλά μιά ἄλλη, μιά δεύτερη καί τρίτη σκέψη μοῦ λέει ὅτι πρέπει, γιατί τό εἶδα καί σάν ἐκπαιδευτικός σάν ἕνα σύν, ἕνα καθῆκον δηλαδή πού ἀπό τήν στιγμή πού κάποιος μέ καλεῖ πρέπει νά τό κάνω, πρέπει νά τό πῶ. 

Θέλω νά πῶ τό ἑξῆς: Στήν κρίση πού περνάει ἡ Ἑλλάδα καί ὄχι μόνο μέ μιά ἀπεριόριστη χωρίς ἠθικά ὅρια ἐλευθερία πού ζήσαμε μέ ὑλικά θέλω, μέ ἐπιθυμίες, μέ φιλοδοξίες, μέ φιλαυτία πού λέει ἡ Ἐκκλησία μας ἔχουν ὁδηγήσει στήν καταστροφή, ἐντελῶς ὅμως, τῶν κοινωνικῶν σχέσεων τῶν ἀνθρώπων. Εἴδατε πού λέμε καμιά φορά καταστράφηκε ὁ κοινωνικός ἱστός τί θά πῆ καταστράφηκε ὁ κοινωνικός ἱστός. Οἱ παραδοσιακές κοινωνικές σχέσεις, οἰκογενειακές σχέσεις, ἔχουν τσαλαπατηθῆ. Ἡ μεταμοντέρνα νεωτερική ἐποχή, ὅπως ἀναλύουν οἱ εἰδικοί καί ἡ κοινωνική ἐπιστήμη κλπ, ὑποδούλωσαν τόν ἄνθρωπο καί τοῦ ἔστρεψαν τήν προσοχή κυρίως στά ὑλικά ἀγαθά, στίς ὑλικές ἀπολαύσεις, στίς καταχρήσεις, μέ ἀποτέλεσμα ὁ ἄνθρωπος πλέον νά μήν εἶναι ἐλεύθερος. Δέν εἶναι ἐλέυθερος. Καί ἔχουμε φθάσει σέ ἕνα ἀδιέξοδο λόγῳ καί τῆς πολιτικῆς τοῦ ἀκραίου φιλελευθερισμοῦ, αὐτό πρέπει νά τό πῶ, ὅπου ἔχουμε κληθῆ τώρα νά ξανασκεπτόμαστε τί πῆγε στραβά, γιατί δέν αἰσθανόμαστε ἐλεύθεροι, γιατί οὐσιαστικά εἴμαστε ὑπόδουλοι. Πῶς μποροῦμε νά λύσουμε, νά βροῦμε ἕνα νέο σύστημα ἠθικῶν ἀξιῶν, νά ξαναβάλουμε τίς ἠθικές ἀξίες στή ζωή μας κλπ

Ἀπαραίτητες οἱ Θεολογικές συζητήσεις

Καί γίνονται ἀτέλειωτες συζητήσεις σέ ὅλους τούς κύκλους, ὅλης τῆς διαστρωμάτωσης τῆς χώρας μας, τῆς Ἑλλάδας, ἀλλά παρατήρησα ὅτι μέσα ἀπό ὅλες αὐτές τίς συζητήσεις λείπει ὁ Θεός. 

Ἐγώ δέν λείπω ποτέ ἀπό αὐτές τίς συζητήσεις, γιατί, ὅπως σᾶς εἶπα ἔχω φίλους πού ἀκόμα εἶναι δραστηριοποιημένοι παντοῦ, θέλουν τό καλό τῆς πατρίδας μας, θέλουν τό καλό τῆς Ἑλλάδας, παλεύουν ὁ καθένας ὅπως αὐτήν τήν στιγμή τό ἐννοεῖ. Ἐγώ ὅμως σέ αὐτές τίς συζητήσεις πλέον βάζω τό θέμα Θεός. Προκαλῶ θεολογικές συζητήσεις. Προκαλῶ συζητήσεις πού ἔχουν νά κάνουν μέ αὐτό πού λέμε ἐσωτερική ἐλευθερία. Τούς λέω, ὅλοι ἀναζητοῦμε, δέν εἶναι κακό, ἕνα σύστημα νέο διακυβέρνησης, νέων ἠθικῶν ἀξιῶν, θέλουμε τήν τιμωρία τῶν νόμων, θέλουμε τήν κάθαρση, θέλουμε πάταξη τῆς διαφθορᾶς, ὅλοι τά θέλουμε, ὅλοι οἱ Ἕλληνες αὐτό λέμε καί ὅλοι συζητᾶμε πολιτικά καί ὅλοι συζητᾶμε πῶς θά ἀποτρέψουμε μέ ἕνα νέο σύστημα ἠθικῶν ἀξιῶν τήν περαιτέρω καταστροφή, ἴσως καί τήν παγκόσμια καταστροφή. Πῶς θά ἀποτρέψουμε τό ἐπερχόμενο, ἀποκαθιστώντας ὑλικά πάλι τήν ζωή μας, ὅπως ἦταν μέσα ἀπό ἕνα ἄλλο σύστημα ἠθικῶν ἀξιῶν;

Θεωρῶ, λοιπόν, ὅτι εἶναι μιά μεγάλη εὐκαιρία μέ αὐτό πού περνᾶμε σήμερα … νά βάλουμε στήν ζωή μας τόν Θεό καί νά μαρτυροῦμε μέ τό δικό μας παράδειγμα καί γιά αὐτό ἀπαιτεῖται, πιστεύω, καί γνήσια μετάνοια, εἰλικρινής μετάνοια καί ταπείνωση.

Ἐγώ τούς λέω, ὅπως σᾶς εἶπα βάζω μέσα σέ αὐτές τίς συζητήσεις καί τόν Θεό, καί πιστεύω ὅτι ἀποτελεῖ πλέον εὐκαιρία γιά ὅσους τοὐλάχιστον προσπαθοῦν, γιατί εἶναι μιά συνεχής προσπάθεια καί νά κρατηθῆς ἐσωτερικά ἐλεύθερος καί νά ἔχης μιά ἡσυχαστική μέθοδο προσευχῆς καί νά εἶσαι σέ μιά διαρκῆ ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό. Δηλαδή ἐγώ πολλές φορές σέ ἀδιέξοδο λέω: «Θεέ μου, ξέρεις ἐγώ ἔφτασα μέχρις ἐδῶ, ἀνάλαβέ το Σύ. Δέν μέ νοιάζει τί θά κάνης. Ἀνάλαβέ το Ἐσύ, δέν εἶμαι τεμπέλα, δέν εἶμαι ἄτομο ἀδιάφορο, ἀλλά ἐγώ μέχρι ἐδῶ φτάνω. Ἀνάλαβέ το Ἐσύ καί ὅ,τι νομίζεις κάνε». Ἀλλά αὐτό σέ καθημερινή βάση ἀπαιτεῖ τεράστια προσπάθεια, τεράστιο ἀγώνα γιά νά κρατηθῆς, χωρίς αὐτό νά σημαίνη ὅτι δέν δρᾶς καί δέν ζῆς καί δέν δουλεύεις καί δέν συμπάσχεις καί δέν βοηθᾶς καί δέν καί δέν…

Ἀνάγκη μετάνοιας, προσωπικῆς ὁμολογίας καί μαρτυρίας

Θεωρῶ, λοιπόν, ὅτι εἶναι μιά μεγάλη εὐκαιρία μέ αὐτό πού περνᾶμε σήμερα νά μαρτυρήσουμε ὁ καθένας μέ τό δικό του παράδειγμα ὄχι ὅτι τά λόγια πολλές φορές δέν ἀξίζει νά τά χρησιμοποιοῦμε καί νά τά λέμε, ἀλλά νά βάλουμε στήν ζωή μας τόν Θεό καί νά μαρτυροῦμε μέ τό δικό μας παράδειγμα καί γιά αὐτό ἀπαιτεῖται, πιστεύω, καί γνήσια μετάνοια, εἰλικρινής μετάνοια καί ταπείνωση. Δέν μπορεῖς μέ ἕνα ὕφος ξερόλα καί πολιτικοῦ λόγου, νά λές ἐσύ: ἐγώ τά ξέρω ὅλα καί ἐγώ θά λύσω τά προβλήματα. Αὐτά πλέον γιά μένα εἶναι ψεύτικα, πῶς νά τό πῶ. Καί πιστεύω ὅτι ἔτσι θά βροῦμε τήν δύναμη πρῶτα ἀπο ὅλα νά ξεκινήσουμε ἀπό τούς ἴδιους τούς ἑαυτούς μας, νά μεταμορφωθοῦμε ἐμεῖς καί νά μεταμορφωθοῦμε σέ καινούργιους ἀνθρώπους. 

Καί ἐγώ πού σᾶς μιλάω τώρα τρέμω γιά κάποια πράγματα, καί κάθε φορά πάω σέ μιά γωνιά καί λέω: «Κάτσε Μαρίνα, ἠρέμησε, προσευχήσου». Λέω: «Θεέ μου, βοήθησέ με, ἠρέμησέ με, ἰσορρόπησέ με, φώτισέ με, μή φύγω, μην ξεφύγω, μήν πάρουν ἀέρα τά μυαλά μου, μή σκορπίσουν». 

Καί ἐπαναλαμβάνω τώρα δύο φράσεις ἐδῶ: ὅτι ἡ ἀληθινή ὀρθόδοξη ψυχοθεραπεία ἔχει σίγουρα κοινωνικές συνέπειες, ἀφοῦ ὅσοι θεραπεύονται εἶναι οἱ πραγματικοί μυστικοί ἀδένες μέσα στήν κοινωνία (π. Ἱερόθεος ἀπό τό τελευταῖο του βιβλίο).

Τά θέματα συζήτησης τῶν Νεοελλήνων

Τό χρέος μας, ἰδιαίτερα σάν γονεῖς, σάν ἐκπαιδευτικοί, ἐγώ μιλῶ καί ἀπό τήν θέση τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, εἶναι ὅτι πρέπει πλέον νά μεταδίδουμε τήν διαπιστευμένη πνευματικότητα, αὐτό πού λέει ὁ ὁρισμός, στά παιδιά μας, στούς φίλους μας, στίς ταβέρνες στίς παρέες, ὅπου καί νά βρισκόμαστε. Νά μή φοβόμαστε καί νά μήν ντρεπόμαστε.

Διότι οἱ Ἕλληνες ὅλοι, ὅπου καί νά πᾶς θά ξεκινήσουν πολιτική συζήτηση μέ μεγάλη εὐκολία καί μέ χιοῦμορ καί μέ σκωπτικό τρόπο καί μέ σοβαρό, καί δέν τολμοῦμε νά συζητήσουμε θεολογικά θέματα. Φοβόμαστε μήν μᾶς προσάψουν τήν ταμπέλα τοῦ θρησκόληπτου, τοῦ ἀφελῆ, τοῦ προβληματικοῦ, τοῦ καθυστερημένου, τοῦ φανατισμένου.

Ἡ μεταμοντέρνα νεωτερική ἐποχή, ὅπως ἀναλύουν οἱ εἰδικοί καί ἡ κοινωνική ἐπιστήμη κλπ, ὑποδούλωσαν τόν ἄνθρωπο καί τοῦ ἔστρεψαν τήν προσοχή κυρίως στά ὑλικά ἀγαθά, στίς ὑλικές ἀπολαύσεις, στίς καταχρήσεις, μέ ἀποτέλεσμα ὁ ἄνθρωπος πλέον νά μήν εἶναι ἐλεύθερος.

Καί φυσικά θέλει μιά διάκριση καί φυσικά θέλει μιά προσοχή καί φυσικά θέλει ἕνα μέτρο καί πάνω ἀπό ὅλα μέ μία ἀνάλογη γλώσσα. Διαφορετικά ἔτσι ὅπως εἶναι σήμερα ἄρρωστος ὁ Ἕλληνας ἤ ὁ περισσότερος κόσμος, νά τό πῶ στήν ἁπλή λαϊκή γλώσσα σαλταρισμένος, παραμιλάει ὁ κόσμος. Ἴσως ἐδῶ στήν ἐπαρχία, καί στήν Κρήτη πού κατεβαίνω, δέν εἶναι τόσο ἔντονο, στήν Ἀθήνα εἶναι…

Ἐμεῖς κάνουμε καί μιά ψυχοθεραπεία καί μέσα ἀπό τήν δουλειά μας, ὅταν ἔρχονται διάφοροι γονεῖς καί μᾶς βάζουν χιλιάδες προβλήματα. Ἐγώ βρίσκω πάντα μία μικρή εὐκαιρία, ἀνάλογα μέ αὐτά πού θά μοῦ πῆ ὁ ἄλλος, δέν ἔχω ἕνα ποίημα ἕτοιμο, οὔτε βάζω κασέτα, νά πῶ τό κατεβατό, αὐτό δέν εἶναι καί στόν χαρακτήρα μου, πιάνομαι ἀπό τό παραμικρό γιά νά πάω νά θίξω αὐτό πού εἴπατε πρίν τήν χαμένη μας πνευματικότητα, πού τήν ἔχει ξεχάσει ὁ κόσμος, τήν ἔχει ἀφήσει, δέν ξέρω.

Τό παιδί – ἄγγελος τοῦ Θεοῦ στήν ζωή της

Τό γιατί ὑπάρχουμε, τί δίνει νόημα στήν ζωή μας, ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ὕπαρξής μας ἐμένα μοῦ τό δίδαξε αὐτό τό παιδί. Καμιά φορά λέω ἦρθε ἄγγελος ἦταν, ὁ Θεός μοῦ τόν ἔστειλε ἐπίτηδες, ἐπειδή βασανίζομαι ἀπό μικρό παιδί καί δέν μπορῶ νά βρῶ τήν ἀλήθεια καί δέν ἤξερα τόν δρόμο καί δέν… Μοῦ τόν ἔστειλε νά μοῦ λύση αὐτό τό πρόβλημα, νά τό πῶ ἔτσι ἁπλά, νά μέ διδάξη, νά μάθω γιατί ζοῦμε καί ἐδῶ χρησιμοποιῶ λίγο παραφρασμένα λόγια πού ὑπάρχουν καί στά πατερικά μας κείμενα καί στά βιβλία τοῦ Σεβ. Ἱεροθέου, ἀλλά ἀναζήτησα καί σέ ἄλλους συγγραφεῖς, τόν Louis, τόν Κάλλιστο Γουέρ κ.ἄ., οἱ ὁποῖοι ὅλοι τονίζουν ὅτι ὑπάρχουμε γιά νά ζοῦμε μία ἀγαπητική ἀνταποδοτική σχέση μέ τόν κόσμο γύρω μας, νά δημιουργοῦμε καί νά ἀγαπᾶμε. Πλαστήκαμε μέ τό κατ’ εἰκόνα καί βαδίζουμε στό καθ’ ὁμοίωση. Αὐτό τό νόημα τῆς ὕπαρξής μας, ἔπρεπε νά ζήσω αὐτό πού ἔζησα γιά νά τό ἀνακαλύψω, νά πειστῶ γιά τήν αἰωνιότητα, γιατί ἤμουν ἕνας ἄπιστος Θωμᾶς, μοῦ δινόταν κάποιες χάρες καί ἔλεγα: Ναί, ἐντάξει, ἀπόδειξέ μου το. Μόνο πού τό λέω τώρα ἀνατριχιάζω. Γινόταν κάτι καί ἔλεγα, ἐντάξει, ἀπόδειξη, καί μοῦ ἐρχόταν ἡ ἀπόδειξη καί μοῦ ἐρχόταν μέσω τρίτων προσώπων, ἀπό πρόσωπα ἀνέλπιστα. Ὅμως ἔλεγα, ὄχι, καί ἄλλη ἀπόδειξη. Ντρέπομαι πού τό λέω αὐτήν τήν στιγμή, ἀλλά τά ἔζησα αὐτά τά πράγματα καί δέν μπορῶ νά μήν τό πῶ. Δέν θά ἔλεγα ἀλήθεια, ἄν δέν τά πῶ. 

Πιστεύω, λοιπόν, ὅτι ἐγώ πῆρα ἀπαντήσεις. Ὁ ἀγώνας δέν σταματάει ἐδῶ, συνεχίζεται. Τό νόημα τῆς ἀγάπης κατάλαβα εἶναι ὅτι εἶναι πνευματικό, ὅτι δέν ἔχει νά κάνη οὔτε μέ ἁπλό συναίσθημα οὔτε μέ ὑλικό δοῦναι καί λαβεῖν, δέν εἶναι φθαρτό, δέν εἶναι ὑλικό, εἶναι πνευματικό, εἶναι ἄϋλο, εἶναι καρδιακό, εἶναι παντοτινό, ἄπειρο, εἶναι συνδεδεμένο μέ αὐτό πού λέμε Θεός. Ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη καί ἡ ἀγάπη εἶναι Θεός.

Αὐτά ἤθελα νά σᾶς πῶ. …

Ἀλλά θέλω ἄλλη μιά φορά νά εὐχαριστήσω καί νά σᾶς πῶ ὅτι, νά τό πῶ ἔτσι ἀνοικτά –συγγνώμη εἶστε πολλοί Κληρικοί ἐδῶ– ἀλλά πολύ λίγους διακρίνουμε σήμερα μέσα στήν Ὀρθοδοξία πού πραγματικά πνευματικά στέκονται δίπλα στόν κόσμο καί βοηθᾶνε μέ τό νόημα αὐτό πού ἐγώ κατάλαβα, ἔζησα καί ἐκφράζει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἡ ὀρθόδοξη ψυχοθεραπευτική μέθοδος, νά τό πῶ ἁπλά. Καί ἐσεῖς ἐδῶ στήν Ναύπακτο εἶστε τυχεροί. Αὐτό ἔχω νά πῶ: Εἶστε πάρα πολύ τυχεροί. Μέσω φίλων μου γνώρισα τόν π. Ἱερόθεο καί μαζί μέ αὐτόν καί ἄλλους Κληρικούς καί νομίζω ὅτι εἶστε πολύ τυχεροί νά ἔχετε κοντά σας ἀνθρώπους πού… ὄχι μόνον τοπικά, ἐγώ πιστεύω αὐτή τήν στιγμή σέ ὅλη τήν Ὀρθοδοξία εἶναι ἐλάχιστοι. Τό πιστεύω, τό λέω καί ὅπου τούς ἔχουμε, πρέπει νά προσέχουμε.

Εὐχαριστῶ.

τῆς Μαρίνας Λασηθιωτάκη, Φιλολόγου-συγγραφέως

(Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία)

Αναδημοσίευση από: Εκκλησιαστική Παρέμβαση