Η ΒΛΑΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΜΠΟΣΧΟΙΝΙ... http://www.agioritikovima.gr

  Γράφει ο σοφός και ενάρετος κληρικός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, πως του έλεγε κάποιος:

«Πάτερ, ένα περίεργο πράγμα. Πάω να βιδώσω μια βίδα, δεν βιδώνει. Προσπαθώ, προσπαθώ, προσπαθώ, δεν βιδώνει. Άμα πω μια βλαστήμια, βιδώνει αμέσως»! «Είναι πολύ απλό και ευεξήγητο αυτό που συμβαίνει», διευκρινίζει ο π. Επιφάνιος. «Δεν εμποδίζει τη βίδα κάποιο φυσικό αίτιο, αλλά κάτι άλλο, παραπέρα: η δαιμονική ενέργεια. Για να κάνει τον άνθρωπο να βλαστημήσει. Απ’ τη στιγμή που θα γίνει αυτό, η δαιμονική ενέργεια φεύγει απ’ τη βίδα και υποδουλώνει τον άνθρωπο. Τί να την κάνει τη βίδα πια; Γι’ αυτό και αυτή βιδώνει τότε μια χαρά. Αντί να βλασφημήσεις», καταλήγει ο π. Επιφάνιος, «δεν λες εκείνη την ώρα, κάνοντας το σημείο του σταυρού, ‘πίσω μου σ’ έχω, σατανά’ ή ‘Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με’; Να δεις, δεν θα βιδώσει η βίδα»;
Πόσο εύκολα καταφεύγουμε στην κάκιστη συνήθεια της βλαστήμιας, όταν κάτι δεν μας πάει καλά! Μήπως έτσι λύνουμε το πρόβλημα; Όχι βέβαια, απλώς το περιπλέκουμε περισσότερο. Γιατί στην τρέχουσα δυσκολία μας προσθέτουμε και την παρέμβαση του διαβόλου. Και με τη δική του επιρροή και ενέργεια τί καλό μπορούμε να περιμένουμε; Όμως μπορούμε σε κάθε στιγμή, και ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε ψυχική αναστάτωση (από στενοχώρια, θυμό, αγωνία, φοβία, άγχος και άλλα πολλά), να επαναλαμβάνουμε αδιάκοπα μέσα μας τις σύντομες προσευχές προς το Χριστό και την Παναγία: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλόν» – «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς». Ο άγιος Ιωάννης, συγγραφέας της Κλίμακος, συμβουλεύει: «Ονόματι Ιησού μάστιζε πολεμίους». Με το όνομα του Ιησού να μαστιγώνεις τους εχθρούς σου (=τους δαίμονες).
Έτσι εφαρμόζουμε εμπράκτως την προτροπή του Ευαγγελίου: «Αδιαλείπτως προσεύχεσθε». Αν έχουμε μάλιστα κα κομποσχοίνι (πράγμα που έγινε και πολύ της μόδας τελευταία), μπορούμε να το χρησιμοποιούμε ανάλογα. Δεν είναι κάτι μαγικό το κομποσχοίνι για να μας ωφελεί και να μας προστατεύει από μόνο του. Αξία έχει μόνο, όταν γίνεται μέσο προσευχής. Η χρήση του είναι απλούστατη: το κρατάμε στο χέρι περνώντας με τα δάχτυλά μας έναν-έναν τους κόμπους του, λέγοντας στον καθένα μια φορά την προσευχή, που αναφέραμε, προς το Χριστό ή την Παναγία. Το χρησιμοποιούμε, γιατί την ώρα της προσευχής ο διάβολος συγκεντρώνει πάνω μας όλη τη δύναμη πυρός που διαθέτει, για να δημιουργεί στο νου μας αντιπερισπασμό. Γι’ αυτό, όπως λέει και ο αββάς Αγάθων στο Γεροντικό, «το να προσεύχεσαι, χρειάζεται αγώνα μέχρι την τελευταία σου πνοή».
Στην περιστολή των περισπασμών του νου εν ώρα προσευχής βοηθάει σημαντικά και το κομποσχοίνι. Και πρέπει να το αξιοποιούμε δεόντως, αντί να το έχουμε περασμένο απλώς γιο στολίδι στο χέρι μας.
Το κομποσχοίνι λοιπόν για την προσευχή! Και η προσευχή για τη λύση των δυσκολιών, μικρών και μεγάλων. Μακριά από την εύκολη «λύση» της βλαστήμιας.

Πρωτ. Δ. Μ.
(«Λυχνία» Νικοπόλεως, Οκτώβριος 2011)

kΑΤΗΛΛΑΓΗΜΕΝ ΤΩ ΘΕΩ ΔΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΑΥΤΟΥ (Θεολογικό σχόλιο στην ιλαστήρια Θυσία του Χριστού)

ΚΑΤΗΛΛΑΓΗΜΕΝ ΤΩ ΘΕΩ

ΔΙΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΥΙΟΥ ΑΥΤΟΥ

(Θεολογικό σχόλιο στην ιλαστήρια Θυσία του Χριστού)

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ

Θεολόγου – Καθηγητού

     Η Σταυρική Θυσία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού αποτελεί το κορυφαίο κεφάλαιο στη διαδικασία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Διότι μυστηριωδώς πως, την αγία εκείνη Παρασκευή της σταυρώσεως, συντελέσθηκε στον φρικτό Γολγοθά η καταλλαγή ανθρώπου και Θεού, αυτό που δεν κατόρθωσαν να πραγματοποιήσουν οι αναρίθμητες θυσίες του προχριστιανικού παρελθόντος. Ο Χριστός "άπαξ περί αμαρτιών απέθανεν, δίκαιος υπέρ αδίκων, ίνα ημάς προσάγη τω Θεώ" (1 Πετρ.3:18) γενόμενος ο ίδιος "αντίλυτρον υπέρ πάντων" (1 Τιμ.2:6), "παρέδωκεν εαυτόν υπερ ημών προσφοράν και θυσίαν τω Θεώ εις οσμήν ευωδίας" (2 Πετρ.2:2).

     Αιτία της θείας Θυσίας υπήρξε αναμφίβολα η ανθρώπινη ανταρσία κατά του Θεού και η κυριαρχία του κακού στην ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος ως τέλειο και ελεύθερο δημιούργημα του Θεού, κάνοντας κακή χρήση του αυτεξουσίου του, ξέπεσε από τον ανοδικό του προορισμό και έφτασε μέχρι τις εσχατιές της πτώσης (Γεν.κεφ.3). Η μεταστροφή του ήταν αδύνατη διότι η φύση του είχε φθαρεί σε βαθμό τέτοιο, ώστε δεν μπορούσε ο ίδιος με τις δικές του δυνάμεις να αυτολυτρωθεί. Η ενοχή του απέναντι στο Θεό ήταν τόσο μεγάλη ώστε μόνο ο θάνατός του μπορούσε να διορθώσει αυτή την ανταρσία και την ύβρη. Με αυτή όμως τη λογική έπρεπε να πεθάνει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος προκειμένου να εκλείψει μαζί του η  αμαρτία και το κακό. Γι' αυτό ο άνθρωπος μέσα στη σκοτοδίνη της αμαρτίας εφεύρε ως αντίδοτο την έννοια της θυσίας ως αντιπροσωπευτικό θάνατο εξιλέωσης απέναντι στο δίκαιο Θεό. Έτσι καθιερώθηκαν στην αρχή οι ανθρωποθυσίες, όπου το χύσιμο του πολυτίμου αίματος μέλους της κοινότητας έτρεφε την ψευδαίσθηση ότι εξευμενίζονταν το θείο. Αργότερα με την πρόοδο του ανθρωπίνου πνεύματος αντικαταστάθηκε η ανθρωποθυσία με τη ζωοθυσία, πιστεύοντας ότι το αίμα του θυσιαζομένου ζώου μπορεί να φέρει την καταλλαγή με το Θεό (Λευιτ.14:11).

        Οι θυσίες έλαβαν σπουδαία θέση στη ζωή του προχριστιανικού ανθρώπου και γι' αυτό γύρω από τις τελετουργίες αυτών αναπτύχθηκε οργανωμένο θρησκευτικό σύστημα και ιερατείο.  Οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να μείνουν έξω από αυτή την πρακτική. Η μωσαϊκή θρησκεία έδινε ιδιαίτερη σημασία στις τελετουργίες των θυσιών (Λευιτ.14:11). Οι ιερείς και ιδιαίτερα ο αρχιερεύς ήταν ο "ενδιάμεσος" μεταξύ του λαού και του Θεού (μεσίτης).  Ενδιαφέρον είχε η ιλαστήρια θυσία του τράγου κατά την ημέρα του Εξιλασμού, με το αίμα του οποίου ραντίζονταν ο λαός, ως ιλασμός των αμαρτιών του (Λευιτ.16:18, Εβρ.9:7).

       Η αναποτελεσματικότητα όμως των θυσιών ήταν συνείδηση όλου του προχριστιανικού κόσμου, γι' αυτό και ήταν επαναλαμβανόμενες. Οι μεσίτες ιερείς δεν ικανοποιούσαν την ανάγκη της συνδιαλλαγής με το Θεό. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να παρακμάσουν στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια όλες οι παραδοσιακές θρησκείες και να παραχωρήσουν τη θέση τους σε άλλες μυστηριακές και παράλογες λατρείες (Ίσιδος, Κυβέλης, Μίθρα, κλπ), αναζητώντας εναγωνίως οι άνθρωποι  την πραγματική λύτρωση.

      Οι θυσίες αυτές υπήρξαν τύποι της Μεγάλης Σταυρικής Θυσίας του Χριστού, όπως και οι ιερείς υπήρξαν τύποι του Μεσίτη Χριστού (Εβρ.4:14). Ο Κύριος Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος αληθινός σωτήρας, ο Οποίος απεστάλη από το Θεό Πατέρα για να λυτρώσει πραγματικά και μόνιμα το ανθρώπινο γένος, ως αποτέλεσμα της άμετρης αγάπης Του (Ιωάν.3:15). Επιτέλεσε το σωτήριο επί γης έργο Του, όπως είναι γνωστό, δια του τρισσού αξιώματός Του, του προφητικού, του βασιλικού και του αρχιερατικού.

         Το αρχιερατικό αξίωμα ασκήθηκε με τη Σταυρική επί του φρικτού Γολγοθά Θυσία Του. Την αναποτελεσματικότητα των ανθρωπίνων θυσιών, ότι "αδύνατον αίμα

τράγων και ταύρων αφαιρείν αμαρτίαις" (Εβρ.10:4), ήρθε να αντικαταστήσει η υπέρτατη Θυσία του Χριστού, ως η μόνη αληθινή, δεκτή από το Θεό και αποτελεσματική θυσία. Ο Ιησούς Χριστός μόνος Αυτός "δύναται τοις πειραζομένοις βοηθήσαι" (Εβρ.2:18) διότι είναι αληθινός Θεός, "απαύγασμα της δόξης" του Θεού (Εβρ.1:3). Προκειμένου να ιερουργήσει την ανθρώπινη σωτηρία κατέστη μέγας και αιώνιος αρχιερεύς "κατά την τάξιν Μελχισεδέκ" (Εβρ.5:6) Η δική του ιεροσύνη είναι ασύγκριτα ανώτερη από την ααρωνική, καθότι εκείνη υπήρξε, όπως είπαμε, τύπος και σκιά της ιεροσύνης Αυτού και η οποία ιερουργούσε αιματηρές αναποτελεσματικές ζωοθυσίες, μη μπορώντας "αφερείν αμαρτίας" (Εβρ.10:4).

        Ο Κύριος Ιησούς Χριστός ιερούργησε πάνω στο φρικτό Γολγοθά την αληθινή και αποτελεσματική θυσία για την πραγματική και μόνιμη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. "Χριστός δε παραγενόμενος αρχιερεύς των μελλόντων αγαθών δια της μείζονος σκηνής, ου χειροποιήτου, τούτ' έστιν ου ταύτης της κτίσεως, ουδέ δι' αίματος τράγων και μόσχων, δια δε του ιδίου αίματος εισήλθεν εφάπαξ εις τα Άγια, αιωνίαν λύτρωσιν ευράμενος" (Εβρ.9:11-12). Ως ιερείο άμωμο έθυσε τον ίδιο Του τον εαυτό, "περί αμαρτίας προσφορά" (2 Κορ.5:21) πάνω στον τελειότερο και  ιερότατο βωμό, τον Σταυρό και το εκχυθέν τίμιο αίμα Του το "περί πολλών εκχυνόμενον" (Ματθ.26:28), απέπλυνε τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων όλων των εποχών. Στο εξής "ηγιασμένοι εσμέν δια της προσφοράς του σώματος του Χριστού εφάπαξ… αυτός δε μίαν υπέρ αμαρτιών προσενέγγας θυσίας εις το διηνεκές… μία γαρ προσφορά τετελείωκεν εις το διηνεκές τους αγιαζομένους" (Εβρ.10:10-14).

       Η Μεγάλη Θυσία του Χριστού κατήργησε όλες τις άλλες θυσίες, ακόμα και τις θυσίες του Νόμου της Παλαιάς Διαθήκης. Δεν είναι τυχαίο το σχίσιμο του καταπετάσματος του Ναού την ώρα που εξέπνευσε ο Κύριος επί του Σταυρού και αποκαλύφτηκαν τα Άγια των Αγίων. (Ματθ.27:51, Λουκ.23:45). Δεν είναι επίσης τυχαία η καταστροφή του Ναού από τους Ρωμαίους το 70 μ.Χ. και η οριστική παύση των θυσιών μέχρι σήμερα! Η αποστολή του Ιουδαϊσμού, του Ναού και των θυσιών είχε ολοκληρωθεί την ημέρα εκείνη.

        Η ουσία της Σταυρικής Θυσίας του Χριστού είναι για την Ορθόδοξη διδασκαλία ακατανόητη  στον ανθρώπινο νου. Αποτελεί μέγα μυστήριο, του οποίου μόνο τα σωτήρια αποτελέσματα μπορούμε να δούμε. Αντίθετα η αιρετική ετεροδοξία, προσπάθησε λανθασμένα να κατανοήσει αυτό το μυστήριο. Η παποσύνη την κατανόησε με ενδοκοσμική νομικίστικη έννοια, διδάσκοντας ότι η θυσία του Χριστού έγινε για να ικανοποιηθεί η θεία δικαιοσύνη, η οποία προσβλήθηκε εξαιτίας της πτώσεως του ανθρωπίνου γένους! Ο προτεσταντισμός διδάσκει τη βλάσφημη θεωρία ότι ο Χριστός κατέβαλε στο διάβολο το αίμα Του, ως λύτρο, για  την εξαγορά των ανθρώπων από αυτόν!

        Η Μεγάλη Σταυρική Θυσία του Χριστού εγκαινίασε μια νέα εποχή για τους πιστούς Του. Δι' αυτής επιτεύχθηκε η πολυπόθητη καταλλαγή μεταξύ αυτών και του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο μεγάλος σύνδεσμος μεταξύ αυτών των δύο (Εφ.2:13), ο αληθινός μεσίτης (1Τιμ.2:5), ο Οποίος μεσιτεύει αδιάκοπα στον Πατέρα για όλους όσους επικαλούνται το άγιο όνομά Του. Η άπαξ συντελεσθείσα υπέρτατη Θυσία επαναλαμβάνεται στα ιερά θυσιαστήρια των Ορθοδόξων Εκκλησιών εις το διηνεκές για τον αγιασμό και τη σωτηρία των πιστών (Λουκ.22:20), ως η σπουδαιότερη λατρευτική πράξη της Εκκλησίας μας.

        Η Μεγάλη Παρασκευή είναι για μας τους ορθοδόξους η ιερότερη μέρα, διότι κατ' αυτήν συνήφθη η νέα διαθήκη μεταξύ Θεού και ανθρώπου δια του τιμίου αίματος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού (Εβρ.8:15), συντελέσθηκε η απολύτρωση και άνοιξε διάπλατα ο δρόμος για την αιώνια ζωή. Δια της υπερτάτης Θυσίας Του  "εχθροί όντες κατηλλάγημεν τω Θεώ δια του θανάτου του υιού αυτού" (Ρωμ.5:10). Στο εξής ο αναγεννημένος "εν τω αίματι του Χριστού" (Εφ.2:13) άνθρωπος "ουκέτι ει δούλος, αλλ' υιός' ει δε υιός, και κληρονόμος Θεού δια Χριστού" (Γαλ.4:5).  

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον      www.egolpion.com 

Read more: http://www.egolpion.com/AAF8A7E6.el.aspx#ixzz2zF6krPBx

Ο βασανιστικός θάνατος του ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

• Από  pentapostagma.gr

Ο Φίλιππος Κουτσάφτης περιγράφει βήμα βήμα τις επιπτώσεις των Παθών (με έξι ανακρίσεις και τέσσερις βασανισμούς) και εξηγεί πώς προήλθε ο θάνατος του Χριστού στον Σταυρό.
Ο Φίλιππος Κουτσάφτης είναι ο προϊστάμενος της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας Αθηνών και ίσως ο πιο διάσημος ιατροδικαστής των τελευταίων δεκαετιών.

Έχει κληθεί να μελετήσει και να αποφανθεί για τα μεγαλύτερα … σύγχρονα εγκλήματα και οι εκθέσεις του προσέφεραν πολύτιμα στοιχεία στις Αρχές. Αυτή τη φορά όμως εκλήθη να κάνει μια διαφορετική «νεκροψία» και «έκθεση», για το μαρτύριο και τον θάνατο Του Ιησού Χριστού.
Ο κ. Κουτσάφτης έχει κάνει μια βαθιά μελέτη (συστηματικά εδώ και καιρό) για το θέμα, εξετάζοντας όλες τις πηγές και αναλύοντας τα Πάθη και τον θάνατο Του Ιησού Χριστού με επιστημονικό τρόπο. Σήμερα αναλύει στην «Κυριακάτικη Δημοκρατία» τα αίτια θανάτου Του Ιησού, την επίπτωση κάθε βασανιστηρίου αλλά και την ψυχοσωματική κατάσταση του Χριστού.
Τέλος, απαντά γιατί καταρρίπτονται όλες οι θεωρίες που αμφισβητούν ότι Ο Χριστός πέθανε πάνω στον Σταυρό, με τελικό σκοπό να αμφισβητηθεί η Ανάστασή Του.
E: Κύριε Κουτσάφτη, τα στοιχεία που έχουμε στα χέρια μας από τις Γραφές, την παράδοση της Εκκλησίας και τις ιστορικές πηγές μάς δίνουν μια πλήρη εικόνα για τα μαρτύρια Του Χριστού; -Βεβαιότατα. Ξέρουμε πάρα πολλά στοιχεία και θα έλεγε κανείς ότι μπορούμε να βγάλουμε ένα πόρισμα. Ελπίζω να μην ακούγεται ασεβές αυτό το τόλμημα σε ορισμένους, γιατί τόλμημα είναι. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το θείο πάθος είναι εκούσιο. Ο Κύριος με τη δική Του θέληση δέχτηκε τα πάντα, γι’ αυτό ακόμα και την ώρα που τα καρφιά έσκιζαν τις σάρκες του και τρυπούσαν τα οστά Του Αυτός προσευχόταν για τους σταυρωτές Του, πράγμα πρωτοφανές.
E: Ποια ήταν λοιπόν η επίπτωση των Παθών; -Αυτό που πρέπει όλοι να γνωρίζουν είναι ότι τα Πάθη είναι ψυχοσωματικά. Ο Χριστός, όταν φεύγει από τον Μυστικό Δείπνο και πορεύεται για να προσευχηθεί, αφήνοντας λίγο πιο μακριά τους τρεις μαθητές (Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη), εμφανίζεται με βάση τις Γραφές εκστατικός σαν κάτι δυσάρεστο να περιμένει.
Στο τέλος (ενώ οι μαθητές δεν έχουν αντιληφθεί τι συμβαίνει) Ο Ιησούς προσεύχεται για τρίτη φορά και τρέχει από το μέτωπό του ιδρώτας και αίμα. Αυτό το σημείο της διήγησης περί «αιματηρού ιδρώτα» αμφισβητήθηκε πολύ έντονα για αιώνες. Ο Ευαγγελιστής όμως γράφει κάτι που ήταν αδιανόητο και πρωτοφανές, χωρίς να τον νοιάζει αν θα τον αμφισβητήσουν ή αν θα πουν ότι γράφει φανταστικά πράγματα. Πράγματι, λοιπόν, το Ευαγγέλιο 2000 χρόνια μετά δικαιώθηκε, καθώς η Ιατρική πρόσφατα αποφάνθηκε ότι υπάρχει ένα σπάνιο συνοδό σύμπτωμα του οργανισμού με αυτά τα χαρακτηριστικά όταν κάποιος βρεθεί σε μεγάλη ψυχοσωματική ένταση. Ξέρουμε πλέον από τη σύγχρονη επιστήμη ότι οι ιδρωτοποιοί αδένες είναι διάσπαρτοι στο σώμα, αλλά οι πολυπληθέστεροι βρίσκονται στις παλάμες, στα πέλματα, στον αυχένα, στις παρειές και στο μέτωπο. Οταν ο άνθρωπος βρεθεί σε μεγάλη ένταση, είναι δυνατόν να γίνει αυτόματη ρήξη μεγάλου αριθμού τριχοειδών αγγείων στο σπείραμα των αδένων. Το αίμα που απελευθερώνεται αναμειγνύεται με τον ιδρώτα, τον βάφει κόκκινο και στη συνέχεια το παραχθέν μείγμα αναβλύζει στο δέρμα.
Δηλαδή ο Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε την αλήθεια. Καταλαβαίνει, όμως, κανείς σε πόσο μεγάλο βαθμό έντασης βρισκόταν Ο Ιησούς πριν ακόμα από τη σύλληψή Του. Την άλλη μέρα ήξερε ότι θα αναλάβει την ανθρώπινη αμαρτία ως αντικαταστάτης του πεσόντος ανθρώπου και θα αντιμετωπίσει πάνω στον Σταυρό τη θεία δικαιοσύνη. Δεν ήθελε να χάσει το βλέμμα του πατέρα Του που ήταν στραμμένο πάνω Του. Δεν ήταν η αγωνία Του ούτε για τη μαστίγωση ούτε για τα καρφιά.
E: Τα μαρτύρια πριν από τη Σταύρωση ποια ήταν και ποια επίπτωση είχαν; -Μετά τη σύλληψη Ο Ιησούς πέρασε από έξι εξαντλητικές και κακόπιστες ανακρίσεις. Από τον Αννα, τον Καϊάφα, το Συνέδριο, τον Πιλάτο, τον Ηρώδη και ξανά από τον Πιλάτο. Στα μεσοδιαστήματα κακοποιήθηκε με τέσσερις πολύωρους και βάρβαρους βασανισμούς. Μεταξύ των ανακρίσεων και των βασανισμών σύρθηκε αλυσοδεμένος και δερόμενος έξι φορές. Η απόσταση που διήνυσε με τις αλυσίδες ήταν περίπου έξι χιλιόμετρα. Και όλα αυτά νηστικός, διψασμένος και άυπνος.
E: Οι πιέσεις τι ρόλο έπαιξαν; -Του ασκήθηκε έντονη ψυχοσωματική βία, Τον έγδυσαν τρεις φορές, Τον έντυσαν άλλες τόσες, Τον μαστίγωσαν, Του φόρεσαν το ακάνθινο στεφάνι και Του φόρτωσαν τον βαρύ Σταυρό. Στις ανακρίσεις Τον διέσυραν και Τον εξευτέλισαν. Ήθελαν με κάθε τρόπο να Τον κάνουν να λυγίσει.
E: Μεταξύ άλλων, μαστιγώθηκε. -Ναι. Η μαστίγωση γινόταν με φραγγέλιο, που είχε λουριά με απολήξεις σφαιρίδια και άκρες από κόκαλα. Κάθε φορά που έπεφτε στο σώμα το μαστίγιο αυτά τα αντικείμενα έμπαιναν μέσα στις σάρκες και όταν το τραβούσε ο βασανιστής για να ξαναχτυπήσει έσκιζαν το δέρμα. Οι πληγές που προκάλεσαν ήταν φοβερές σε όλη την οπίσθια επιφάνεια και την πλάγια κοιλιακή και θωρακική χώρα, που πρέπει να ήταν καταματωμένη. Πρέπει να έχασε πολύ μεγάλη ποσότητα αίματος Ο Χριστός μόνο από αυτό.
E: Ως προς τον Σταυρό που κουβάλησε; -Οταν Ο Κύριος φορτώθηκε τον Σταυρό έπρεπε να κουβαλήσει ένα ξύλο που δεν ήταν πλανισμένο (όπως το βλέπουμε στις αγιογραφίες). Ηταν δυο κορμοί γεμάτοι σκληρό φλοιό και ρόζους και καταλαβαίνετε τι έγινε όταν πέταξαν πάνω στην πλάτη Του το οριζόντιο τμήμα. Την ήδη καταματωμένη πλάτη από τη μαστίγωση. Αυτός ο βαρύς κορμός μπήκε μέσα στις πληγές προκαλώντας αφόρητο πόνο. Στη συνέχεια Ο Ιησούς κυριολεκτικά σέρνει τα βήματά Του και υποφέρει. Πλέον δεν έχει ανάσες και αρκετό οξυγόνο. Το αίμα Του λιγοστεύει και κάποια στιγμή λυγίζουν τα γόνατά Του και είναι αδύνατον να προχωρήσει.
E: Περιγράφετε μια κατάσταση που σχεδόν δεν αντέχεται με βάση τα ανθρώπινα μέτρα. -Ναι. Πιστεύω αν δεν ήταν Ο συγκεκριμένος εκεί θα είχε πεθάνει. Κανονικά, με βάση τη λογική, εκεί (στην πορεία προς τον Γολγοθά) θα έπρεπε να είναι το τέλος.
E: Ωστόσο, Ο Χριστός φτάνει τελικά μέχρι τη Σταύρωση. Εκεί τι ακριβώς γίνεται; -Εκεί οι σταυρωτές ξαπλώνουν Τον Ιησού πάνω στον Σταυρό και Του καρφώνουν τα χέρια και τα πόδια. Για το ακριβές σημείο του καρφώματος υπάρχουν δύο εκδοχές: το εσωτερικό της παλάμης, που φαίνεται και σε πολλές εικόνες, ή το κέντρο της έσω επιφανείας των καρπών. Η πρώτη εκδοχή είναι για μένα η πιο προσιτή. Η παλάμη έχει μικρό πάχος, μεγάλη επιφάνεια και λόγω των τενόντων και των περιτονιών δεν σκίζεται το δέρμα. Υπάρχουν και τα μετακάρπια οστά, που μπορούν να συγκρατήσουν το βάρος.
Αν, πάντως, το καρφί μπήκε ανάμεσα στα δύο κόκαλα, κερκίδα και ωλένη, έχουμε τραγικό πόνο γιατί τραυματίστηκε το μέσο νεύρο. Σκεφτείτε ότι αν ακουμπήσουμε ελάχιστα το νεύρο του αγκώνα νιώθουμε έντονο πόνο. Φανταστείτε να περάσει καρφί από αυτό το νεύρο. Ως προς το κάρφωμα των ποδιών οι δύο εκδοχές είναι ότι σταύρωναν τα πόδια και το καρφί περνούσε από το ένα πόδι στο άλλο ή ότι καρφώθηκαν παράλληλα. Ευρήματα του 1968 σε τάφους στην Ανατολική Ιερουσαλήμ μάς δείχνουν ότι υπήρχαν και άλλοι που σταυρώθηκαν στα πόδια με τον πρώτο τρόπο.
1E: Ο θάνατος τελικά από τι επήλθε; Γνωρίζουμε; -Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας θάνατος αργός και λίαν βασανιστικός. Με την ανύψωση του Σταυρού
Ο Χριστός αντιμετωπίζει μια σειρά από δυσμενείς παράγοντες:
- Υποχρεωτική ορθοστασία, που Του δημιουργεί ορθοστατική υπόταση.
- Υποχρεωτική ακινησία, που δεν δίνει τη δυνατότητα στο φλεβικό αίμα να επιστρέψει στην καρδιά.
- Ειδική στάση του θώρακα, με το βάρος του σώματος να είναι σε μόνιμη έκπτυξη και να δυσκολεύει φοβερά την αναπνοή. Δεν μπορεί να κάνει εκπνοή παρά μόνο εισπνοή. Αυτό συντόμευσε τον θάνατό Του.
Επιπλέον αντιμετωπίζει επιπλοκές τραυμάτων, αιμορραγία, αφυδάτωση, πείνα, δίψα και εξάντληση.
E: Το τελικό «πόρισμα»; -Επρόκειτο για πολυπαραγοντικό θάνατο. Πολλά πράγματα έδρασαν για την κατάληξη, με τελικό αίτιο την ασφυξία μαζί με την κυκλοφορική ανεπάρκεια. Μια σημαντική λεπτομέρεια είναι και η επιδρομή των σαρκοφάγων εντόμων. Το αίμα φέρνει από πολύ μακριά έντομα που κόβουν κομμάτια από τις πληγές ενός ακίνητου ανθρώπου! Οι πιο φοβερές στιγμές για Τον Κύριο ήταν μετά το κάρφωμα στον Σταυρό.
E: Πώς εξηγείτε την αντοχή που έδειξε; -Ο Χριστός δεν πέθανε πριν από τη Σταύρωση γιατί υπήρχε λόγος. Υπερέβη τα ανθρώπινα μέτρα και για μένα το ότι άντεξε και ανέβηκε στον Σταυρό είναι ακόμα ένα δείγμα της θεότητάς Του.
E: Μπορείτε να μας περιγράψετε τι αισθανόταν Ο Ιησούς φορώντας το ακάνθινο στεφάνι; -Πρώτα πρώτα, να σας πω ότι είναι πρωτοφανής τρόπος αντιμετώπισης. Ποτέ πριν δεν είχε γίνει κάτι τέτοιο και ποτέ ξανά δεν επαναλήφθηκε. Επρόκειτο για φρίκη! Το κατασκεύασαν από μια τζιτζιφιά, ευλύγιστο φυτό που ευδοκιμεί στην περιοχή, με πολύ μεγάλα και σκληρά αγκάθια. Μέχρι τότε τα στεφάνια των καταδίκων ήταν σιδερένια και προσαρμόζονταν με βάση τη διάμετρο του κρανίου. Εδώ ήταν βασανιστήριο. Το τριχωτό της κεφαλής είναι αγγειοβριθέστατο. Έχει πολύ καλή αιμάτωση και ειδική νεύρωση. Η αιμορραγία, λοιπόν, ήταν μεγάλη και αφόρητος ο πόνος από τα αγκάθια στα νεύρα.
E: Κατά καιρούς έχουν ακουστεί θεωρίες ότι Ο Χριστός δεν είχε πεθάνει στον Σταυρό και ότι έτσι δικαιολογείται (λογικά) η Ανάστασή του. Κατά τη γνώμη σας, αυτό μπορεί να στέκει; -Τυχαία έγινε, νομίζετε, ο λογχισμός της πλευράς; Καθόλου τυχαία. Αυτό το γεγονός είναι το πιστοποιητικό του θανάτου. Η λόγχη τρύπησε την πλευρά και βγήκε «αίμα και ύδωρ». Από όποια πλευρά και να έγινε ο λογχισμός, με αυτό το βαρύ όπλο των δυόμισι μέτρων, δεν υπάρχει περίπτωση ο οποιοσδήποτε να μείνει ζωντανός. Με τίποτα!
Ε: Αρα καταρρίπτονται όλα; -Φυσικά. Οι αρνητές βέβαια λένε ό,τι θέλουν, αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί ασχολούνται με Τον Χριστό αφού γι’ αυτούς δεν υπάρχει.
Δημοσιεύθηκε από Γιαννιώτης Ν.Π.

Η ΦΥΛΑΚΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

 Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Στὴν καρδιὰ εἶναι ἡ θέληση, στὴν καρδιὰ εἶναι ἡ ἀγάπη, στὴν καρδιὰ εἶναι ἡ κατανόηση, στὴν καρδιὰ εἶναι, τὸ πρόσωπο τῆς Παναγίας καὶ Θείας Τριάδος.

Ἡ καρδιὰ εἶναι ὁ οἶκος τοῦ Πατρός, τὸ ἱερό του Υἱοῦ καὶ τὸ ἐργαστήριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ὁ Θεὸς θέλει τὴν καρδιά: «Υἱέ μου, δὸς μοι σὴν καρδίαν» (Παρ. κγ’ 26).

Ἂς ἀναποδογυρίσουν τὰ βουνά, ἂς στεγνώσουν οἱ θάλασσες, ἂς σὲ ἐγκαταλείψουν οἱ φίλοι σου, ἂς χαθεῖ ὁ πλοῦτος σου, ἂς φαγωθεῖ τὸ σῶμα σου ἀπὸ σκουλήκια, ἂς σὲ περιλούσει ὁ κόσμος μὲ ὅλες τὶς κοροϊδίες πού ἔχει, μὴ φοβᾶσαι, μόνον φύλαξε τὴν καρδιά σου, φύλαξε καὶ ἕνωσέ την μὲ τὸν Κύριο καὶ δῶσε την στὸν Κύριο.

Ἀπὸ τὴν καρδιὰ προέρχεται ἡ ζωὴ· ἀπὸ ποῦ ἡ ζωὴ στὴν καρδιὰ θὰ προέλθει, ἂν ἡ πνοὴ τοῦ Κυρίου καὶ ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς, ὁ Θεός, δὲν κατοικεῖ σὲ αὐτήν;

«Ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἐκ τὸν ἀγαθοῦ θησαυροῦ ἐκβάλλει ἀγαθά, καὶ ὁ πονηρὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ πονηροῦ θησαυροῦ ἐκβάλλει πονηρὰ» (Ματθ. ιβ’ 35). Αὐτοὶ εἶναι οἱ λόγοι τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος γεμίζει τὸν θησαυρὸ τῆς καρδιᾶς σου μὲ τὰ πλούτη του.

Τί εἶναι αὐτὸς «ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος»;

Εἶναι ὁ ἀγαθὸς θησαυρὸς τῆς καρδιᾶς. Καὶ τί εἶναι «ὁ πονηρὸς ἄνθρωπος»; Εἶναι ὁ πονηρὸς θησαυρὸς τῆς καρδιᾶς. «Ἐκ γὰρ τῆς καρδίας [τοῦ πονηροῦ ἀνθρώπου] ἐξέρχονται διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖαι, πορνεῖαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι» (Ματθ. ιε’ 19)· καὶ ἀπὸ τὴν ἀγαθὴ καρδιὰ ἐκπορεύονται «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια» (Γαλ. ε’ 22-23). Βλέπεις τί μεγάλος ἀποθηκευτικὸς χῶρος εἶναι ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου; Βλέπεις πόσα μποροῦν νὰ προσαρμοσθοῦν στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου;…

Ὢ ἀδελφέ, ὁ Θεός, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα τὸ ἴδιο, ὅταν τὸ παρακαλεῖς, μπορεῖ νὰ χωρέσει στὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου. Ὄχι μόνο μπορεῖ, ἀλλὰ καὶ θέλει. Περιμένει μόνο ἐσένα νὰ προετοιμάσεις τὴν καρδιά σου γι’ Αὐτό. Νὰ τὴν μετατρέψεις σὲ ναό, διότι ὁ Θεός, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μόνο σὲ ναὸ κατοικεῖ!…

Ὅπως ὁ ὄφις προστατεύει τὴν κεφαλή του, ἔτσι καὶ σὺ ἐπίσης, υἱέ, φύλαξε τὴν καρδιά σου. Πάνω ἀπ’ ὅλα ἀπ’ὅσα φυλάσσονται, υἱέ, φύλαξε τὴν καρδιά σου! Διότι στὴν καρδιὰ εἰσέρχεται ζωὴ καὶ ἀπὸ αὐτὴν ἐξέρχεται ζωή· ζωὴ πού προέρχεται ἀπὸ τὸν Ζῶντα Θεό.

Ὢ Ζωοδότα Κύριε, βοήθησέ μας νὰ φυλάξουμε τὶς καρδιές μας γιὰ Σένα, γιὰ Σένα τὸν Κύριο!

Σοὶ πρέπει δόξα καὶ εὐχαριστία εἰς τοὺς αἰώνας.

Ἀμήν!

Περὶ καταθλίψεως καὶ λογισμῶν

Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

Τελευταῖες ἀνησυχίες. Ἐμπιστοσύνη καὶ ἐλπίδα στὸν Θεό. Προσευχὴ καὶ θάρρος.

Ἔχεις ἀκόμη ἀνησυχίες. Πές μου, ἀπὸ ποῦ θὰ μποροῦσαν νὰ προέρχονται; «Ὅλα τὰ ἐξωτερικὰ πᾶνε καλά» ὅλα τὰ ἐσωτερικὰ τὰ ἔχεις ἐπανεξετάσει καὶ τακτοποιήσει- τὴν ἀπόφασή σου τὴν ἔχεις πάρει. Ἀπὸ ποῦ, λοιπόν, προέρχονται αὐτὲς οἱ ἀνησυχίες; Ὅλες εἶναι ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Ὅλες. Ἀπὸ πουθενὰ ἀλλοῦ.

Τί ἄλλο θὰ μποροῦσε νὰ συμβαίνει; Μήπως σκέφτεσαι νὰ φτιάξεις τὴ ζωή σου μόνη σου, μὲ τὶς δικές σου ἱκανότητες καὶ προσπάθειες; Ἂν πραγματικὰ αὐτὸ σκέφτεσαι, σὲ συμβουλεύω ν’ ἀλλάξεις ἀμέσως γνώμη, ἀλλιῶς δὲν θ’ ἀπαλλαγεῖς ἀπό τη σύγχυση καὶ τὴν ταραχή. Ἐξέτασε πάλι τὸν ἑαυτό σου ἤ θυμήσου ὅ,τι σοῦ ἔχω ὑποδείξει καὶ ὅ,τι ἔχει συμβεῖ μέσα σου σ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἀλληλογραφίας μας. Θυμήσου, ἐπίσης, ποιὰ ἦταν ἡ ἔκβαση τῶν προβληματισμῶν σου γιὰ τὴ ζωή.

Τέλος, δῶσε στὴν αὐτοεξέτασή σου τέτοια κατεύθυνση, ὥστε νὰ καταλήξει σὲ μιὰ σταθερὴ ἀπόφαση ἀμετάκλητης ἐναποθέσεως τοῦ μέλλοντός σου στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Ἀφοῦ, λοιπόν, πάρεις αὐτὴ τὴν ἀπόφαση, προσευχήσου στὸν Κύριο ὁλόθερμα. «Τὸ μέλλον μου», πές Του, «τὸ ἀφήνω μὲ ἐμπιστοσύνη στὰ χέρια Σου. Ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις, Κύριε, κατεύθυνε τὴ ζωή μου, μ’ ὅλα τὰ ἀπρόοπτα καὶ μ’ ὅλες τὶς δυσκολίες της. Ἀπὸ δῶ κι ἐμπρὸς δὲν θὰ μεριμνῶ καὶ δὲν θ’ ἀνησυχῶ πιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό μου. Μία φροντίδα μόνο θὰ ἔχω, νὰ κάνω πάντα ὅ,τι εἶναι εὐάρεστο σ’ Ἐσένα». Ἔτσι νὰ Τοῦ μιλήσεις, ἀλλὰ καὶ ἔμπρακτα νὰ Τοῦ ἀποδείξεις ὅτι ἔχεις ὁλοκληρωτικὰ ἀφεθεῖ στὰ χέρια Του, ὅτι δὲν ἀνησυχεῖς γιὰ τίποτα, ὅτι ἀποδέχεσαι ἤρεμα καὶ ἀγόγγυστα ὁποιαδήποτε κατάσταση, εὐχάριστη ἤ δυσάρεστη, μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι ἔχει παραχωρηθεῖ ἀπό τὴ θεία πρόνοια. Μοναδική σου μέριμνα ἂς εἶναι ἡ ἀκριβὴς τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ θεοῦ σὲ κάθε περίσταση

Ὕστερ’ ἀπὸ μία τέτοια ἐσωτερικὴ τοποθέτηση, ὅλες οἱ ἀνησυχίες σου θὰ ἐξανεμιστοῦν. Ἀνησυχεῖς γιὰ τὸν ἑαυτό σου τώρα, καθὼς θέλεις ὅλες οἱ περιστάσεις νὰ συντείνουν στὴν ἐκπλήρωση τοῦ δικοῦ σου σκοποῦ. Καὶ ἐπειδή, φυσικά, ὅλα δὲν γίνονται σύμφωνα μὲ τὸ θέλημά σου, ταράζεσαι καὶ στενοχωριέσαι – «Αὐτὸ δὲν ἔγινε ἔτσι, ἐκεῖνο δὲν ἔγινε ἀλλιῶς». Ἄν, ὅμως, ἀναθέσεις τὰ πάντα στὸν Κύριο μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ δεχθεῖς πὼς ὅ,τι συμβαίνει προέρχεται ἀπ’ Αὐτὸν γιὰ τὸ καλό σου, τότε δὲν θ’ ἀνησυχεῖς πιὰ καθόλου. Θὰ κοιτᾶς μόνο γύρω σου, γιὰ νὰ δεῖς τί σοῦ στέλνει ὁ Θεός, καὶ θὰ ἐνεργεῖς σύμφωνα μ’ αὐτὸ ποὺ στέλνει. Κάθε κατάσταση μπορεῖ νὰ ὑπαχθεῖ σὲ κάποια θεία ἐντολή. Νὰ ἐνεργεῖς, λοιπόν, σύμφωνα μὲ τὴ σχετικὴ ἐντολή, ἐπιδιώκοντας τὴν εὐαρέστηση τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι τὴν ἱκανοποίηση τῶν δικῶν σου ἐπιθυμιῶν. Προσπάθησε νὰ καταλάβεις τί λέω καὶ ἀποφάσισε νὰ τὸ ἐφαρμόσεις. Δὲν θὰ τὸ κατορθώσεις, βέβαια, ἀπό τη μία στιγμὴ στὴν ἄλλη. Χρειάζεται ἀγώνας γι’ αὐτό, ἀλλὰ καὶ προσευχή.

Ζητῶ ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ σὲ λυτρώσει ἀπὸ τὴν κατάθλιψη, ποὺ θεωρεῖς ἀφόρητη, ἀλλὰ μόνο ἂν αὐτὸ εἶναι σύμφωνο μὲ τὸ ἅγιο θέλημά Του καὶ ἀπαραίτητο γιὰ τὴ σωτηρία σου. Θὰ σὲ λυτρώσει, δίχως ἄλλο, στὴν ὥρα ποὺ πρέπει. Ὁπλίσου μὲ πίστη καὶ ὑπομονή. Βλέπουμε πόσο γρήγορα μεταβάλλονται οἱ συνθῆκες τῆς ζωῆς μας. Ὅλα ἀλλάζουν ἀκατάπαυστα. Ἔτσι θ’ ἀλλάξει καὶ ἡ ψυχική σου κατάσταση. Θὰ ἔρθει μία μέρα πού, ἀπαλλαγμένη πιὰ ἀπὸ τὸ πλάκωμα, θ’ ἀναπνέεις ἐλεύθερα καὶ θὰ φτεροκοπᾶς ὅπως ἡ πεταλούδα πάνω ἀπὸ τὰ λουλούδια. Πρέπει μόνο νὰ σηκώσεις μὲ ὑπομονὴ τὴν τωρινὴ δυσκολία γιὰ ὅσον καιρὸ παραχωρήσει ὁ Θεός.

Ὅταν ἡ νοικοκυρὰ βάλει μία πίτα στὸ φοῦρνο, δὲν τὴ βγάζει ὥσπου νὰ βεβαιωθεῖ πὼς εἶναι ψημένη. Ὁ Νοικοκύρης τοῦ σύμπαντος σ’ ἔχει βάλει μέσα σ’ ἕνα φοῦρνο καὶ σὲ κρατάει ἐκεῖ ὥσπου νὰ ψηθεῖς. Κάνε ὑπομονή, λοιπόν, καὶ περίμενε. Δὲν θὰ μείνεις στὸ φοῦρνο οὒτ’ ἕνα λεπτὸ περισσότερο ἀπ’ ὅσο χρειάζεται. Μόλις εἶσαι ἕτοιμη, θὰ σὲ βγάλει ὁ Κύριος ἔξω. Ἄν, ὅμως, μόνη σου πεταχτεῖς ἔξω, θὰ εἶσαι σὰν τὴ μισοψημένη πίτα.

Πρέπει ἐπίσης νὰ σοῦ πῶ, ὅτι, σύμφωνα μὲ τὴν πίστη μας, ὅποιος ὑπομένει ἀγόγγυστα τὶς δυσκολίες, πιστεύοντας ὅτι τὶς παραχωρεῖ ὁ Θεὸς γιὰ τὸ καλό του, εἶναι ἰσότιμος μὲ τοὺς μάρτυρες. Αὐτὸ νὰ τὸ θυμᾶσαι πάντα, γιὰ νὰ παρηγοριέσαι.

Εἶναι ἀδύνατο νὰ ζήσεις χωρὶς συναισθήματα καὶ συγκινήσεις, ἄλλα δὲν εἶναι σωστὸ νὰ ὑποκύπτεις σ’ αὐτά. Πρέπει νὰ τὰ συγκρατεῖς μὲ τὴ λογικὴ καὶ νὰ τοὺς δίνεις τὴ σωστὴ κατεύθυνση. Εἶσαι εὐαίσθητη καὶ εὐσυγκίνητη. Ἡ καρδιά σου ξεχειλίζει καὶ χύνεται μέσα στὸ κεφάλι σου. Προσπάθησε ν’ ἀποκτήσεις αὐτοκυριαρχία. Σοῦ ἔχω γράψει ἤδη τί νὰ κάνεις: Νὰ σκέφτεσαι προκαταβολικὰ ποῦ βρίσκεται τὸ πιθανὸ ἐρέθισμα γιὰ κάθε συναίσθημα. Καί, ὅταν τὸ ἐντοπίζεις, νὰ εἶσαι σὲ ἐπιφυλακή, γιὰ ν’ ἀντιλαμβάνεσαι ὁποιαδήποτε συναισθηματικὴ ταραχὴ τῆς καρδιᾶς, ἤ νὰ κρατᾶς τὴν καρδιά σου κάτω ἀπὸ τὸν σταθερὸ ἔλεγχο τοῦ νοῦ. Χρειάζεται ν’ ἀσκηθεῖς σ’ αὐτό. Μὲ τὴν ἐξάσκηση εἶναι δυνατὸ ν’ ἀποκτήσεις πλήρη αὐτοκυριαρχία.

Ὅλα πάντως προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ ἂς στρεφόμαστε σ’ Ἐκεῖνον μὲ τὴν προσευχή. Καὶ ὅμως, γράφεις ὅτι δὲν προσεύχεσαι. Τί εἶναι τοῦτο πάλι; Μήπως ἔγινες ἄθεη; Τί πάει νὰ πεῖ δὲν προσεύχεσαι; Μπορεῖ νὰ μὴ λὲς τὶς τυπικὲς προσευχές, ἀλλὰ ν’ ἀπευθύνεσαι στὸν Θεὸ μὲ δικά σου λόγια καὶ νὰ Τοῦ ζητᾶς βοήθεια. Κοίτα, Κύριε, τί συμβαίνει μ’ ἐμένα. Ἐτοῦτο κι ἐκεῖνο… Δὲν μπορῶ νὰ τὰ βγάλω πέρα μόνη μου. Βοήθησέ με, πολυεύσπλαχνε!. Νὰ Τοῦ μιλᾶς γιὰ κάθε σου ἀνάγκη, ἀκόμα καὶ τὴν πιὸ μικρή, καὶ νὰ Τὸν παρακαλᾶς γιὰ διαρκῆ ἐνίσχυση. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πιὸ γνήσια.

Γιατί ἀκοῦς ἐκεῖνον ποὺ σὲ ἀποτρέπει ἀπὸ τὴν προσευχή; Δὲν καταλαβαίνεις ὅτι κι αὐτὸ εἶναι δουλειὰ τοῦ ἐχθροῦ; Ναί, ἀναμφίβολα εἶναι. Ψιθυρίζει στὸ αὐτί σου: «Μὴν προσεύχεσαι!» Καὶ μερικὲς φορές, ἀφοῦ κυριαρχήσει σ’ ὁλόκληρο τὸ σῶμα σου, σὲ ρίχνει στὸ κρεβάτι καὶ σὲ ἀποκοιμίζει. Δικά του τεχνάσματα εἶναι ὅλα τοῦτα. Μὰ ἐνῶ ὁ πονηρὸς κάνει τὴ δουλειά του, πασχίζοντας νὰ σὲ ἀποσπάσει ἀπὸ τὸ καλό σου ἔργο, πρέπει κι ἐσὺ νὰ κάνεις τὴ δική σου δουλειά, ἐπιμένοντας σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο ὥς τὸ τέλος.

Ὁπλίσου, ὅπως τόσες φορὲς σοῦ ἔχω πεῖ, μὲ θάρρος καὶ μὴν ἀκοῦς τὸν ἐχθρό. Καμιὰ προσοχὴ μὴ δίνεις στοὺς ψιθυρισμούς του. Καὶ ἐπιπλέον, θύμωσε! Θυμώνοντας ἐναντίον του, εἶναι σὰν νὰ τὸν χτυπᾶς κατάστηθα. Ἀμέσως γίνεται καπνός.

 Σοῦ εὔχομαι μ’ ὅλη μου τὴν καρδιὰ νὰ βρεῖς τελικὰ τὴν εἰρήνη.

Ὁ Θεὸς βοηθός!

Ἀπό το βιβλίο: Ὁ Δρόμος τῆς ζωῆς

Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου

Πῶς πρέπει νὰ φυλᾶμε τὸ νοῦ μας

ἀπὸ τὴν πολυπραγμοσύνη καὶ τὴν περιέργεια 

Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου

Καθὼς εἶναι ἀνάγκη νὰ φυλᾶμε τὸ νοῦ μας ἀπὸ τὴν ἀγνωσία, ἔτσι παρομοίως εἶναι ἀνάγκη νὰ τὸν φυλᾶμε ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν πολυπραγμοσύνη, τὴν ἀντίθετή της ἀγνωσίας. Γιατί, ἀφοῦ τὸν γεμίσουμε ἀπὸ πολλοὺς λογισμοὺς μάταιους καὶ ἄτακτους καὶ βλαπτικούς, τὸν κάνουμε ἀδύνατο καὶ δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβει ἐκεῖνο ποὺ ταιριάζει στὴν ἀληθινὴ ἀπονέκρωσή μας καὶ τελειότητα. Γι’ αὐτό, πρέπει νὰ εἶσαι σὰν πεθαμένος ἐντελῶς, σὲ κάθε ἔρευνα τῶν ἐπιγείων πραγμάτων, τὰ ὁποία, ἂν καὶ μπορεῖ νὰ ἐπιτρέπονται, δὲν εἶναι ὅμως καὶ ἀναγκαία. Καὶ μαζεύοντας πάντα τὸ νοῦ σου, ὅσο μπορεῖς μέσα στὸν ἑαυτό σου, κᾶνε τὸν ἀμαθῆ ἀπὸ τὰ πράγματα ὅλου του κόσμου τὰ πράγματα.

Τὰ μηνύματα, οἱ καινούργιες εἰδήσεις καὶ ὅλες οἱ μεταβολὲς καὶ οἱ ἀλλοιώσεις, μικρὲς καὶ μεγάλες του κόσμου καὶ τῶν κρατῶν, ἂς εἶναι γιὰ σένα τέτοιου εἴδους, σὰν νὰ μὴν ὑπάρχουν καθόλου. Ἀλλὰ καὶ ἄν σοῦ προσφέροντα ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἐναντιώσου σὲ αὐτά, ἀπομάκρυνε τὰ ἀπὸ τὴν καρδιὰ καὶ τὴ φαντασία σου. Ἂς εἶσαι δὲ προσεκτικὸς ἐραστὴς στὸ νὰ καταλάβεις τὰ πνευματικὰ καὶ τὰ οὐράνια, μὴ θέλοντας νὰ γνωρίζεις ἄλλο μάθημα στὸν κόσμο, παρὰ τὸν Ἐσταυρωμένο καὶ τὴ ζωή του καὶ τὸν θάνατο καὶ τὸ τί ζητάει αὐτὸς ἀπὸ σένα· καὶ βέβαια θὰ εὐχαριστήσεις πολὺ τὸν Θεόν, ὁ ὁποῖος ἔχει γιὰ ἐκλεκτοὺς καὶ ἀγαπημένους του ἐκείνους ποὺ τὸν ἀγαποῦν καὶ φροντίζουν νὰ κάνουν τὸ θέλημά του.

Ἐπειδή, κάθε ἄλλο ζήτημα καὶ ἔρευνα, εἶναι ἐγωισμὸς καὶ ὑπερηφάνεια, δεσμὰ καὶ παγίδες τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος σὰν πανοῦργος, βλέποντας ὅτι ἡ θέληση ἐκείνων ποὺ προσέχουν στὴν πνευματικὴ ζωὴ εἶναι δυνατὴ καὶ ἰσχυρή, γυρεύει νὰ νικήσει τὸ νοῦ τους μὲ τέτοιες περιέργειες, γιὰ νὰ κυριεύσει μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο καὶ τὸ ἕνα καὶ τὸ ἄλλο. Ὁπότε, συνηθίζει πολλὲς φορὲς νὰ τοὺς δίνει σκέψεις δῆθεν ὑψηλές, λεπτὲς καὶ περίεργες καὶ μάλιστα στοὺς εὔστροφους στὸ νοῦ καὶ σὲ ἐκείνους ποὺ εἶναι εὔκολοι νὰ ὑψηλοφρονήσουν.

Γιατί αὐτοὶ αἰχμαλωτισμένοι ἀπὸ τὴν ἡδονὴ καὶ τὴ συνομιλία ἐκείνων τῶν ὑψηλῶν σκέψεων, στὶς ὁποῖες νομίζουν ψεύτικα ὅτι ἀπολαμβάνουν τὸν Θεό, ξεχνοῦν νὰ καθαρίσουν τὴν καρδιά τους καὶ νὰ προσέχουν στὴν ταπεινὴ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ τους καὶ στὴν ἀληθινὴ ἀπονέκρωση· καὶ ἔτσι ἀφοῦ δεθοῦν μὲ τὸ δεσμὸ τῆς ὑπερηφάνειας, γίνονται εἴδωλο τοῦ ἴδιου του νοῦ τους· καὶ στὴ συνέχεια, λίγο-λίγο, χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουν, φθάνουν νὰ λογαριάσουν, ὅτι δὲν ἔχουν ἀνάγκη πλέον ἀπὸ τὴν συμβουλὴ καὶ τὴ νουθεσία τῶν ἄλλων, ἐπειδὴ συνήθισαν νὰ προστρέχουν σὲ κάθε τους ἀνάγκη στὸ εἴδωλο τῆς δικῆς τους κρίσεως· πράγμα, ποὺ εἶναι πολὺ ἐπικίνδυνο καὶ δύσκολο νὰ γιατρευθεῖ· διότι ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ νοῦ εἶναι πλέον περισσότερο ἐπικίνδυνη ἀπὸ ἐκείνη τῆς θελήσεως.

Ἐπειδή, ἡ μὲν ὑπερηφάνεια τῆς θελήσεως, ὄντας φανερὴ στὸ νοῦ, εὔκολα θὰ μπορεῖ καμιὰ φορᾶ νὰ γιατρευθεῖ, ὑποτασσόμενη σ’ ἐκεῖνο ποὺ πρέπει. Ὁ νοῦς ὅμως ὅταν ἔχει σταθερὴ γνώμη ὅτι ἡ κρίση του εἶναι καλύτερη ἀπὸ τῶν ἄλλων, ἀπὸ ποιὸν θὰ μπορεῖ νὰ γιατρευθεῖ καὶ πῶς νὰ ὑποταχτεῖ στὴν κρίση τῶν ἄλλων, ἐκεῖνος πού δὲν τὴν ἔχει τόσο καλὴ σὰν τὴ δική του; Ἂν ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ νοῦς, μὲ τὸν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ γνωρίσει καὶ νὰ καθαρίσει τὴν ὑπερηφάνεια τῆς θελήσεως, εἶναι ὁ ἴδιος ἀσθενής, τυφλὸς καὶ γεμάτος ἀπὸ ὑπερηφάνεια, ποιὸς ἔπειτα μπορεῖ νὰ τὸν γιατρέψει; Καὶ ἂν τὸ φῶς εἶναι σκοτάδι καὶ ὁ κανόνας εἶναι λάθος, πῶς θέλει νὰ φωτίσει ἢ νὰ διορθώσει τὰ ἄλλα;

Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ἀντισταθεῖς τὸ γρηγορότερο σὲ αὐτὴ τὴν ἐπικίνδυνη ὑπερηφάνεια τοῦ μυαλοῦ, προτοῦ νὰ διαπεράσει μέσα στὸ νοῦ τῶν κοκάλων σου καὶ ἀντιστεκόμενος, βάλε χαλινάρι στὴν ὀξύτητα τοῦ νοῦ σου καὶ ὑπόβαλε τὴ δική σου γνώμη στὴ γνώμη τῶν ἄλλων καὶ γίνε ἀνόητος γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ θὰ εἶσαι σοφότερος ἀπὸ τὸν Σολομώντα· «Ὅποιος νομίζει ὅτι εἶναι σοφὸς μὲ τὰ μέτρα αὐτοῦ ἐδῶ τοῦ αἰώνα, ἂς γίνει μωρός, γιὰ νὰ γίνει πραγματικὰ σοφὸς» (Α΄ Κορινθ. 3, 10).

Ἔκδ. Συνοδίας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Ν. Σκήτη – Ἄγ.Ὅρος

Ἡ ἐξέταση τῆς συνειδήσεως

Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου,

Γιὰ τὴν ἐξέταση τῆς συνειδήσεως σκέψου τρία πράγματα: τὰ σφάλματα τῆς κάθε μέρας, τὴν αἰτία τῶν σφαλμάτων αὐτῶν καὶ τὴν στενοκαρδία καὶ προθυμία ποὺ ἔχεις νὰ τὰ πολεμήσεις καὶ νὰ ἀποκτήσεις τὶς ἀντίθετές τους ἀρετές. Γιὰ τὴν αἰτία αὐτῶν ἀνάγκασε τὸν ἑαυτό σου νὰ τὴν πολεμήσεις, νὰ τὴν κατατροπώσεις καὶ νὰ τὴν ρίξεις στὴ γῆ.

Γιὰ τὴν προθυμία ποὺ χρειάζεται νὰ κάνεις αὐτὸ καὶ νὰ ἀποκτήσεις τὶς ἀρετές, δυνάμωσε τὴν θέλησή σου μὲ τὴν ἀπιστία τοῦ ἑαυτοῦ σου, δηλαδὴ μὲ τὸ νὰ μὴν ἔχεις καθόλου θάρρος στὸν ἑαυτό σου, μὲ τὴν ἐλπίδα καὶ τὸ θάρρος στὸν Θεό, μὲ τὴν προσευχὴ καὶ μὲ τὸ μίσος τῶν πράξεων τῆς κακίας καὶ μὲ τὴν ἐπιθυμία τῶν πράξεων τῆς ἀντίστοιχης ἀρετῆς.

Φρόντισε, ἀδελφέ, πάντοτε σὲ κάθε σου λογισμό, λόγο καὶ ἔργο νὰ ἔχεις συνείδηση ἀκατάγνωστη, δηλαδὴ νὰ μὴ σὲ κατηγορεῖ καὶ νὰ μὴ σὲ τύπτει γιὰ κάποιο πράγμα. Διότι ὅποιος ἐξετάζει στὸ βάθος τὴν ὀρθὴ καὶ ἁγία συνείδηση, δὲν μπορεῖ νὰ σφάλλει ποτέ, ἢ ἂν σφάλλει, νὰ μὴν διορθωθεῖ. Διότι ἡ συνείδηση εἶναι ὁ φυσικὸς νόμος ποὺ ἔδωσε ὁ Θεὸς στὶς καρδιὲς τῶν ἀνθρώπων γιὰ νὰ τοὺς ὁδηγεῖ πάντοτε σὰν λυχνάρι σὲ ὅλα τὰ καλά. Ὅπως εἶπε καὶ ὁ ἅγιος Νεῖλος: «Νὰ χρησιμοποιήσεις τὴν συνείδησή σου ὡς λυχνάρι γιὰ τὶς πράξεις σου». Καὶ ὁ Ἀπόστολος εἶπε ὅτι «οἱ ἐντολὲς τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ εἶναι γραμμένες μέσα στὶς καρδιὲς» (Ρωμ. 2, 15).

Ἀπέναντι τεσσάρων πραγμάτων εἶσαι ὑποχρεωμένος νὰ διατηρεῖς τὴ συνείδησή σου ἀκατηγόρητη: ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ, ἀπέναντι τοῦ ἑαυτοῦ σου, πρὸς τὸν πλησίον σου καὶ πρὸς ἄλλα πράγματα. Ὅσον ἀφορᾶ τὸν Θεὸ πρέπει νὰ τὴν ἐξετάζεις, ἂν φύλαξες ὅλα ἐκεῖνα ποὺ εἶσαι ὑποχρεωμένος νὰ διαφυλάττεις ἀπέναντί του. Δηλαδὴ ἂν διαφυλάττεις ὅλες του τὶς ἐντολὲς καὶ τὶς πιὸ ἀσήμαντες· καὶ ἂν τὸν ἀγάπησες καὶ τὸν ὑπηρέτησες μὲ ὅλη σου τὴν ψυχὴ καὶ εἶσαι ἕτοιμος νὰ πεθάνεις γι’ αὐτόν, ὅπως εἶσαι ὑποχρεωμένος. Καὶ ἂν δὲν τὰ διαφύλαξες, φρόντισε στὸ ἑξῆς νὰ τὰ διαφυλάξεις.

Ὡς πρὸς τὸν ἑαυτό σου θὰ διαφυλάξεις ἀκατηγόρητη τὴ συνείδησή σου, ἂν δὲν ἀδιαφορεῖς, ἀλλὰ κάνεις ὅλο ἐκεῖνο τὸ χρέος ποὺ πρέπει καὶ εἶσαι ὑποχρεωμένος καὶ εἶναι σύμφωνα μὲ τὴν δύναμή σου, τόσο πρὸς τὸν Θεό, ὅσο καὶ πρὸς τὸν πλησίον καὶ πρὸς τὰ ἄλλα πράγματα. Καὶ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτά, ἂν δὲν πέφτεις σὲ ὑπερβολὲς καὶ ἐλλείψεις, καταστρέφοντας παράκαιρα τὴν ὑγεία σου καὶ τὴ ζωή σου καὶ τὶς σωματικές σου δυνάμεις μὲ ὑπερβολικὴ καὶ ἀκανόνιστη ἄσκηση καὶ δὲν ἀποδίδεις στὸ σῶμα τὸ δίκαιο μέτρο, φροντίζοντας γιὰ τὴ σύσταση καὶ συντήρησή του. Γιατί καὶ αὐτὸ εἶναι ἀντίθετο στὴ συνείδηση καὶ στὸν ὀρθὸ λόγο.

Ἀπέναντι τοῦ πλησίον θὰ φυλάξεις καθαρὴ τὴ συνείδησή σου, ἂν δὲν κάνεις κάτι ποὺ εἶναι ἀντίθετο στὴν ἀγάπη ποὺ χρωστᾶς ἀπέναντί του, ἀποδίνοντας στοὺς μεγαλύτερους σου καὶ ὁμοίους σου καὶ κατώτερους σου ἐκεῖνο ποὺ πρέπει στὸν καθένα, σύμφωνα μὲ τὸν βαθμὸ καὶ τὸ ἐπάγγελμα καὶ προσέχοντας νὰ μὴ τοὺς σκανδαλίζεις εἴτε μὲ λόγο, εἴτε μὲ ἔργο, εἴτε μὲ σχῆμα καὶ μὲ νεῦμα, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος: «Αὐτὸ προσέξτε, νὰ μὴ βάζετε πρόσκομμα ἢ ἐμπόδιο στὸν ἀδελφὸ» (Ρωμ. 14, 13) καὶ τὸ τοῦ Σολομῶντος: «Νὰ σκέφτεσαι σωστὰ ἐνώπιον Κυρίου καὶ ἀνθρώπων» (Παρ. 3, 4).

Ἀλλὰ κι ἄν σοῦ τύχουν μερικὰ πράγματα τὰ ὁποῖα δὲν εἶναι σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἐπιτρέπονται καὶ βρίσκονται στὴ δική σου τὴν κρίσι, γι’ αὐτὰ τὰ πράγματα λέγω, ἂν πληροφορεῖται ἡ συνείδησή σου ὅτι τάχα εἶσαι δυνατὸς καὶ μπορεῖς νὰ τὰ φυλάξεις ἢ ὄχι, σκανδαλίζεται ὅμως ἡ συνείδηση τοῦ ἀδελφοῦ σου ποὺ εἶναι ἀδύνατος, εἶσαι ὑποχρεωμένος καὶ ἀπὸ αὐτὰ νὰ μὴ δώσεις ἀφορμὴ σκανδάλου, ἀλλὰ νὰ ἀναπαύσεις τὴ συνείδηση ἐκείνου: «Μὴν τρῶτε τὸ εἰδωλόθυτο (λέγει ὁ ἀπ. Παῦλος) γιὰ ἐκεῖνον ποὺ σᾶς εἰδοποίησε καὶ γιὰ τὴ συνείδηση…». Συνείδηση ὅμως λέγω ὄχι τὴ δική του, ἀλλὰ τὴ συνείδηση τοῦ ἄλλου: «Γιατί νὰ ρυθμίζεται ἡ ἐλευθερία μου ἀπὸ ἄλλη συνείδηση;» (Α΄ Κορ. 10, 28). Σὲ ὅσα ὅμως πράγματα εἶναι ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ καὶ σκανδαλίζεται ἡ συνείδηση τοῦ ἄλλου, τότε πρέπει ἐσὺ νὰ καταφρονεῖς τὴ συνείδηση ἐκείνου καὶ νὰ μὴν παραβαίνεις τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ὅπως λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος.

Ἀπέναντι τῶν ἄλλων πραγμάτων θὰ ἔχεις τὴ συνείδησή σου ἀκατηγόρητη, ἂν ἔχεις δίκαιο μέτρο καὶ δὲν χρησιμοποιεῖς ὑπερβολὲς καὶ ἐλλείψεις, τόσο στὰ φαγητὰ καὶ ποτά, ὅσο καὶ στὰ ἐνδύματα καὶ χρήματα καὶ στὴν περιουσία. Διότι πράγμα παρὰ συνείδηση ὑπολογίζεται ὄχι μόνον τὸ νὰ καταφρονεῖ κανεὶς καὶ νὰ ἀφήνει νὰ καταστρέφονται τὰ εὐτελῆ φαγητὰ καὶ ἐνδύματα ἢ τὰ χρήματα καὶ τὰ περιουσιακά του στοιχεῖα, μὲ τὰ ὁποῖα μπορεῖ νὰ ἐξυπηρετήσει τὶς σωματικές του ἀνάγκες, ἀλλὰ καὶ νὰ θέλει καὶ νὰ ζητᾶ τρυφηλὰ φαγητά, μαλακὰ φορέματα καὶ χρήματα καὶ περιουσιακὰ στοιχεῖα ποὺ δὲν εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴν ἐξυπηρέτησή του.

Καὶ γιὰ νὰ μιλήσουμε γενικά, κάθε πράγμα ποὺ εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν ὀρθὴ λογική, λέγεται παρὰ συνείδηση. Γι’ αὐτὸ καὶ σὺ ἀδελφέ, γιὰ κάθε τί ποὺ πρόκειται νὰ κάνεις μικρὸ ἢ μεγάλο, πρῶτα νὰ συμβουλεύεσαι τὴν συνείδησή σου καὶ νὰ τὴν ἐξετάζεις ὄχι ὅμως μὲ ἀμέλεια καὶ ἐπιφανειακά, ἀλλὰ στὸ βάθος καὶ μὲ πολλὴ φροντίδα καὶ ἀκρίβεια. Διότι ὅπως τὰ πηγάδια, ὅσο σκάβονται καὶ ἐξαντλοῦνται, τόσο καλύτερο καὶ γλυκύτερο νερὸ βγάζουν, ἔτσι καὶ ἡ συνείδηση, ὅσο περισσότερο ἐξετάζεται καὶ ξεσκεπάζεται ἀπὸ τὰ πάθη μὲ τὰ ὁποῖα εἶναι σκεπασμένη, τόσο καλύτερα μᾶς διδάσκει τί πρέπει νὰ κάνουμε.

Ἐπειδὴ ὅμως ὑπάρχουν καὶ διάφορες συνειδήσεις, ὄχι δηλαδὴ μόνον καλὲς καὶ καθαρές, ἀλλὰ καὶ καυτηριασμένες, ὅπως λέγει ὁ Παῦλος, δηλαδὴ πονηρὲς καὶ ἀναίσθητες καὶ μολυσμένες ἀπὸ τὰ πάθη, καὶ στὴ συνέχεια, ἐξαιτίας τῆς ἀναισθησίας ἢ τοῦ μολυσμοῦ τους, ἢ καὶ διότι δὲν ἐξετάζονται μὲ πολλὴ φροντίδα, δὲν διδάσκουν πάντοτε σωστὰ καὶ καλά, γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ σωστὸ εἶναι νὰ μὴν ἐμπιστεύεσαι πάντοτε μόνο στὴ συνείδησή σου, ἀλλὰ ὅσα αὐτή σοῦ συμβουλεύει νὰ τὰ συγκρίνεις, ἂν εἶναι σύμφωνα μὲ ἐκεῖνα ποὺ διδάσκει ἡ Ἁγία Γραφὴ ἢ καὶ νὰ τὰ φανερώνεις στοὺς Πνευματικούς, ἂν εἶναι σωστά, γιὰ νὰ μὴν πλανηθεῖς.

Πρόσθεσα τὸ «ἢ διότι δὲν ἐξετάζονται οἱ συνειδήσεις μὲ τόση ἐπιμέλεια», διότι ἡ συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου ὅσο κι ἂν εἶναι ἐμπαθὴς καὶ πονηρὴ καὶ ἀναίσθητη, ὅταν ὅμως ἐξετάζεται μὲ ἀκρίβεια καὶ ἐπιμέλεια, δὲν σταματάει πάντοτε νὰ ἐλέγχει καὶ νὰ τύπτει καὶ νὰ κατηγορεῖ τὸν ἄνθρωπο, ὅτι ἁμαρτάνει καὶ ὅτι πρόκειται νὰ κολασθεῖ διὰ τὶς ἁμαρτίες του, ἂν δὲν μετανοήσει. Γιατί αὐτὴ βάλθηκε μέσα μας ἀπὸ τὸν Θεὸ ὡς ἀντίδικος, σύμφωνα μὲ τὸ εὐαγγελικὸ ποὺ λέγει: «Νὰ συμβιβαστεῖς γρήγορα μὲ τὸν ἀντίδικό σου» (Ματθ. 5, 25): καὶ ἀψευδέστατος μάρτυρας, σύμφωνα μὲ τό·«Σὲ αὐτὸ συμφωνεῖ καὶ ἡ συνείδησή τους» (Ρωμ. 2, 15): καὶ συγχρόνως εἶναι κριτὴς ἀπαραλόγιστος καὶ πάρα πολὺ δίκαιος καὶ πολὺ αὐστηρὸς καὶ λόγος ὀρθός: γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μπορεῖ νὰ σιωπήσει.

Ἀλλὰ ὁ ἄνθρωπος ὅταν κυριευθεῖ ἀπὸ τὰ πάθη καὶ θέλει νὰ κάμνει τὶς ἐπιθυμίες του χωρὶς κανένα χαλινάρι, ὅπως παρακούει καὶ παραβαίνει τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, ἔτσι παρακούει καὶ παραβαίνει καὶ τοὺς ἐλέγχους τῆς ἁγίας συνειδήσεως. Καὶ γιὰ νὰ μὴν ἐλέγχεται πλέον ἀπὸ αὐτὴν σὰν κάποιος ἄλλος Ἡρώδης κόβει τὴν κεφαλὴ τοῦ Ἰωάννου, δηλαδὴ δὲν ὑπολογίζει τὴν συνείδησή του καὶ παίρνει τὴν ἀπόφαση νὰ κολασθεῖ. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Σολομώντας γνωρίζοντας αὐτὸ δὲν εἶπε ὅτι ἡ συνείδηση ὅταν ἐξετάζεται καλὰ δὲν ἐλέγχει τὸν ἁμαρτωλό, ἀλλὰ ὅταν ὁ ἁμαρτωλὸς φθάσει στὸ ἀποκορύφωμα τῶν κακῶν, καταφρονεῖ: «Ὅταν ὁ ἀσεβὴς φθάσει στὸ ἀποκορύφωμα τῶν κακῶν, τότε καταφρονεῖ» (Παρ. 18, 3).

Ἀκόμη σὲ συμβουλεύω καὶ ἕνα ἄλλο πράγμα ποὺ ἀξίζει νὰ τὸ πληροφορηθεῖς: Δηλαδὴ ποτὲ νὰ μὴν ἐμπιστεύεσαι στὴ συνείδησή σου, ἂν αὐτὴ καμιὰ φορά δὲν σὲ κατηγορεῖ γιὰ κάποια ὑπόθεσή σου, διότι λέγεται συνείδηση γιὰ ἐκεῖνα μόνο ποὺ ξέρουμε καὶ ὄχι γιὰ ἐκεῖνα ποὺ δὲν γνωρίζουμε. Ἐπειδὴ σύμφωνα μὲ τὸν Προφήτη Ἱερεμία «ἡ καρδιὰ εἶναι πιὸ βαθειὰ ἀπὸ ὅλα τὰ πράγματα» (17, 9), καὶ μέσα σὲ αὐτὴν βρίσκονται κρυμμένα πολλὰ λεπτὰ πάθη, τὰ ὁποῖα καθόλου δὲν τὰ γνωρίζει ἐκεῖνος ποὺ τὰ ἔχει, καὶ ἀπὸ τὰ ὁποῖα παρακαλεῖ ὁ Δαβὶδ νὰ καθαρισθεῖ λέγοντας «καθάρισε μὲ ἀπὸ τὰ κρυφὰ πάθη» (Ψαλμ. 18, 13)· γι’ αὐτὸ καὶ σὺ νὰ πιστεύεις ὅτι ἡ καρδιά σου δὲν εἶναι ποτὲ καθαρὴ ἀπὸ τὰ κρυπτὰ καὶ λεπτὰ πάθη, τὰ ὁποῖα εἶναι γνωστὰ μόνο στὸν Θεὸ ποὺ ἐξετάζει μόνος τὶς καρδιές, ὅπως λέγει ὁ Σολομώντας: «Ἐσὺ ἐντελῶς μόνος γνωρίζεις τὴν καρδιὰ ὅλων τῶν ἀνθρώπων» (Γ΄ Βασ. 8, 39). Καὶ νὰ ἔχεις ὡς σίγουρο ἐκεῖνο ποὺ λέγει ὁ Ἰωάννης ὅτι, δηλαδή, ὁ Θεὸς εἶναι μεγαλύτερος ἀπὸ τὴν συνείδηση τῆς καρδιᾶς μας: «Ὁ Θεὸς εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τὴν συνείδησή μας καὶ τὰ γνωρίζει ὅλα» (Α΄ Ἰω. 3, 20).

Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος γνωρίζοντας αὐτὸ ἔλεγε, ὅτι δὲν γνωρίζει νὰ τὸν ἐλέγχει γιὰ κανένα πράγμα ἡ συνείδησή του, ἀλλὰ πάλι ἐξαιτίας αὐτοῦ δὲν νομίζει ὅτι εἶναι δίκαιος ἐνώπιόν τοῦ Θεοῦ: «Δὲν μὲ κατηγορεῖ γιὰ τίποτε ἡ συνείδησή μου, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν μὲ ἀποδεικνύει ὅτι πραγματικὰ εἶμαι ἀθῶος» (Α΄ Κορ. 4, 4).

Καὶ ὅσα καλὰ ἔργα καὶ ὅσες νίκες ἔχεις κατορθώσει, ἂς τὶς θεωρεῖς ὕποπτες. Αὐτὰ σὲ συμβουλεύω νὰ μὴ τὰ σκέπτεσαι πολὺ μὲ τὴ συνείδησή σου, διότι ὑπάρχει κάποιος κίνδυνος κρυφῆς κενοδοξίας καὶ ὑπερηφάνειας. Ἔτσι ἀφήνοντας πίσω ὅλα αὐτὰ καὶ ρίχνοντάς τα στὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ, ὅποια καὶ ἂν εἶναι, ὁδήγησε τὸ λογισμό σου μπροστὰ στὸ δρόμο πού σοῦ ἀπομένει γιὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη.

Μετὰ ἀπὸ αὐτά, ὅταν τελειώσει ἡ μέρα ἐκείνη, ἐξέτασε τὸν ἑαυτό σου, ἂν χρησιμοποίησες καλὰ ὅσα σοῦ ἔτυχαν. Καὶ γιὰ ὅσα ἔσφαλες, νὰ μετανοήσεις καὶ νὰ ζητήσεις ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ σὲ συγχωρέσει καὶ στὸ ἑξῆς προσπάθησε νὰ διορθωθεῖς. Κατόπιν εὐχαρίστησέ τον γιὰ τὶς χάρες καὶ τὶς εὐεργεσίες πού σοῦ χάρισε τὴν ἡμέρα ἐκείνη. Ἀναγνώρισέ τον ὡς Ποιητὴ κάθε ἀγαθοῦ, καὶ περισσότερο εὐχαρίστησέτον διότι σὲ γλύτωσε ἀπὸ τόσους ἐχθροὺς φανεροὺς καὶ μάλιστα ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ δὲν φανερώνονται. Διότι σοῦ ἔδωσε καλοὺς λογισμοὺς καὶ ἀφορμὲς γιὰ τὴν ἀρετὴ καὶ γιὰ κάθε ἄλλη εὐεργεσία ποὺ δὲν γνωρίζεις ἐσύ.

 «Ἀόρατος πόλεμος».

Ἔκδ. Συνοδίας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Ν. Σκήτη – Ἄγ. Ὅρος)

Συμβουλὲς πνευματικὲς γιὰ θάρρος καὶ προσευχὴ

 Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος

Ἔχεις ἀκόμη ἀνησυχίες. Πές μου, ἀπὸ ποῦ θὰ μποροῦσαν νὰ προέρχονται; Ὅλα τὰ ἐξωτερικὰ πᾶνε καλά. Ὅλα τὰ ἐσωτερικὰ τὰ ἔχεις ἐπανεξετάσει καὶ τακτοποιήσει. Τὴν ἀπόφασή σου τὴν ἔχεις πάρει. Ἀπὸ ποῦ, λοιπόν, προέρχονται αὐτὲς οἱ ἀνησυχίες; Ὅλες εἶναι ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Ὅλες. Ἀπὸ πουθενὰ ἀλλοῦ.

Τί ἄλλο θὰ μποροῦσε νὰ συμβαίνει; Μήπως σκέφτεσαι νὰ φτιάξεις τὴ ζωή σου μόνη σου, μὲ τὶς δικές σου ἱκανότητες καὶ προσπάθειες; Ἂν πραγματικὰ αὐτὸ σκέφτεσαι, σὲ συμβουλεύω ν’ ἀλλάξεις ἀμέσως γνώμη, ἀλλιῶς δὲν θ’ ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ τὴ σύγχυση καὶ τὴν ταραχή.

Ἐξέτασε πάλι τὸν ἑαυτό σου ἢ θυμήσου ὅ,τι σοῦ ἔχω ὑποδείξει καὶ ὅ,τι ἔχει συμβεῖ μέσα σου σ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἀλληλογραφίας μας. Θυμήσου, ἐπίσης, ποιὰ ἦταν ἡ ἔκβαση τῶν προβληματισμῶν σου γιὰ τὴ ζωή. Τέλος, δῶσε στὴν αὐτοεξέτασή σου τέτοια κατεύθυνση, ὥστε νὰ καταλήξει σὲ μιὰ σταθερὴ ἀπόφαση ἀμετάκλητης ἐναποθέσεως τοῦ μέλλοντός σου στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ.

Ἀφοῦ, λοιπόν, πάρεις αὐτὴ τὴν ἀπόφαση, προσευχήσου στὸν Κύριο ὁλόθερμα. “Τὸ μέλλον μου”, πές Του, “τὸ ἀφήνω μὲ ἐμπιστοσύνη στὰ χέρια Σου.Ὅπως ξέρεις καὶ ὅπως θέλεις, Κύριε, κατεύθυνε τὴ ζωή μου, μ’ ὅλα τὰ ἀπρόοπτα καὶ μ’ ὅλες τὶς δυσκολίες της. Ἀπὸ δῶ κι ἐμπρὸς δὲν θὰ μεριμνῶ καὶ δὲν θ’ ἀνησυχῶ πιὰ γιὰ τὸν ἑαυτό μου. Μιὰ φροντίδα μόνο θὰ ἔχω, νὰ κάνω πάντα ὅ,τι εἶναι εὐάρεστο σ’ Ἐσένα”.

Ἔτσι νὰ Τοῦ μιλήσεις, ἀλλὰ καὶ ἔμπρακτα νὰ Τοῦ ἀποδείξεις ὅτι ἔχεις ὁλοκληρωτικὰ ἀφεθεῖ στὰ χέρια Του, ὅτι δὲν ἀνησυχεῖς γιὰ τίποτα, ὅτι ἀποδέχεσαι ἤρεμα καὶ ἀγόγγυστα ὁποιαδήποτε κατάσταση, εὐχάριστη ἤ δυσάρεστη, μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι ἔχει παραχωρηθεῖ ἀπὸ τὴ Θεία πρόνοια. Μοναδική σου μέριμνα ἂς εἶναι ἡ ἀκριβὴς τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ σὲ κάθε περίσταση.

Ὓστερ’ ἀπὸ μιὰ τέτοια ἐσωτερικὴ τοποθέτηση, ὅλες οἱ ἀνησυχίες σου θὰ ἐξανεμιστοῦν. Ἀνησυχεῖς γιὰ τὸν ἑαυτό σου τώρα, καθὼς θέλεις ὅλες οἱ περιστάσεις νὰ συντείνουν στὴν ἐκπλήρωση τοῦ δικοῦ σου σκοποῦ. Καὶ ἐπειδή, φυσικά, ὅλα δὲν γίνονται σύμφωνα μὲ τὸ θέλημά σου, ταράζεσαι καὶ στενοχωριέσαι – “αὐτὸ δὲν ἔγινε ἔτσι, ἐκεῖνο δὲν ἔγινε ἀλλιῶς”. Ἄν, ὅμως, ἀναθέσεις τὰ πάντα στὸν Κύριο μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ δεχθεῖς πώς ὅ,τι συμβαίνει προέρχεται ἀπ’ Αὐτὸν γιὰ τὸ καλό σου, τότε δὲν θ’ ἀνησυχεῖς πιὰ καθόλου. Θὰ κοιτᾶς μόνο γύρω σου, γιὰ νὰ δεῖς τί σοῦ στέλνει ὁ Θεός, καὶ θὰ ἐνεργεῖς σύμφωνα μ’ αὐτὸ πού στέλνει.

Κάθε κατάσταση μπορεῖ νὰ ὑπαχθεῖ σὲ κάποια Θεία ἐντολή. Νὰ ἐνεργεῖς, λοιπόν, σύμφωνα μὲ τὴ σχετικὴ ἐντολή, ἐπιδιώκοντας τὴν εὐαρέστηση τοῦ Θεοῦ καὶ ὄχι τὴν ἱκανοποίηση τῶν δικῶν σου ἐπιθυμιῶν. Προσπάθησε νὰ καταλάβεις τί λέω καὶ ἀποφάσισε νὰ τὸ ἐφαρμόσεις. Δὲν θὰ τὸ κατορθώσεις, βέβαια, ἀπὸ τὴ μιὰ στιγμὴ στὴν ἄλλη. Χρειάζεται ἀγώνας γι’ αὐτό, ἀλλὰ καὶ προσευχή.

Ζητῶ ἀπὸ τὸν Κύριο νὰ σὲ λυτρώσει ἀπὸ τὴν κατάθλιψη, πού θεωρεῖς ἀφόρητη, ἀλλὰ μόνο ἂν αὐτὸ εἶναι σύμφωνο μὲ τὸ ἅγιο θέλημά Του καὶ ἀπαραίτητο γιὰ τὴ σωτηρία σου. Θὰ σὲ λυτρώσει, δίχως ἄλλο, στὴν ὥρα πού πρέπει. Ὁπλίσου μὲ πίστη καὶ ὑπομονή. Βλέπουμε πόσο γρήγορα μεταβάλλονται οἱ συνθῆκες τῆς ζωῆς μας. Ὅλα ἀλλάζουν ἀκατάπαυστα. Ἔτσι θ’ ἀλλάξει καὶ ἡ ψυχική σου κατάσταση. Θὰ ἔρθει μία μέρα πού, ἀπαλλαγμένη πιὰ ἀπὸ τὸ πλάκωμα, θ’ ἀναπνέεις ἐλεύθερα καὶ θὰ φτεροκοπᾶς ὅπως ἡ πεταλούδα πάνω ἀπὸ τὰ λουλούδια. Πρέπει μόνο νὰ σηκώσεις μὲ ὑπομονὴ τὴν τωρινὴ δυσκολία γιὰ ὅσον καιρὸ παραχωρήσει ὁ Θεός.

Ὅταν ἡ νοικοκυρὰ βάλει μιὰ πίτα στὸ φοῦρνο, δὲν τὴ βγάζει ὥσπου νὰ βεβαιωθεῖ πώς εἶναι ψημένη. Ὁ Νοικοκύρης τοῦ σύμπαντος σ’ ἔχει βάλει μέσα σ’ ἕνα φοῦρνο καὶ σὲ κρατάει ἐκεῖ ὥσπου νὰ ψηθεῖς. Κᾶνε ὑπομονή, λοιπόν, καὶ περίμενε. Δὲν θὰ μείνεις στὸ φοῦρνο οὒτ’ ἕνα λεπτὸ περισσότερο ἀπ’ ὅσο χρειάζεται. Μόλις εἶσαι ἕτοιμη, θὰ σὲ βγάλει ὁ Κύριος ἔξω. Ἄν, ὅμως, μόνη σου πεταχτεῖς ἔξω, θὰ εἶσαι σὰν τὴ μισοψημένη πίτα.

Πρέπει ἐπίσης νὰ σοῦ πῶ, ὅτι, σύμφωνα μὲ τὴν πίστη μας, ὅποιος ὑπομένει ἀγόγγυστα τὶς δυσκολίες, πιστεύοντας ὅτι τὶς παραχωρεῖ ὁ Θεὸς γιὰ τὸ καλό του, εἶναι ἰσότιμος μὲ τοὺς ἁγίους Μάρτυρες. Αὐτὸ νὰ τὸ θυμᾶσαι πάντα, γιὰ νὰ παρηγοριέσαι.

Εἶναι ἀδύνατο νὰ ζήσεις χωρὶς συναισθήματα καὶ συγκινήσεις, ἀλλὰ δὲν εἶναι σωστὸ νὰ ὑποκύπτεις σ’ αὐτά. Πρέπει νὰ τὰ συγκρατεῖς μὲ τὴ λογικὴ καὶ νὰ τοὺς δίνεις τὴ σωστὴ κατεύθυνση. Εἶσαι εὐαίσθητη καὶ εὐσυγκίνητη. Ἡ καρδιά σου ξεχειλίζει καὶ χύνεται μέσα στὸ κεφάλι σου.

Προσπάθησε ν’ ἀποκτήσεις αὐτοκυριαρχία. Σοῦ ἔχω γράψει ἤδη τί νὰ κάνεις: Νὰ σκέφτεσαι προκαταβολικὰ ποῦ βρίσκεται τὸ πιθανὸ ἐρέθισμα γιὰ κάθε συναίσθημα. Καί, ὅταν τὸ ἐντοπίζεις, νὰ εἶσαι σὲ ἐπιφυλακή, γιὰ ν’ ἀντιλαμβάνεσαι ὁποιαδήποτε συναισθηματικὴ ταραχὴ τῆς καρδιᾶς, ἢ νὰ κρατᾶς τὴν καρδιά σου κάτω ἀπὸ τὸν σταθερὸ ἔλεγχο τοῦ νοῦ. Χρειάζεται ν’ ἀσκηθεῖς σ’ αὐτό. Μὲ τὴν ἐξάσκηση εἶναι δυνατὸ ν’ ἀποκτήσεις πλήρη αὐτοκυριαρχία.

Ὅλα πάντως προέρχονται ἀπὸ τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ ἂς στρεφόμαστε σ’ Ἐκεῖνον μὲ τὴν προσευχή. Καὶ ὅμως, γράφεις ὅτι δὲν προσεύχεσαι. Τί εἶναι τοῦτο πάλι; Μήπως ἔγινες ἄθεη; Τί πάει νὰ πεῖ δὲν προσεύχεσαι; Μπορεῖ νὰ μὴ λὲς τὶς τυπικὲς προσευχές, ἀλλὰ ν’ ἀπευθύνεσαι στὸν Θεὸ μὲ δικά σου λόγια καὶ νὰ Τοῦ ζητᾶς βοήθεια. “Κοίτα, Κύριε, τί συμβαίνει μ’ ἐμένα. Ἐτοῦτο κι ἐκεῖνο… Δὲν μπορῶ νὰ τὰ βγάλω πέρα μόνη μου. Βοήθησέ με, πολυεύσπλαχνε!”. Νὰ Τοῦ μιλᾶς γιὰ κάθε σου ἀνάγκη, ἀκόμα καὶ τὴν πιὸ μικρή, καὶ νὰ Τὸν παρακαλᾶς γιὰ διαρκῆ ἐνίσχυση. Αὐτὴ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πιὸ γνήσια.

Γιατί ἀκοῦς ἐκεῖνον πού σὲ ἀποτρέπει ἀπὸ τὴν προσευχή; Δὲν καταλαβαίνεις ὅτι κι αὐτὸ εἶναι δουλειὰ τοῦ ἐχθροῦ; Ναί, ἀναμφίβολα εἶναι. Ψιθυρίζει στὸ αὐτί σου: “Μὴν προσεύχεσαι!”. Καὶ μερικὲς φορές, ἀφοῦ κυριαρχήσει σ’ ὁλόκληρο τὸ σῶμα σου, σὲ ρίχνει στὸ κρεβάτι καὶ σὲ ἀποκοιμίζει. Δικά του τεχνάσματα εἶναι ὅλα τοῦτα. Μὰ ἐνῶ ὁ πονηρὸς κάνει τὴ δουλειά του, πασχίζοντας νὰ σὲ ἀποσπάσει ἀπὸ τὸ καλό σου ἔργο, πρέπει κι ἐσὺ νὰ κάνεις τὴ δική σου δουλειά, ἐπιμένοντας σ’ αὐτὸ τὸ ἔργο ὡς τὸ τέλος.

Ὁπλίσου, ὅπως τόσες φορές σοῦ ἔχω πεῖ, μὲ θάρρος καὶ μὴν ἀκοῦς τὸν ἐχθρό. Καμιὰ προσοχὴ μὴ δίνεις στοὺς ψιθυρισμούς του. Καὶ ἐπιπλέον, θύμωσε! Θυμώνοντας ἐναντίον του, εἶναι σὰν νὰ τὸν χτυπᾶς κατάστηθα. Ἀμέσως γίνεται καπνός.

Σοῦ εὔχομαι μ’ ὅλη μου τὴν καρδιὰ νὰ βρεῖς τελικὰ τὴν εἰρήνη.

Ὁ Θεὸς βοηθός!

Ἀπό το βιβλίο, Ὁ Δρόμος τῆς Ζωῆς

Ἔκδ. Παρακλήτου –

Αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν.

 Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου

«Δεῦτε πρὸς μὲ πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς ». Μ’ αὐτὰ τὰ λόγια καλεῖ ὁ Χριστὸς ὅλους, ὅσοι λυγίζουν κάτω ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας. Καὶ προσθέτει στὴν Ἀποκάλυψη: «Ὁ διψῶν ἐρχέσθω… ἐγὼ τῷ διψώντι δώσω ἐκ τῆς πηγῆς τοῦ ὕδατος τῆς ζωῆς δωρεάν». Τρέξτε ὅλοι οἱ διψασμένοι, φωνάζει ὁ Κύριος, στὴν αἰώνια καὶ ζωοπάροχη βρύση.

Ὅσο ἁμαρτωλὸς κι’ ἂν εἶσαι, φονιᾶς, μοιχὸς ἢ κάτι ἄλλο, σὲ δέχεται ὁ Δεσπότης. Σηκώνει ἀμέσως τὸ φορτίο τῶν ἁμαρτιῶν σου καὶ σ’ ἐλευθερώνει. Καὶ πῶς τὸ κάνει αὐτό; Ὅπως ἀκριβῶς συγχώρεσε τὶς ἁμαρτίες τοῦ παραλυτικοῦ, λέγοντάς του: «Τέκνον, ἀφέωνταί σου αἱ ἁμαρτίαι». Κι ἀμέσως τὸν λύτρωσε ἀπὸ τὸ βάρος του καὶ τὸν θεράπευσε.

Πρόστρεχε λοιπὸν στὸν Χριστό, παρακαλώντας Τον δυνατά, ἐπίμονα καὶ ἀκατάπαυστα, ὅπως ὁ τυφλὸς τότε, στὴν Ἱεριχώ : «Ἰησοῦ, υἱὲ Δαβίδ, ἐλέησόν με!». Κι’ Ἐκεῖνος, ὅπως τότε, θὰ σὲ ρωτήσει μυστικά: « Τί σοὶ θέλεις ποιήσω;». Ἐσύ, ὁ τυφλὸς στὴν ψυχή, θὰ πεῖς: «Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω ». Ὁ Χριστός, βλέποντας τὴν πίστη σου, τὴ μετάνοιά σου, τὴ ζέση τῆς ἱκεσίας σου, θὰ σὲ σπλαχνιστεῖ καὶ θὰ σὲ θεραπεύσει, χαρίζοντας στὴν ψυχή σου τὸ φῶς.

Ὅταν ὅμως δὲν προσευχόμαστε μὲ πόνο, μ’ ὅλη τὴ δύναμη τῆς ψυχῆς μας καὶ μ’ ἀληθινὴ μετάνοια, δὲν θὰ μᾶς ἀκούσει ὁ Χριστός, δὲν θὰ μᾶς συγχωρέσει, δὲν θὰ μᾶς φωτίσει.

Ἂν πάλι εἴμαστε ἀμελεῖς, ἂν δὲν τρέξουμε στὸν Κύριο καὶ δὲν Τὸν ἀκολουθήσουμε μὲ συνέπεια, ἀφήνοντας τὶς ἁμαρτίες μας, ὅπως ὁ τελώνης καὶ κατοπινὸς εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος ἄφησε τὸ τελώνιο καὶ τὴν πλεονεξία, τότε δὲν θὰ πάρουμε ἐκεῖνο ποῦ ζητᾶμε.

Πρέπει πρωταρχικὰ νὰ φλογιστοῦμε ἀπὸ τὴ φωτιὰ τῆς μετανοίας, τῆς ἐπιστροφῆς καὶ τῆς ἱκεσίας.

Ὁ Κύριος ὄχι μόνο γι’ αὐτοὺς «ἔκλινεν οὐρανοὺς καὶ κατέβη εἰς γῆν», ἀλλὰ γιὰ ὅλους μας. Καὶ δὲν θέλει νὰ κολαζόμαστε αἰώνια, σὰν δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ νὰ Τὸν ἀκολουθήσουμε στὸν οὐρανό, ἀφοῦ πρῶτα, μὲ ἀγώνα πνευματικό, τηρήσουμε τὶς ἐντολές Του καὶ καθαριστοῦμε ἀπὸ τὰ πάθη, «ἕκαστος κατὰ τὸν ἴδιον κόπον».

Πρέπει νὰ ξέρουμε, πώς ὁ ἱδρώτας πού χύνουμε γιὰ τὴν κάθαρσή μας καὶ τὴν ἀρετὴ δὲν πάει χαμένος. Ὁ Χριστὸς βλέπει τὸν κόπο μας καὶ τὸν ἀγώνα μας καὶ θὰ μᾶς στεφανώσει. Στὸν ἀγώνα αὐτόν, ἐξάλλου, δὲν μᾶς ἀφήνει μόνους. Μᾶς χαρίζει τὴ μυστικὴ δύναμή Του, γιὰ νὰ νικήσουμε τοὺς νοητοὺς ἐχθρούς.

Τὴ δύναμη ὅμως αὐτὴ δὲν μᾶς τὴν δίνει, ἂν δὲν Τοῦ τὴ ζητήσουμε. Γιατί μὴ ζητώντας την, δείχνουμε πώς δὲν τὴ θέλουμε. Καὶ πῶς νὰ μᾶς δώσει κάτι πού δὲν θέλουμε; Γι’ αὐτὸ εἶπε: «Αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν».

Ἀλλὰ κι’ αὐτὸ δὲν φτάνει. Γιατί μπορεῖ ἀπὸ τὴ μία νὰ ζητᾶμε τὴν ἐνίσχυση τοῦ Θεοῦ στὸν πνευματικό μας πόλεμο, κι’ ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ καταθέτουμε εὔκολα τὰ ὅπλα μπροστὰ στοὺς ἐχθρούς μας –τοὺς δαίμονες, τὰ πάθη, τὸν κόσμο– καὶ νὰ παραδινόμαστε σ’ αὐτούς.

Ὅταν λοιπὸν ὁ Θεὸς βλέπει τέτοια ὑποχωρητικότητα, μικροψυχία καὶ ἀπροθυμία, γιατί νὰ μᾶς βοηθήσει; Ζητᾶμε βοήθεια στὸν πόλεμο, καὶ δὲν πολεμᾶμε. Ἐπιζητοῦμε τὴ νίκη, καὶ ἀγωνιζόμαστε μὲ χλιαρότητα καὶ ραθυμία. Ἐπιθυμοῦμε προκοπὴ πνευματική, καὶ ἀφήνουμε νὰ μᾶς αἰχμαλωτίσει ἡ ἀμέλεια καὶ ἡ ὀκνηρία. Θέλουμε κάθαρση, καὶ ἱκανοποιοῦμε τὰ σαρκικὰ πάθη. Δὲν εἶναι ἀντιφατικὰ ὅλ’ αὐτά;

Πῶς λοιπὸν νὰ μᾶς στείλει ὁ Κύριος τὴ χάρη Τοῦ ὅταν δὲν τὴν ἀξιοποιοῦμε; Ἢ μᾶλλον, ὅταν, τολμῶ νὰ πῶ, βλάσφημα τὴν περιφρονοῦμε; Ὅπως ἔχουμε ξαναπεῖ, ὁ Θεὸς δὲν ἐμπαίζεται. Εἶπε, βέβαια, «αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν». Καὶ πάλι: «Πάντα ὅσα ἂν προσευχόμενοι αἰτεῖσθε, πιστεύετε ὅτι λαμβάνετε, καὶ ἔσται ὑμῖν». Ὅμως μὲ τὸ στόμα τοῦ ἁγίου ἀποστόλου Ἰακώβου εἶπε καὶ τοῦτο: «Αἰτεῖτε καὶ οὐ λαμβάνετε, διότι κακῶς αἰτεῖσθε». Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς βλέπει πώς δὲν ἔχουμε διάθεση ν’ ἀγωνιστοῦμε ὅσο πρέπει καὶ ὅσο μποροῦμε, δὲν μᾶς βοηθάει, ὅσο κι ἂν Τὸν παρακαλοῦμε. Τότε εἶναι πού «αἰτοῦμεν, καὶ οὐ λαμβάνομεν».

Ἂς μὴν προφασιζόμαστε ἀδυναμία. Ἂς μὴν ἐπικαλούμαστε τὴ συνήθεια τῆς ἁμαρτίας καὶ τὰ ἀκατανίκητα τάχα πάθη μας. Τίποτα δὲν εἶναι ἀδύνατο σ’ αὐτὸν πού ἀληθινὰ πιστεύει στὸν Κύριο –«πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι»-, ἀφοῦ καὶ σ’ Ἐκεῖνον, τὸν παντοδύναμο, εἶναι ὅλα δυνατά: «παρὰ Θεῷ πάντα δυνατά ἐστι».

Ἂς προσευχόμαστε λοιπὸν ἀδιάλειπτα, ζητώντας μὲ βαθειὰ πίστη τὸ ἔλεός Του: «Κύριε, ἐλέησον ! Κύριε, ἐλέησον!»

Ἂς Τὸν παρακαλοῦμε μ’ εὐγνωμοσύνη καὶ ἀγάπη ἀπέραντη, σὰν δοῦλοι ἐξαγορασμένοι μὲ τὸ πανάχραντο αἷμα Του, νὰ μᾶς ἐνισχύση στὴν ἄνιση πάλη μας «πρὸς τὰς ἀρχὰς πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου». Ἂς Τὸν ἱκετεύουμε ἀκατάπαυστα νὰ μᾶς περιτειχίση μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ δύναμή Του στὸν ἐπίπονο ἀγώνα γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας.

Πρέπει ἀπαραίτητα ν’ ἀνταποκριθοῦμε σ’ αὐτὴ τὴ θεϊκὴ χάρη καὶ δύναμη, μὲ ταπεινὸ ἀλλὰ καὶ ἀγωνιστικὸ φρόνημα. Τότε, πράγματι, «δοθήσεται ἡμῖν».

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

Ἥ συνείδηση.

Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπραντσανίνωφ

Συνείδηση εἶναι ἡ αἴσθηση τοῦ πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου, αἴσθηση λεπτή καί φωτεινή, πού ξεχωρίζει τό καλό ἀπό τό κακό.

Ἡ αἴσθηση αὐτή ξεχωρίζει τό καλό ἀπό τό κακό πιό καθαρά ἀπ’ ὅσο ὁ νοῦς. Πιό δύσκολο εἶναι νά παραπλανήσει κανείς τή συνείδηση παρά τόν νοῦ. Καί τόν πλανεμένο νοῦ, πού τόν ὑποστηρίζει τό φιλάμαρτο θέλημα, γιά πολύν καιρό τόν ἀντιμάχεται ἡ συνείδηση.

Ἡ συνείδηση εἶναι ὁ φυσικός νόμος[1].

Ἡ συνείδηση χειραγωγοῦσε τόν ἄνθρωπο πρίν τοῦ δοθεῖ ὁ γραπτός νόμος. Ἡ μεταπτωτική ἀνθρωπότητα βαθμιαῖα οἰκειώθηκε ἕναν λαθεμένο τρόπο σκέψεως γιά τόν Θεό, τό καλό καί τό κακό.

Ἡ λαθεμένη σκέψη ἐπηρέασε, φυσικά, καί τή συνείδηση. Ἔτσι, ὁ γραπτός νόμος ἀποτέλεσε ἀναγκαιότητα γιά τή χειραγώγηση τοῦ ἀνθρώπου στήν ἀληθινή θεογνωσία καί τή θεοφιλή διαγωγή.

Ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ἐπισφραγισμένη μέ τό ἅγιο Βάπτισμα, θεραπεύει τή συνείδηση ἀπό

τήν κακή προδιάθεση[2] μέ τήν ὁποία τή δηλητηρίασε ἡ ἁμαρτία. Ἡ ὀρθή λειτουργία τῆς συνει-

δήσεως ἀποκαθίσταται, ἐνισχύεται καί σταθεροποιεῖται με τήν τήρηση τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστοῦ.

 Ἡ  ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας καί ἡ ὀρθή λειτουργία τῆς συνειδήσεως εἶναι δυνατές μόνο στούςκόλπους τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέσω τοῦ θείου νόμου της, πού κατευθύνει ὀρθά τόν νοῦ. Γιατί κάθε λαθεμένη σκέψη ἐπιδρᾶ ἀρνητικά στή συνείδηση καί τή λειτουργία της.

Κάθε ἁμαρτία πού δέν ἐξαλείφεται μέ τή μετάνοια, ἀφήνει τή βλαπτική σφραγίδα της στή συνείδηση. Ἡ ἑκούσια καί συνεχής ἁμαρτωλή ζωή σχεδόν νεκρώνει τή συνείδηση.

Δέν εἶναι δυνατόν, ὡστόσο, αὐτή νά νεκρωθεῖ ἐντελῶς. Θά συνοδεύει τόν ἄνθρωπο μέχρι τό φοβερό Κριτήριο τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ θά τόν ἐνοχοποιήσει, ἄν τήν καταπατοῦσε.

«ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΙΣ»

 Ἁγίου Δημητρίου τοῦ Ροστώφ

Γιά νά δῇς τά ὑλικά πράγματα, πρέπει νά εἶναι ὑγιεῖς οἱ σωματικοί ὀφθαλμοί σου. Γιά νά γνωρίσῃς τά νοερά πράγματα, πρέπει νά εἶναι ὑγιεῖς οἱ ὀφθαλμοί τῆς ψυχῆς σου, νά ἔχῃς δηλαδή φωτισμένη συνείδησι καί διάκρισι.

Μόνο μ΄ αὐτή τήν προϋπόθεσι θά ἐφαρμόζεις σωστά τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ «καί οὐκ ἐκκλινεῖς ἀπ΄ αὐτῶν εἰς δεξιά οὐδέ εἰς ἀριστερά, ἵνα συνῇς ἐν πᾶσιν οἷς ἐάν πράσσῃς» (Ἰησ. Ναυῆ 1, 7).

Διάκρισις εἶναι ἡ ἱκανότητα τῆς ψυχῆς νά διακρίνῃ ἀλάθητα σέ κάθε περίπτωσι τό καλό ἀπό τό κακό, τό θεῖο θέλημα ἀπό τή δαιμονική ἀπάτη.

Μέ τή διάκρισι θά γνωρίσεις πότε καί πῶς πρέπει νά πολεμᾶς τά πάθη, πότε νά ὑποχωρῆς, πῶς νά ἀντιμετωπίζῃς νικηφόρα τίς πανουργίες τῶν δαιμόνων, πότε οἱ λογισμοί σου προέρχονται ἀπό τό Θεό καί πότε ἀπό τούς δαίμονες.

Αὐτή τή νοερή αἴσθησι τήν ἀποκτοῦν μόνο ὅσοι ἔχουν καθαρή καρδιά καί καθαρό σῶμα, ἀμόλυντη συνείδησι καί ἀμόλυντες αἰσθήσεις.

Ἡ συνείδησίς σου εἶναι ἡ φωνή καί ὁ ἔλεγχος τοῦ φύλακος ἀγγέλου, πού σοῦ ἔστειλε ὁ Θεός στό ἅγιο βάπτισμα. Καί λέω ἡ φωνή τοῦ φύλακος ἀγγέλου, γιατί δέν τολμῶ νά πῶ ὅτι συνείδησις εἶναι ἡ ἴδια ἡ φωνή τοῦ Ἅγίου Πνεύματος μέσα σου.

Ἡ συνείδησίς σου θά φωτισθεῖ καί ἡ διάκρισίς σου θά καλλιεργηθεῖ καί θ’ ἀναπτυχθεῖ μόνο μέ τόν ἀγώνα γιά τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά πάθη. Ὅσο καθαρίζεσαι ἀπό τόν ρύπο τῶν παθῶν, τόσο ἡ συνείδησίς σου θά φωτίζεται· καί ὅσο φωτίζεται ἡ συνείδησις, τόσο θά τελειοποιεῖται ἡ διάκρισις· καί ὅσο τελειοποιεῖται ἡ διάκρισις, τόσο πιό ἀποτελεσματικός καί καρποφόρος θά γίνεται ὁ ἀγώνας σου κατά τῶν παθῶν.

Περὶ θείας ἀγάπης

ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ

Ὢ ἀγάπη, βέβαιη καὶ ἀληθινή! Ὢ ἀγάπη, ὁμοίωμα τῆς θείας εἰκόνας! Ὢ ἀγάπη, τῆς ψυχῆς μου γλυκύτατη ἀπόλαυση Ὢ ἀγάπη, τῆς καρδιᾶς μου θεῖο πλήρωμα! Ὢ Ἀγάπη τῆς ψυχικῆς μου δύναμης τὸ στερέωμα! Ὢ ἀγάπη, διάνοιάς μου παντοτινὸ μελέτημα. Ἐσὺ κατέχεις τὴν ψυχή μου παντοτινά, τὴ φροντίζεις καὶ τὴ θερμαίνεις.

Ἐσὺ τὴ ζωογονεῖς καὶ τὴν ὁδηγεῖς πρὸς τὴ θεία ἀγάπη. Ἐσὺ κατακαίεις τὴν καρδιά μου, γεμίζοντάς την μὲ τὴ φλόγα τοῦ θείου ἔρωτα καὶ ἀναζωπυρώνοντας τὸν πόθο γιὰ τόν Θεό. Ἐσὺ δυναμώνεις μὲ τὴ ζωογόνα σου δύναμη τὴν ψυχή μου καὶ τὴν ἐνισχύεις νὰ προσφέρει τὴν ὀφειλόμενη λατρεία στὸν Θεό. Ἐσὺ κατέκτησες τὸν νοῦ μου ἐλευθερώνοντάς τον ἀπὸ τὰ γήινα δεσμὰ καὶ παρέχοντάς του τὴν ἐλευθερία νὰ ὁδηγεῖται ἀπρόσκοπτα πρὸς τὴν οὐράνια θεία ἀγάπη. Ἐσὺ εἶσαι ὁ πολυτιμότερος θησαυρὸς τῶν πιστῶν, γιατί εἶσαι τὸ τιμιότατο τῶν θείων χαρισμάτων δώρημα.

Εἶσαι τὸ θεόμορφο τῆς ψυχῆς καὶ τῆς καρδιᾶς καλλώπισμα, γιατί ἀναδεικνύεις τοὺς πιστοὺς σὲ παιδιὰ τοῦ Θεοῦ. Εἶσαι τὸ στολίδι τῶν πιστῶν, ἀφοῦ τοὺς ἐμπνέεις τὴ σεμνότητα. Εἶσαι τὸ μοναδικὸ μόνιμο ἀγαθό, ἀφοῦ εἶσαι αἰώνια. Εἶσαι τὸ ὡραιότερο ἔνδυμα τῶν φίλων τοῦ Θεοῦ, γιατί μ’ αὐτὸ περιβεβλημένοι οἱ πιστοί, ἐμφανίζονται μπροστὰ στὴ Θεία ἀγάπη. Εἶσαι ἢ γλυκύτερη ἀπόλαυση τῶν πιστῶν, διότι εἶσαι καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐσὺ περνᾶς στὴ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν τοὺς πιστοὺς πού ἁγιάστηκαν ἀπὸ σένα.

Εἶσαι ἡ εὐωδία τῶν πιστῶν. Μὲ σένα, οἱ πιστοὶ μεταλαμβάνουν τὶς ἡδονὲς τοῦ Παραδείσου. Ἀπὸ σένα ἀνατέλλει τὸ φῶς τοῦ νοητοῦ ἥλιου στὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν. Ἀπὸ σένα φωτίζονται οἱ νοεροὶ ὀφθαλμοὶ τῶν πιστῶν. Ἀπὸ σένα οἱ πιστοὶ γίνονται θείας δόξας καὶ τῆς αἰώνιας ζωῆς. Ἀπὸ σένα ξεπηδᾶ μέσα μαςὁ πόθος γιὰ τὰ ἐπουράνια. Ἐσὺ ἀποκαθιστᾶς τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ πάνω στὴ γῆ. Ἐσὺ βραβεύεις μὲ εἰρήνη τοὺς ἀνθρώπους. Ἐξομοιώνεις τὴ γῆ μὲ τὸν οὐρανὸ

Ἑνώνεις τοὺς ἀνθρώπους μὲ τοὺς ἀγγέλους. Ἐσὺ νικᾶς σὲ ὅλα. Ἐσὺ σὲ ὅλα ἀναδεικνύεσαι δυνατότερη. Ἀληθινὰ κυβερνᾶς τὰ πάντα. Τὰ πάντα συγκρατεῖς καὶ συνέχεις. Ἐσὺ οὐδέποτε ὑποχωρεῖς.

Ὢ ἀγάπη, τῆς καρδιᾶς μου πλημμύρισμα! Ὢ Ἀγάπη γλυκύτατο τοῦ γλυκύτατου Ἰησοῦ ὁμοίωμα! Ὢ ἀγάπη, τῶν μαθητῶν τοῦ Κυρίου ἱερότατο ἔμβλημα! Ὢ ἀγάπη, τοῦ πραότατου Ἰησοῦ σύμβολο! Ἐσὺ μὲ τὸν πόθο σου πλήγωσέ μου τὴν καρδιὰ καὶ γέμισε τὴν χρηστότητα καὶ ἀγαθοσύνη. Πλημμύρισε τὴν μὲ ἀγαλλίαση. Ἀνάδειξε τὴν κατοικητήριο τῆς χάρης τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἐσὺ πύρωσέ την μὲ τὴ θεία φλόγα σου γιὰ νὰ κατακαύσει τὰ ταπεινά της πάθη, νὰ τὴν ἁγιάσει, ὥστε νὰ στέλνει στὸν οὐρανὸ ἀκατάπαυστη ψαλμωδία. Ἐσὺ πλήρωσε τὴν καρδιά μου μὲ τὸν γλυκασμὸ τῆς Θείας ἀγάπης, ἔτσι ὥστε νὰ ἀγαπῶ τὸν μόνο γλυκύτατο Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ Κύριό μου καὶ σ’ Αὐτὸν νὰ ἀναπέμπω ἀκατάπαυστη ὑμνωδία μ’ ὅλη τὴν ψυχή μου, τὴν καρδιά μου, τὴ δύναμή μου καὶ τὴ διάνοιά μου. Ἀμήν.

ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ

Ἡ Γένεση τοῦ μοναχισμοῦ

Γώργιος Ι. Μαντζαρίδης

Τὸ φαινόμενο τοῦ μοναχισμοῦ

Ὁ μοναχισμὸς δὲν ἀποτελεῖ μόνο χριστιανικό, ἀλλά καὶ γενικότερο θρησκευτικὸ φαινόμενο. Πρὶν ἐμφανιστεῖ ὁ Χριστιανισμὸς στὸ προσκήνιο τῆς ἱστορίας, ἡ μοναχικὴ ζωὴ ἦταν γνωστὴ μέσα στὴν περιοχὴ τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν. Ἀλλὰ καὶ στὸ πλαίσιο τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ ὑπῆρχαν κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς ἐμφανίσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ οἱ θρησκευτικὲς κοινότητες τῶν Ἐσσαίων στὴν Παλαιστίνη καὶ τῶν Θεραπευτῶν στὴν Αἴγυπτο, οἱ ὁποῖες ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἀσκητικό τους χαρακτήρα διαμόρφωσαν καὶ κάποιο εἶδος μοναχικῆς ζωῆς. Ἐνῶ ὅμως στὶς ἀνατολικὲς θρησκεῖες, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ τάση γιὰ φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο, ἡ ἄσκηση καὶ ὁ μοναχισμὸς ἀποτελοῦν πρωτογενῆ θρησκευτικὰ φαινόμενα, στὸν Ἰουδαϊσμό, ὅπως καὶ σὲ ὁποιαδήποτε θρησκεία μὲ μεσσιανικὸ ἢ προφητικὸ χαρακτήρα, ἡ ἄσκηση καὶ ὁ μοναχισμὸς παρουσιάζονται ὡς ἐκφραστικὰ μέσα τῆς θρησκευτικῆς ζωῆς. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἡ ἀσκητικὴ ζωή, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν προϋπόθεση γιὰ τὴ φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ μοναχισμοῦ, δὲν ἦταν ἄγνωστη στὸν ἑλληνιστικὸ κόσμο.

Χριστιανικὸς ἀσκητισμός.

Στὴν περιοχὴ τοῦ Χριστιανισμοῦ ὁ ἀσκητισμός, πάνω στὸν ὁποῖο οἰκοδομήθηκε ἀργότερα ὁ μοναχισμός, δὲν ἐμφανίστηκε ὡς παρείσακτο στοιχεῖο, ἀλλὰ ὡς οὐσιώδης διάσταση τῆς χριστιανικῆς πίστεως καὶ ὡς βασικὴ συνέπεια τῆς μορφώσεως τοῦ καινοῦ ἐν Χριστῷ ἀνθρώπου. Ἡ ἀποταγὴ τῶν πάντων, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο τῆς ἀσκητικῆς καὶ μοναχικῆς ζωῆς στὸν Χριστιανισμό, παρουσιάστηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ ὡς προϋπόθεση γιὰ ὅλους, ὅσοι θέλουν νὰ τὸν ἀκολουθήσουν: «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι». «Ὃς οὐκ ἀποτάσσεται πᾶσι τοῖς ἑαυτοῦ ὑπάρχουσιν, οὐ δύναται εἶναι μου μαθητής». Ὁ Χριστιανὸς καλεῖται νὰ ζεῖ στὸν κόσμο ὡς «πάροικος καὶ παρεπίδημος» μὲ τὴν προσδοκία τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ.

Ἐπίσης ἡ προτίμηση τῆς παρθενίας ἢ τῆς ἀγαμίας ἀντὶ τοῦ γάμου ἐν ὀνόματι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν διαφαίνεται καθαρὰ στὰ βιβλία τῆς Καινῆς διαθήκης. Πολλοὶ Χριστιανοί, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, παρατηρεῖ ὁ ἀπολογητὴς Ἰουστίνος στὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ δεύτερου αἰώνα, διατηροῦν τὴν παρθενία τους σὲ ἡλικία ἑξήντα καὶ ἑβδομήντα ἐτῶν. Καὶ ὁ ἀπολογητὴς Ἀθηναγόρας λίγο ἀργότερα σημειώνει: «Εὕροις δ’ ἂν πολλοὺς τῶν παρ’ ἡμῖν καὶ ἄνδρας καὶ γυναίκας καταγηράσκοντας ἀγάμους ἐλπίδι τοῦ μᾶλλον συνέσεσθαι Θεῷ». Τέλος ἡ προσευχή, ἡ νηστεία, ἡ ὑπακοὴ καὶ ἡ καλλιέργεια τῆς ἀρετῆς ἀποτελοῦσαν οὐσιώδη στοιχεῖα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ἀπὸ τὴν πρώτη ἐμφάνισή της.

Ἀκραῖες τάσεις.

Ἀκραῖες ἀσκητικὲς τάσεις παρουσίασαν κατὰ τὸ δεύτερο ἰδίως αἰώνα οἱ Γνωστικοὶ μὲ τὴ μεταφυσική τους δυαρχία καὶ τὴν πλήρη περιφρόνηση τοῦ κόσμου. Γιὰ τοὺς Γνωστικοὺς ὁ κόσμος, ὅπως καὶ καθετὶ ποὺ συνδέεται μὲ αὐτόν, δὲν ἔχει θετικὴ ἀξία. Ὁ Θεὸς τῶν Ἑβραίων εἶναι γιὰ τοὺς Γνωστικοὺς ὁ κατώτερος Θεός, ποὺ εἶναι καὶ δημιουργός τοῦ κόσμου. Ὁ ἀγαθὸς Θεὸς δὲν συνδέεται μὲ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ θεωρεῖται ὡς φαινομενική. Οἱ Γνωστικοί, δηλαδὴ ἐκεῖνοι ποὺ διαθέτουν τὸ σπινθήρα τοῦ ἀγαθοῦ, λυτρώνονται ἀπὸ τὰ ἔργα τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ μὲ τὴν περιφρόνηση τῆς δημιουργίας. Ἔτσι καλλιεργήθηκαν ἀκραῖες ἀσκητικὲς τάσεις, ποὺ ἔφθαναν ὡς τὴν ἀπόλυτη ἀπόρριψη τοῦ γάμου, ἐνῶ ταυτόχρονα καὶ πάνω στὴν ἴδια βάση οἰκοδομήθηκε ἕνας ἄκρατος φιλελευθερισμός, ποὺ ἔφθανε ὡς τὴν περιφρόνηση κάθε ἠθικῆς ἀρχῆς (ἀντινομισμός). Κατὰ τὴν ἴδια περίοδο, καὶ χωρὶς τὶς ἀριστοκρατικὲς διακρίσεις τῶν Γνωστικῶν, ὁ Μαρκίων σχημάτισε θρησκευτικὲς κοινότητες μὲ ὀπαδοὺς ἀπὸ τὰ φτωχότερα κοινωνικὰ στρώματα. Οἱ κοινότητες αὐτὲς δὲν εἶχαν μόνο ἔντονες ἀσκητικὲς τάσεις, ἀλλὰ καὶ σχετικὸ μοναστικὸ χαρακτήρα. Τέλος ὁ Μοντανισμός, ποὺ διαδόθηκε καὶ αὐτὸς στὰ λαϊκότερα στρώματα τῆς Φρυγίας καὶ ἀργότερα τῆς Βόρειας Ἀφρικῆς, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἔντονο ἀσκητισμὸ τοῦ παρουσίασε καὶ φανερὴ τάση φυγῆς ἀπὸ τὸν κόσμο. Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Μοντανὸς ἤθελε νὰ συγκεντρώσει ὅλους τους ὀπαδούς του στὴν Πέπουζα τῆς Φρυγίας.

Ἄσκηση καὶ μοναχισμός.

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι κατὰ τὴ διάρκεια τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας, παρὰ τὴν ἔντονη παρουσία τοῦ ἀσκητισμοῦ, δὲν ἐμφανίστηκε ὀργανωμένος μοναχισμός. Ἐνῶ πολλοὶ Χριστιανοὶ ζοῦσαν ὡς μοναχοὶ στὸν κόσμο, κι ἐνῶ ὁ γενικότερος προσανατολισμὸς τοῦ ἀρχέγονου Χριστιανισμοῦ εἶχε μέσα του ὅλες τὶς προϋποθέσεις ποὺ δημιούργησαν ἀργότερα τὸ μοναχισμό, τὸ φαινόμενο τῆς τοπικῆς μακρύνσεως ἀπὸ τὸν κόσμο καὶ τῆς διαβιώσεως στὴν ἔρημο ἄρχισε μετὰ τὰ μέσα τοῦ 3ου αἰώνα καὶ θεσμοποιήθηκε τὸν 4ο αἰώνα. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν ἡ ἄσκηση, ποὺ ἀποτελοῦσε ἐξαρχῆς χαρακτηριστικὸ γνώρισμα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, βρῆκε τὴν ἐξειδικευμένη θεσμικὴ ἔκφρασή της στὸ μοναχισμό.

Τὸ ἐρώτημα.

Στὸ σημεῖο ὅμως αὐτὸ δημιουργεῖται τὸ ἐρώτημα: Γιατί ὁ μοναχισμὸς παρουσιάστηκε μὲ τὴν καθυστέρηση αὐτὴ στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας; Ποιοὶ παράγοντες συνέβαλαν, ὥστε ἡ ἄσκηση, πού ὑπῆρχε ἐξ ἀρχῆς στὴ χριστιανικὴ ζωή, νὰ πάρει τὴν ἐξειδικευμένη μορφὴ τῆς μοναχικῆς ζωῆς κατὰ τὴν περίοδο αὐτήν; Αὐτονόητο βέβαια εἶναι ὅτι ἐδῶ δὲν ἐξετάζουμε τὸ μοναχισμὸ ἀπὸ τὴ θεολογική του πλευρὰ οὔτε ἐπιχειροῦμε νὰ τὸν ἑρμηνεύσουμε ἀπὸ τὴν ὀπτικὴ γωνία τῆς κλήσεως τοῦ Θεοῦ ἢ ἀκόμα καὶ τῆς ἀνθρώπινης κλίσεως, ἀλλὰ προσπαθοῦμε νὰ τὸν προσεγγίσουμε ὡς θεσμὸ τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτὸ φροντίζουμε νὰ ἑρμηνεύσουμε τὴν ἐμφάνισή του μέσα στὰ ὅρια τῶν κοινωνικῶν ἐξελίξεων καὶ ἀλλαγῶν.

Τὰ κοινωνικὰ δεδομένα.

Οἱ βασικὲς λοιπὸν ἀλλαγὲς ποὺ σημειώθηκαν κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ στὴν κοινωνικὴ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν εἶναι: Ἡ γενίκευση τῶν διωγμῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 3ου αἰώνα, ἡ ὁριστικὴ κατάπαυσή τους τὸν 4ο αἰώνα, καὶ ἡ κρατικὴ ἀναγνώριση τοῦ Χριστιανισμοῦ, ποὺ συνδέεται μὲ τὴ μαζικὴ εἴσοδο τῶν ἐθνικῶν στὴ χριστιανικὴ Ἐκκλησία καὶ τὴν ἰσχυροποίηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ θεσμοῦ. Τὰ γεγονότα αὐτά, μαζὶ μὲ τὴ γενικότερη κοινωνικὴ καὶ οἰκονομικὴ κρίση τῆς ἐποχῆς, δὲν φαίνονται νὰ εἶναι ἄσχετα μὲ τὴν ἐμφάνιση τοῦ μοναχισμοῦ. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν ἀπαιτεῖται νὰ προχωρήσουμε στὴ διερεύνηση τῶν σχέσεων ποὺ μπορεῖ νὰ ἔχει τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ μὲ τὴν ἐμφάνιση τοῦ μοναχισμοῦ.

Πρώτη ὑπόθεση.

Ἡ πρώτη ὑπόθεση γιὰ τὴν ἑρμηνεία τοῦ φαινομένου αὐτοῦ μπορεῖ νὰ διατυπωθεῖ ὡς ἑξῆς: Ἡ γενίκευση τῶν διωγμῶν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 3ου αἰώνα συνέβαλε στὴν ἀπομάκρυνση πιστῶν ἀπὸ τὶς κατοικημένες περιοχὲς καὶ τὴν ἐγκατάστασή τους σὲ ἐρημικοὺς τόπους, ὅπου δὲν μποροῦσε νὰ φτάσει ὁ κρατικὸς ἔλεγχος.

Ἀπὸ ἱστορικὲς πληροφορίες γνωρίζουμε ὅτι πολλοὶ Χριστιανοὶ ἀναγκάστηκαν, εἴτε ὁμαδικὰ εἴτε ἀτομικά, νὰ ἐγκαταλείψουν τὸν τόπο τῆς διαμονῆς τους καὶ νὰ καταφύγουν σὲ ἐρημικὲς περιοχές, γιὰ νὰ διαφύγουν τὴ σύλληψη. Ἰδιαίτερα μάλιστα ὁ ἱστορικὸς Σωζόμενος ἀναφέρει ὅτι κατὰ τὴν ἐποχὴ του ἀρκετοὶ θεωροῦσαν τοὺς διωγμοὺς ὡς αἰτία γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ μοναχισμοῦ: «Ἄλλοι δὲ φασιν αἰτίαν ταύτη παρασχεῖν τοὺς κατὰ καιρὸν τῇ θρησκεία συμβάντας διωγμούς. Ἔπει γὰρ φεύγοντες ἐν ὄρεσι καὶ ἐρημίαις καὶ νάπαις τὰς διατριβάς ἐποιοῦντο, ἐθάδες τοῦ βίου τούτου ἐγένοντο».

Μὲ τὴν ὑπόθεση ὅμως αὐτὴ δὲν ἑρμηνεύεται τὸ ὅλο φαινόμενο τοῦ μοναχισμοῦ. Οἱ διωγμοὶ θὰ μποροῦσαν πραγματικὰ νὰ προκαλέσουν τάση φυγῆς τῶν Χριστιανῶν πρὸς τὴν ἔρημο καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ νὰ συμβάλουν στὴν ἐμφάνιση μοναχικῆς ζωῆς, δὲν θὰ ἦταν ὅμως σὲ θέση νὰ ὁδηγήσουν στὴ διατήρηση καὶ τὴ θεσμοποίησή της. Μετὰ τὴν κατάπαυση τῶν διωγμῶν ἔπρεπε καὶ ἡ τάση τῆς φυγῆς πρὸς τὴν ἔρημο νὰ ἐκλείψει, ἢ τουλάχιστο νὰ ὑποχωρήσει σημαντικά. Στὴν πραγματικότητα ὅμως σημειώθηκε τὸ ἀντίθετο. Ἡ τάση τῆς φυγῆς ὄχι μόνο δὲν ὑποχώρησε μετὰ τὴν κατάπαυση τῶν διωγμῶν, ἀλλὰ καὶ παρουσίασε τότε μεγαλύτερη ἀκμή.

Ἡ δεύτερη ὑπόθεση.

Ἡ δεύτερη ὑπόθεση εἶναι ἡ ἑξῆς: Ἡ κατάπαυση τῶν διωγμῶν καὶ ἡ ἀναγνώριση τοῦ Χριστιανισμοῦ ὡς ἐλεύθερης θρησκείας συνέβαλαν στὴν ἐκκοσμίκευση τῆς ζωῆς τῶν Χριστιανῶν καὶ προκάλεσαν τὴν ἀντίδραση πολλῶν πιστῶν, ποὺ ἐκδηλώθηκε μὲ τὴν ἀθρόα φυγή τους στὴν ἔρημο καὶ τὴν ἀνάπτυξη τῆς μοναχικῆς ζωῆς.

Εἶναι γνωστὸ ὅτι ἀπὸ τὴ δεύτερη δεκαετία τοῦ 4ου αἰώνα ὄχι μόνο δὲν παρουσιάζονταν ἐξωτερικὰ ἐμπόδια, ἀλλὰ καὶ ὑπῆρχαν λόγοι σκοπιμότητας καὶ συμφέροντος γιὰ τὴν προσέλευση στὸν Χριστιανισμό. Καὶ πραγματικὰ πολλοὶ προσέρχονταν στὴν Ἐκκλησία, γιὰ νὰ ἐπιτύχουν κοινωνικὰ ἢ οἰκονομικὰ ὀφέλη. Τὸ φαινόμενο αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀπότομη αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν Χριστιανῶν καὶ τὴν ἐκ-κοσμίκευση τῆς ζωῆς τους. Ἔτσι ὅμως μειώθηκε ἡ συνεκτικὴ δύναμη τῶν χριστιανικῶν κοινοτήτων καὶ ἄρχισε νὰ δημιουργεῖται μία ἀνομικὴ κατάσταση. Καὶ ὅπως στὴν κοινωνικὴ ζωὴ ἡ ἀνομικὴ κατάσταση τροφοδοτεῖ τὴ φυγὴ ἀπὸ τὴν κοινωνία, ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ τὴ μορφὴ τῆς ἀνομικῆς αὐτοκτονίας, ἔτσι καὶ στὴ θρησκευτικὴ ζωὴ ἡ ἀνομικὴ κατάσταση τροφοδότησε τὴ φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο, ποὺ ἐκδηλώθηκε μὲ τὴν προσέλευση στὸ μοναχισμό. Ἡ φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο, ποὺ ἀποτελεῖ ἕνα εἶδος αὐτοκτονίας στὸ ἐπίπεδό τῆς ὁριζόντιας κοινωνικότητας, πραγματοποιεῖται ὡς ἀνάσταση στὴν προοπτική τῆς κατακόρυφης κοινωνικότητας, δηλαδὴ τῆς κοινωνίας μὲ τὸν Θεό, ὅπου ἀποκαθίσταται σὲ ἕνα νέο ἐπίπεδο καὶ ἡ κοινωνία μὲ τοὺς συνανθρώπους. Ὁ μοναχὸς δὲν ἐγκαταλείπει τοὺς συνανθρώπους του ἀπὸ ἀντίδραση πρὸς αὐτούς, ἀλλὰ ἀπὸ ἀδυναμία νὰ ζήσει τὴ θρησκευτικὴ ζωὴ ποὺ θέλει κοντά τους. Ἔτσι ὁ μοναχισμὸς ἐμφανίζεται ὡς ἕνα εἶδος «ἀντικοινωνίας», ἡ ὁποία, χωρὶς νὰ ἔχει τὴν ἔννοια τῆς ἀντιθέσεως πρὸς τὴν κοσμικὴ κοινωνία, δημιουργεῖ τὶς προϋποθέσεις γιὰ μία συνεπέστερη χριστιανικὴ ζωή, ποὺ ἔχει ὁρίζοντα τὴν παγκοσμιότητα.

Χαρακτηριστικὴ στὸ σημεῖο αὐτὸ εἶναι ἡ παρατήρηση τοῦ Μ. Βασιλείου γιὰ τὴ σπουδαιότητα τῆς μοναχικῆς ζωῆς: «Συντελεῖ δὲ πρὸς τὸ ἀμετεώριστον τῇ ψυχὴ καὶ τὸ ἰδιάζειν κατὰ τὴν οἴκησιν… Καὶ πρὸς πᾶσι τοῖς ἄλλοις, πολλοῖς οὖσιν, εἰς τὸ πλῆθος τῶν παρανομούντων ἀποβλέπουσα ψυχή, πρῶτον μὲν οὐκ ἄγει καιρὸν ἐπαισθάνεσθαι τῶν ἰδίων ἁμαρτημάτων καὶ συντρίψαι ἑαυτὴν διὰ τῆς μετανοίας ἐπὶ τοῖς πλημμελήμασιν ἐν δὲ τὴ συγκρίσει τῶν χειρόνων καὶ κατορθώματος τίνα φαντασίαν προσκτᾶται· εἴτα ὑπὸ τῶν θορύβων καὶ τῶν ἀσχολιῶν, ἅς ὁ κοινὸς βίος πέφυκεν ἐμποιεῖν, τῆς ἀξιολογωτέρας μνήμης τοῦ Θεοῦ ἀποσπώμενη, οὐ μόνον τὸ ἐναγαλλιᾶσθαι καὶ ἐνευφραίνεσθαι τῷ Θεῷ ζημιοῦται, καὶ τὸ κατατρυφᾶν τοῦ Κυρίου καὶ τὸ καταγλυκαίνεσθαι τοῖς ρήμασιν αὐτοῦ… ἀλλὰ καὶ εἰς καταφρόνησιν ἢ καὶ λήθην τῶν κριμάτων αὐτοῦ παντελῆ συνεθίζεται, οὐ μεῖζον κακὸν οὐδὲν ἂν οὐδὲ ὀλεθριώτερον πάθοι».

Τρίτη ὑπόθεση.

Μία τρίτη ὑπόθεση γιὰ τὴν ἑρμηνεία τῆς ἀναπτύξεως τοῦ χριστιανικοῦ μοναχισμοῦ εἶναι ἐκείνη, ποὺ συνδέει τὸ φαινόμενο αὐτὸ μὲ τὴν οἰκονομικὴ καὶ τὴν κοινωνικὴ κρίση τῆς ἐποχῆς. Ὑποστηρίχθηκε μάλιστα ὅτι ἡ γένεση τοῦ μοναρχισμοῦ μπορεῖ κατὰ ἕνα μεγάλο μέρος νὰ θεωρηθεῖ ὡς κάποιο ἰδιαίτερο κεφάλαιο τῆς ἱστορίας τοῦ κοινωνικοῦ προβλήματος, καὶ ὅτι προέκυψε ἀπὸ τὴ σύμπτωση τῆς ἀσκητικῆς διαθέσεως τῶν Χριστιανῶν μὲ τὴν κοινωνικὴ ἐξαθλίωση τῆς ἐποχῆς .

Ἡ σχέση τῆς οἰκονομικῆς μὲ τὴ θρησκευτικὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γενικότερα γνωστή. Ἡ φτώχεια, ἡ αὔξηση τῶν φόρων, ἡ νομισματικὴ κρίση, ἡ διοικητικὴ διαφθορὰ καὶ ἡ γενικότερη κοινωνικὴ ἀκαταστασία, ποὺ σημειώθηκαν κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Διοκλητιανοῦ, ἦταν φυσικὸ νὰ εὐνοήσουν τὴ φυγὴ στὴν ἔρημο καὶ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ μοναχισμοῦ. Φεύγοντας οἱ Χριστιανοὶ στὴν ἔρημο δὲν εὕρισκαν μόνο καλύτερους ὅρους γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς, ἀλλὰ καὶ ἀπαλλαγή ἀπὸ τὶς ἔντονες οἰκονομικὲς καὶ κοινωνικὲς καταπιέσεις. Δὲν εἶναι ἄλλωστε τυχαῖο ὅτι καὶ ὁ μοναχισμὸς ἐξαπλώθηκε περισσότερο στὴν περιοχὴ τῆς Αἰγύπτου, καὶ ἰδιαίτερα τῆς Θηβαΐδας, ποὺ ὡς καθαρὰ ἀγροτικὴ περιοχὴ ἦταν περισσότερο εὐαίσθητη στὴν οἰκονομικὴ καὶ κοινωνικὴ κρίση.

Ἡ σύνδεση τῆς φυγῆς στὴν ἔρημο μὲ οἰκονομικοὺς καὶ κοινωνικοὺς λόγους ἐνισχύεται καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴ μοναστικὴ παράδοση. Ἔτσι π.χ. στὰ Ἀποφθέγματα Πατέρων ὑπάρχουν ἀφηγήσεις γιὰ τὸν ἀββᾶ Ὀλύμπιο καὶ γιὰ κάποιον ἄλλο μοναχὸ ποὺ ἔζησε μαζὶ μὲ τὸν ἀββᾶ Παφνούτιο, ὅπου συνδέονται ἀντίστοιχα ἡ προσέλευση καὶ ἡ ἐπιστροφὴ στὴ μοναχικὴ ζωὴ μὲ κοινωνικοοικονομικοὺς λόγους. Ἡ σπουδαιότητα ὅμως τῶν λόγων αὐτῶν δὲν πρέπει νὰ ὑπερβάλλεται. Παρόμοιοι λόγοι ὑπῆρχαν στὴ ζωὴ τῶν Χριστιανῶν καὶ προηγουμένως, χωρὶς νὰ συντελέσουν στὴ φυγή τους ἀπὸ τὸν κόσμο. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ μεταγενέστερη ἱστορία τοῦ Χριστιανισμοῦ μπορεῖ εὔκολα νὰ διαπιστωθεῖ ὅτι οὔτε ἡ ἀκμὴ τοῦ μοναχισμοῦ συνέπιπτε πάντοτε μὲ περιόδους οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς κρίσεως οὔτε ὅσοι κατέφευγαν στὸ μοναχισμὸ προέρχονταν πάντοτε ἀπὸ τὰ φτωχότερα ἢ τὰ χαμηλότερα κοινωνικὰ στρώματα.

Τέταρτη ὑπόθεση.

Ἡ τέταρτη τέλος ὑπόθεση μπορεῖ νὰ διατυπωθεῖ ὡς ἑξῆς: Ἡ ἰσχυροποίηση τῆς θεσμικῆς μορφῆς τῆς Ἐκκλησίας περιόρισε τὶς χαρισματικὲς διαστάσεις της καὶ προκάλεσε τὴν ἀνάγκη νὰ δημιουργηθοῦν νέες δυνατότητες γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς χαρισματικῆς ζωῆς. Τὴν ἀνάγκη αὐτὴ κάλυψε καὶ ἡ ἐμφάνιση τοῦ μοναχισμοῦ.

Μαζὶ μὲ τὴν ἀνάπτυξη τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ θεσμοῦ ἐμφανίζονταν, ὅπως γνωρίζουμε, καὶ διάφορες χριστιανικὲς ὁμάδες, ποὺ ἔρχονταν σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν Ἐκκλησία, ἐπικαλούμενες μία γνησιότερη θρησκευτικὴ ζωὴ μὲ χαρισματικὸ χαρακτήρα (π.χ. Μοντανιστές, Νοβατιανοί, Δονατιστές). Παράλληλα ὅμως καὶ μέσα στὴν ἴδια τὴν Ἐκκλησία πολλοὶ πιστοί, χωρὶς καθόλου νὰ ἀμφισβητοῦν τοὺς θεσμούς της, ἐπιδίωκαν μία πληρέστερη βίωση τοῦ χαρισματικοῦ περιεχομένου τῆς χριστιανικῆς πίστεως. Ἡ τάση αὐτὴ εἶχε γίνει πιὸ ἔκδηλη ἀπὸ τὸν 3ο αἰώνα, ὁπότε καὶ ἐνισχύθηκε περισσότερο ὁ ἐκκλησιαστικὸς θεσμός. Ἔτσι βρέθηκε ἕνας νέος ζωτικὸς χῶρος γιὰ τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν, ἡ ἔρημος. Ἡ φυγὴ στὴν ἔρημο δὲν πραγματοποιήθηκε ὡς φυγὴ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀλλὰ ὡς φυγὴ ἀπὸ τὸν κόσμο. Ὁ μοναχὸς φεύγει στὴν ἔρημο, γιὰ νὰ ἀφιερωθεῖ ἐντονότερα στὴ νέα ζωὴ ποὺ τοῦ προσφέρει ἡ Ἐκκλησία. Θὰ μποροῦσε βέβαια ἡ φυγὴ αὐτὴ νὰ θεωρηθεῖ ὡς κάποια μορφὴ διαμαρτυρίας ἀπέναντι στὴ ζωὴ τῶν κοσμικῶν Χριστιανῶν. Ἡ θεώρηση ὅμως αὐτὴ δὲν φαίνεται καὶ γενικότερα σωστή. Οἱ μοναχοὶ καὶ οἱ κοσμικοὶ Χριστιανοὶ δὲν παρουσιάστηκαν οὔτε ἀναπτύχθηκαν ὡς ἀντίθετες τάξεις. Σὲ ὁλόκληρη τὴν περίοδο τοῦ μεσαίωνα, ἀλλὰ καὶ ὡς τοὺς νεώτερους χρόνους, ὄχι μόνο ὑπῆρχε στενὸς σύνδεσμος ἀνάμεσα στὶς μοναχικὲς καὶ τὶς κοσμικὲς χριστιανικὲς κοινότητες, ἀλλὰ καὶ γενικότερα ὁ μοναχισμὸς ἀποτελοῦσε τὸ ἰδεῶδες γιὰ τὴν κοινωνικὴ ζωὴ τῶν πιστῶν στὸν κόσμο. Αὐτὸ ἰσχύει ἰδιαίτερα γιὰ τὸν ἀνατολικὸ χριστιανικὸ κόσμο τοῦ μεσαίωνα, ὅπου ἡ κοινωνικὴ ζωὴ τῶν πιστῶν εἶχε φανερὴ τὴ σφραγίδα τοῦ μοναχικοῦ ἰδεώδους.

Κατὰ τὸν Ε. Τroeltsch μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῆς Ἐκκλησίας δημιουργήθηκε ὀξὺ χάσμα ἀνάμεσα σ’ αὐτὴν καὶ τὸν κόσμο, ὁ ὁποῖος πλέον ἔπρεπε ἢ νὰ ἀπορριφθεῖ ἢ νὰ γίνει δεκτὸς στὸ σύνολό του. Ὁ μοναχισμὸς λοιπὸν πραγματοποίησε τὸ πρῶτο, ἐνῶ οἱ εὐρύτερες λαϊκὲς μάζες τῶν Χριστιανῶν τὸ δεύτερο. Ἡ ἑρμηνεία ὅμως αὐτή, ποὺ προϋποθέτει ἐπίσης τὴν ἀντιθετικὴ διάκριση ἀνάμεσα στοὺς μοναχοὺς καὶ τοὺς κοσμικοὺς Χριστιανούς, δὲν ἀνταποκρίνεται στὴν ἱστορικὴ πραγματικότητα. Ὁ μοναχισμὸς δὲν μπορεῖ νὰ ἑρμηνευτεῖ ὡς διάσπαση, ἀλλὰ ὡς ἐντατικοποίηση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Καὶ ἡ ἐντατικοποίηση δὲν περιέχει τὴν ἔννοια τῆς ἀντιθέσεως, ἀλλὰ τῆς λειτουργικῆς διακονίας μέσα στὸ ἑνιαῖο σύνολο.

Συμπερασματικὰ λοιπὸν μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ χριστιανικὸς μοναχισμὸς ὡς θεσμοποίηση τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς τῶν πιστῶν ἐμφανίζεται μὲ τὴ συμβολὴ ὅλων αὐτῶν τῶν παραγόντων. Ὅλοι οἱ παράγοντες ποὺ ἀναφέρθηκαν, καὶ ὄχι βέβαια κατὰ τὸν ἴδιο βαθμό, δηλαδὴ στὴν ἀρχὴ ἡ γενίκευση τῶν διωγμῶν, ποὺ ὁδήγησε πολλοὺς Χριστιανοὺς σὲ ἐρημικὲς περιοχές, ἢ ἀκόμα καὶ ἡ γενικότερη κοινωνικὴ καὶ οἰκονομικὴ κρίση, καὶ στὴ συνέχεια ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς ζωῆς τῶν Χριστιανῶν στὸν κόσμο, ποὺ μείωσε τὴ συνεκτικὴ δύναμη τῶν ἐκκλησιαστικῶν κοινοτήτων, ὅπως καὶ ἡ ἰσχυροποίηση τῆς θεσμικῆς μορφῆς τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ προκάλεσε τὴν ἀναζήτηση ἑνὸς νέου χώρου γιὰ τὴν καλλιέργεια τῆς χαρισματικῆς ζωῆς, συνέβαλαν στὴ γένεση καὶ διαμόρφωση τοῦ χριστιανικοῦ μοναχισμοῦ.

Ἀπό τό βιβλίο: «Κοινωνιολογία τοῦ Χριστιανισμοῦ»,

 ἔκδ. Π. Πουρναρᾶ-Θεσ/νίκη

Θυμώνω. Τι να κάνω;

Θυμώνω. Τι να κάνω;

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

Μη λες ότι αυτά και αυτά έπαθα, ότι το και το μου είπαν, γιατί εσύ είσαι που ελέγχεις τα πάντα. Ακριβώς όπως μπορείς να σβήσεις και να ανάψεις μια σπίθα, έτσι και το θυμό μπορείς μέσα σου να τον ξανάψεις ή να τον συγκρατήσεις. 

Όταν δεις εκείνον που σε στενοχωρεί ή όταν έρθουν στο νου σου όσα σου είπε ή σου έκανε και σε στενοχώρησε, να τα ξεχάσεις όλα αυτά. Κι αν τα θυμηθείς, να τα ρίχνεις στον πειρασμό.

Αντίθετα, ψάξε και βρες κάτι καλό που μπορεί να είπε ή να έκανε κάποτε. Και αν έχεις αυτά στο μυαλό σου, γρήγορα θα νικήσεις την εχθρότητα.
Και αν πρόκειται να του πεις το σφάλμα του και να κάνεις συζήτηση μαζί του, πρώτα βγάλε από μέσα σου το πάθος και σβήσε το θυμό σου, και τότε να του ζητήσεις ευθύνες και να τον ελέγξεις για τις πράξεις του. Και έτσι θα μπορέσεις εύκολα να είσαι σε θέση υπεροχής. Γιατί, όταν είμαστε θυμωμένοι, δεν μπορούμε ούτε να πούμε, ούτε να ακούσουμε τίποτα σωστό.

Γιατί συνήθως δεν μας εξαγριώνουν τα ίδια τα λόγια που θα μας πουν αλλά η εχθρική διάθεση που έχουμε. Πολλές φορές, αν τα ίδια περιπαιχτικά λόγια τα ακούσουμε από φίλους που αστειεύονται ή από μικρά παιδιά, δεν θα νιώσουμε δυσαρέσκεια, ούτε θα θυμώσουμε, αλλά θα γελάσουμε και θα τα πάρουμε για αστεία. Γιατί δεν τα ακούσαμε με κακή διάθεση, ούτε με την ψυχή μας προκατειλημμένη από το θυμό. Επομένως και με αυτούς που έχεις πρόβλημα, αν σβήσεις το θυμό και διώξεις την εχθρότητα, τίποτα από όσα λέγονται δεν θα μπορέσει να σε στενοχωρήσει.

Αν όμως απαλλαγούμε από το πάθος, τότε ούτε θα μας ξεφύγει κάποια σκληρή κουβέντα, ούτε και θα μας φανεί σκληρό κάτι που είπαν οι άλλοι.

Πηγή: iliaxtida.

Τα πρώτα χρόνια και η εξορία απο το Άγιο Όρος

Τα πρώτα χρόνια και η εξορία απο το Άγιο Όρος

Ο Γέροντας Δανιήλ γεννήθηκε στη Σμύρνη το ίδιο έτος με τον άγιο Νεκτάριο (1846). Το κατά κόσμον όνομα του ήταν Δημήτριος Δημητριάδης. Ήταν ο μικρότερος γιος μιας ευσεβούς, πολύτεκνης οικογένειας και αριστούχος της περίφημης Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης. Έχοντας διακαή πόθο να μονάσει έφυγε σε νεαρή ηλικία (19 ετών) από την οικογένεια του και επισκέφθηκε στην αρχή, μετά από συμβουλή του Αγιοταφίτη πνευματικού του, διάφορα μοναστήρια στην Πελοπόννησο και στα νησιά (Ύδρα, Τήνο, Πάρο, Ικαρία), όπου γνώρισε σπουδαίους και φημισμένους για την αγιότητα τους Γέροντες. Αποφασιστική ήταν η συνάντηση του στην Πάρο με τον πνευματικό Αρσένιο, τον όσιο Αρσένιο της Πάρου, ο οποίος στην παράκληση του νεαρού Δημητρίου να μείνει και να ασκητεύσει κοντά του, του συνέστησε να μεταβεί στο περιώνυμο τότε και ακμάζον κοινόβιο του Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιον Όρος. Προέβλεψε μάλιστα προφητικά οτι θα πεθάνει στις υπώρειες του Άθω. Υπακούοντας στον όσιο Αρσένιο κοινοβίασε στην Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος όπου εκάρη μοναχός το 1866 απολαμβάνοντας μεγάλη αγάπη και εκτίμηση από τον Έλληνα ηγούμενο της Μονής και τους άλλους κατά πλειοψηφία Έλληνες μοναχούς, αλλά και απο της πλευράς των Ρώσων μοναχών που αποτελούσαν τότε τη μειοψηφία. Οι φιλονικίες που ξέσπασαν μέσα στη Μονή από τις προσπάθειες των Ρώσων μοναχών να ελέγξουν τη διοίκηση της Μονής (1874 – 1875) είχαν σαν συνέπεια να δοκιμασθεί σκληρά ο μοναχός Δανιήλ, ο οποίος την περίοδο αυτή ως γραμματέας της Μονής γνώριζε καλά τις επιδιώξεις και τα σχέδια των Ρώσων τα οποία όμως δυστυχώς δεν μπόρεσε να αποτρέψει. Αντίθετα, αντί να επαινεθεί για τους αγώνες του αυτούς, τιμωρήθηκε και εξορίστηκε για ένα δίμηνο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Είχαν σταλεί στην Κωνσταντινούπολη, με εντολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Γέροντας Δανιήλ με έναν ακόμη Έλληνα μοναχό και δύο Ρώσους για να εκθέσουν εκεί εκ μέρους των δύο πλευρών τα της διενέξεως. Το Πατριαρχείο υπακούοντας τότε στις ανάγκες των καιρών δικαίωσε τους Ρώσους. Για να κατασιγάσει δε η ταραχή μέσα στην Ελληνική αδελφότητα, έστειλε με συνοδεία τους δύο Έλληνες μοναχούς στον τότε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, Ιωακείμ, τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄, με εντολή να τους εξορίσει στα Μετέωρα. Ο μητροπολίτης είδε το άδικο αυτής της αντιμετώπισης και είπε τα εξής, όπως διασώζει ο ίδιος ο Γέροντας Δανιήλ στην γνωστή Ιστορική Μελέτη που συνέγραψε για την αναφυείσα διαφορά μεταξύ Ελλήνων και Ρώσων μοναχών: “Εγώ την πράξιν της Εκκλησίας την θεωρώ άγαν άδικον και όλως άστοργον και κατά τούτο πολύ μέμφομαι τον Πατριάρχη και μολονότι τον έχω Γέροντα πλην εις την πράξιν ταύτην διαφωνώ και ας όψεται!”. Σύμφωνα δε με άλλη πηγή πρόσθεσε και τα εξής: “Εσέ παιδί μου, έπρεπε η Εκκλησία να σε στεφανώσει με κλάδον ελαίας και όχι να σε στείλει εξορίαν”. Από συμπάθεια ο μητροπολίτης τους πρότεινε αντί των Μετεώρων να επιλέξουν ανάμεσα στη Μονή Βλατάδων της Θεσσαλονίκης και στην παρά τα Βασιλικά Ιερά Μονή της Αγίας Αναστασίας. Ο Γέροντας Δανιήλ προτίμησε την Αγία Αναστασια και παρά τη μικρή παραμονή του εκεί, ωφέλησε πνευματικά την αδελφότητα της Μονής, ιδιαίτερα ως προς την εφαρμογή αυστηρού αγιορείτικου τυπικού στη νηστεία και στις ακολουθίες και κέρδισε την αγάπη όλων. Εφόσον είχε επιτευχθεί η εκρώσσιση της Ιεράς Μονής Παντελεήμονος και είχε επικυρωθεί με Πατριαρχικό Σιγγίλιο η εκλογή του Ρώσου Ηγουμένου Μακαρίου, ανακλήθηκε η εξορία του μοναχού Δανιήλ. Βέβαια αυτό σήμαινε οτι μπορούσε να επανέλθει στο Άγιον Όρος αλλά όχι και στη Μονή της μετανοίας του. Επιστρέφοντας στο Άγιον Όρος παρέμεινε για πέντε χρόνια περίπου στη Ι. Μ. Βατοπαιδίου. Εκεί συνέβη και η θαυματουργική θεραπεία του από τον φοβερό κολικό του νεφρού που τον ταλαιπωρούσε συχνά. Την ημέρα που το μοναστήρι γιόρταζε την εορτή της Αγίας Ζώνης (31 Αυγούστου) θεραπεύτηκε ξαφνικά και η θεραπεία του ήταν οριστική. Κατά το διάστημα της πενταετούς παραμονής του στο Βατοπαίδι ανέλαβε το αρχονταρίκι της Μονής που το οργάνωσε κατά κοινοβιακό τρόπο, ακόμη και με ανάγνωση πατερικών κειμένων που τα διάβαζε ο ίδιος. Στάλθηκε από τη Μονή Βατοπαιδίου στην πατρίδα του τη Σμύρνη για να διευθετήσει υποθέσεις του εκεί μετοχίου της Μονής. Παρέμεινε στη Σμύρνη εννέα μήνες και τόσο πολύ εκτιμήθηκε από τον τότε Μητροπολίτη Σμύρνης Μελέτιο, ώστε του έγινε η πρόταση να μείνει εκεί και να χειροτονηθεί επίσκοπος βοηθός του.